Miễn trừ 1 năm cho Hungary
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã thông báo cho Thủ tướng Viktor Orbán rằng Mỹ sẽ không trừng phạt Hungary trong vòng một năm nếu nước này tiếp tục mua năng lượng từ Nga. Quyết định giúp Budapest tránh cú sốc kinh tế nặng nề vốn được dự báo sau khi Washington trừng phạt hai tập đoàn dầu mỏ lớn của Nga vào tháng trước.
Bối cảnh: Châu Âu cố thoát dầu Nga, Hungary xin “ngoại lệ”
Sau cuộc xâm lược toàn diện của Nga năm 2022, EU từng bước loại bỏ dầu Nga và đã cho Hungary, Slovakia, Czech thời gian chuyển đổi vì mức độ phụ thuộc cao. Tuy nhiên, Hungary và Slovakia lại gia tăng lệ thuộc: trước chiến tranh, dầu Nga chiếm 61% nhập khẩu của Hungary; đến năm 2024 tăng lên 86%, và tổng cộng Nga chiếm 92% dầu thô nhập khẩu của Hungary. Slovakia gần như 100% phụ thuộc dầu Nga qua tuyến Druzhba.
Lập luận của Trump và Orbán
Trước bữa trưa làm việc tại Nhà Trắng, Trump ca ngợi Orbán là “nhà lãnh đạo vĩ đại” và nhấn mạnh Hungary là quốc gia không có biển, thiếu cảng, nên khó thay thế dầu khí Nga. Orbán nói cắt nguồn năng lượng Nga sẽ đưa kinh tế Hungary “quỳ gối”, đồng thời cho rằng đường ống Adria qua Croatia cần mở rộng mới đáp ứng đủ nhu cầu của Hungary.
Dầu và khí: Các con số biết nói
Dầu: Hungary và Slovakia hiện là hai nước EU còn nhận dầu Nga qua Druzhba.
Khí đốt: Tỷ trọng khí Nga trong nhập khẩu của EU đã giảm từ 40% (trước 2022) xuống 11% (2024); EU đã thống nhất cấm toàn bộ nhập khẩu khí Nga từ 2028, nhưng Hungary và Slovakia phản đối mốc này.
Báo cáo chuyên gia nhận định việc thoát dầu Nga là khả thi nhờ tuyến Adria – có thể đáp ứng nhu cầu kết hợp của Hungary và Slovakia – song Budapest phủ nhận.
Tác động đến hiệu lực trừng phạt
Miễn trừ cho một đồng minh có nguy cơ làm suy yếu thông điệp cưỡng chế: nếu Washington “nới tay” với Hungary, các quốc gia khác có thể tìm cách lách trừng phạt, từ đó giảm sức ép kinh tế lên Moscow và kéo dài chiến tranh. Đây sẽ là câu hỏi lớn về mức độ nghiêm khắc và nhất quán của chính sách trừng phạt dầu Nga.
Orbán, ‘đảo khác biệt’ và chương mới với Washington
Orbán – “con cưng” của phong trào MAGA – tự mô tả Hungary là “ốc đảo Kitô giáo chống di cư giữa đại dương tự do ở châu Âu”. Ông ca ngợi Trump đã hàn gắn quan hệ sau giai đoạn bị trừng phạt vì vấn đề dân chủ pháp quyền dưới chính quyền tiền nhiệm, và kỳ vọng mở “kỷ nguyên vàng” trong quan hệ hai nước.
Khả năng gặp Putin tại Budapest?
Trump cho biết nhóm của ông trao đổi với Orbán về khả năng thượng đỉnh với Tổng thống Putin ở Budapest – ý tưởng từng được nêu rồi tạm gác. Nếu được khôi phục, đây sẽ là bước đi ngoại giao đáng chú ý, dù chắc chắn vấp phải hoài nghi từ châu Âu.
Ba kịch bản tiếp theo
Miễn trừ “có điều kiện”: Budapest phải chứng minh lộ trình giảm dần phụ thuộc, nâng công suất nhận dầu qua Adria.
Hiệu ứng domino: Các nước khác viện dẫn “khó khăn kỹ thuật” xin ngoại lệ – làm rỗng cơ chế trừng phạt.
Thỏa hiệp năng lượng–an ninh: Washington dùng miễn trừ để đổi lấy cam kết của Hungary trong các vấn đề NATO/Ukraine.
Miễn trừ 1 năm cho Hungary là tín hiệu chính trị mạnh gửi tới cả Budapest lẫn Bruxelles: ưu tiên ổn định kinh tế đồng minh, song cũng đặt ra bài toán giữ kỷ luật trừng phạt đối với dầu Nga. Câu trả lời sẽ phụ thuộc vào việc Hungary có thực sự đa dạng hóa nguồn cung, hay đây chỉ là khoảng dừng để lệ thuộc sâu hơn vào năng lượng Nga.