Nhiều người Trung Quốc không biết rằng, bảo vật quốc gia nặng 10 tấn đang được trưng bày ở nước này có ngọn nguồn từ Việt Nam.
"T́m văn vật trên mặt đất, hăy đến Sơn Tây; kiếm các di vật dưới ḷng đất, th́ tới Thiểm Tây", với người Trung Quốc, sẽ không ngoa khi nói rằng, nếu đào một cái hố ở bất kỳ nơi nào của Tây An, thủ phủ tỉnh Thiểm Tây - cố đô của mười ba triều đại Trung Quốc, th́ cũng có thể t́m được vài viên gạch thời Hán hay viên ngói thời Tần vô cùng giá trị. Rừng bia đá dưới chân tường thành cổ ở Tây An chính là nơi quy tụ vô số báu vật như thế!
Tại Bảo tàng Rừng bia Tây An có một pḥng nghệ thuật điêu khắc đá hiện đang lưu giữ tượng điêu khắc tê giác đá nặng 10 tấn, được xếp vào danh sách bảo vật quốc gia Trung Quốc.
Theo tờ Báo buổi tối Tây An (thuộc quản lư Thành ủy Tây An), bức tượng được gọi là tượng điêu khắc tê giác đá Hiến Lăng, thiết kế từ đá xanh được sản xuất ở vùng Phú B́nh, tỉnh Thiểm Tây, dài 340 cm, cao 209 cm, h́nh dáng to lớn cứng cáp, đường nét rơ ràng và tỷ lệ hợp lư. Nếu nh́n từ góc rộng, trông tượng điêu khắc càng sinh động mạnh mẽ, rất thích hợp đặt trước lăng mộ ở nơi hoang vu.
Tê giác đá Hiến Lăng. Ảnh: Báo buổi tối Tây An.
Hiến Lăng là lăng mộ của Lư Uyên, vị hoàng đế sáng lập triều đại nhà Đường, nằm ở huyện Tam Nguyên, tỉnh Thiểm Tây. Trong số các tượng điêu khắc bằng đá đặt trước lăng có một đôi tê giác đá, năm 1959, một trong số chúng được chuyển đến Bảo tàng tỉnh Thiểm Tây, nay là Pḥng Triển lăm Nghệ thuật Khắc đá của Bảo tàng Rừng bia Tây An.
Con tê giác đá ngậm miệng, trên mũi có một chiếc sừng nhô ra như một u thịt. Bàn chân có ba ngón và ở tư thế bước bộ. Kỹ thuật điêu khắc của bức tượng không theo đuổi sự cầu kỳ nhưng nắm bắt các đặc điểm của tê giác, chẳng hạn như da dày chảy xệ dưới cổ, thân h́nh và dáng điệu nặng nề.
"Bức tượng tê giác đá không chỉ là kiệt tác nghệ thuật duy nhất có đề tài là tê giác đặt trước 18 khu lăng tẩm thời nhà Đường mà c̣n là hàng hiếm trong nghệ thuật điêu khắc đá ở lăng mộ quốc gia", báo Trung Quốc viết.
Với tê giác đá Hiến Lăng, trên bệ dưới móng guốc phía trước bên phải có khắc sáu chữ "Cao tổ hoài viễn chi đức", mang ư nghĩa ca ngợi công đức của Đường Cao Tổ Lư Uyên.
Tục sử dụng tê giác để thể hiện uy quyền đă có từ thời Tây Hán. Vào thời Hán B́nh Đế, khi Vương Măng phụ chính, ông đă vận động nhà vua nước Hoàng Chi, nay là vùng Kancheepuram (Ấn Độ) cống tê giác sống cho nhà Tây Hán. Có thể thấy rằng vào cuối thời Tây Hán, tê giác ít nhất đă biến mất ở Quan Trung (miền Bắc Trung Quốc). Nếu không, việc Vương Măng vận động vua nước Hoàng Chi cống tê giác sẽ làm mất đi ư nghĩa thiết thực của việc ông ta khoe khoang uy đức của hoàng tộc Hán, chứ chưa nói đến mục đích tạo dựng tên tuổi cho bản thân.
Tê giác đá trong lăng mộ của hoàng đế Trung Quốc cũng chứa đựng ư nghĩa này. Theo Báo buổi tối Tây An, u thịt tṛn trên mũi của tê giác đá Hiến Lăng cho thấy đây là loài tê giác, hiện đă tuyệt chủng, có nguồn gốc từ Đông Nam Á, cụ thể hơn chính là từ Việt Nam.
Có nguồn gốc từ Việt Nam
Trong tác phẩm Tân Đường thư (Trung Quốc) chép rằng, vào đầu những năm Trinh Quán, nước Lâm Ấp (nay thuộc miền Trung Việt Nam) cống tê giác sống cho nhà Đường và Đường Cao Tổ Lư Uyên rất yêu thích cống phẩm này. Đến năm Trinh Quán thứ 9, Lư Uyên Qua đời, Đường Thái Tông Lư Thế Dân đă ra lệnh cho thợ thủ công dựa theo h́nh dáng tế giác do Lâm Ấp tiến cống, để điêu khắc nên một đôi tê giác đá, đặt trước Hiến Lăng, tỏ ḷng hiếu đạo.
Trong suốt thời nhà Đường, rất ít cơ hội để nh́n thấy tê giác sống ở vùng đồng bằng, thỉnh thoảng có một hoặc hai con tê giác sống ở kinh đô do nước ngoài triều cống. V́ vậy, các đồ thủ công mỹ nghệ có chủ đề là tê giác trong thời nhà Đường không được sinh động cho lắm.
Chỉ có những con tê giác đá ở Hiến Lăng là được chạm khắc rất chân thực, điều này cho thấy khi những người thợ thủ công chạm khắc những con tê giác đá trước lăng mộ Đường Cao Tổ, họ chắc hẳn đă tận mắt nh́n thấy những con tê giác đó.
Báo Trung Quốc nhận định, tê giác đá ở Hiến Lăng không chỉ thể hiện uy đức dũng mănh của hoàng đế nhà Đường khi sinh thời mà c̣n trở thành vật phẩm phản ánh sự giao lưu văn hóa giữa Trung Quốc và nước ngoài thời xa xưa. Từ vẻ ngoài tưởng chừng chậm chạp của loài tê giác, người xem có thể cảm nhận được sự hung dữ, dũng mănh, đồ sộ và khí thế hừng hực bên trong của nó. Dù khắc họa thú tính nhưng lại không khiến người ta sợ, trái lại thu hút sự yêu mến. Đó là một vật phẩm nghệ thuật quư giá hiếm có.
Vietbf @ Sưu tầm