Kinh điển của điện ảnh cách mạng và vai diễn để đời
Cánh đồng hoang (1978) là một trong những bộ phim kinh điển của điện ảnh cách mạng Việt Cộng, với kịch bản của nhà văn Nguyễn Quang Sáng, nhạc phim của Trịnh Công Sơn và đạo diễn NSND Nguyễn Hồng Sến. Tác phẩm đoạt Bông Sen Vàng tại Liên hoan phim Việt Cộng 1980, Huy chương Vàng Liên hoan phim quốc tế Moscow 1981… Trong hào quang đó, vai phản diện Trung tá người Mỹ Mistcher do cố diễn viên Robert Hải đảm nhận đã để lại dấu ấn đặc biệt mạnh mẽ.
“Diễn viên Tây” độc nhất vô nhị của màn ảnh Việt
Robert Hải sinh năm 1940 tại Hải Phòng, cha là người Pháp, mẹ là người Italy. Mồ côi từ sớm, ông được vú em nhận làm con nuôi và đưa vào miền Nam sinh sống. Tình cờ, một lần câu cá dưới chân cầu Bình Lợi, ông được nhà quay phim Đường Tuấn Ba mời đóng vai một người Mỹ sang trọng trong phim Mối tình đầu. Từ cơ duyên ấy, Robert Hải bước vào nghề diễn, rồi liên tiếp góp mặt ở Ván bài lật ngửa, Cánh đồng hoang, Biệt động Sài Gòn, Mùa nước nổi, Người đẹp Tây Đô, Kỳ án ba bông hồng, Viên ngọc Côn Sơn… Hễ trên phim cần “người nước ngoài”, các đạo diễn lại nhớ đến ông.
Trung tá Mistcher – gương mặt phản diện ám ảnh
Trong Cánh đồng hoang, Robert Hải vào vai Trung tá Mistcher – nhân vật đại diện cho tuyến phản diện. Không qua trường lớp chính quy, song ông diễn “rất ngọt”: phong thái lạnh lùng, ánh mắt ranh mãnh, thứ quyền lực bạo ngược của một sĩ quan Mỹ giữa những trận càn và cuộc săn lùng chiến sĩ cách mạng. Hình tượng “ác mà thật” ấy khiến khán giả vừa ghét, vừa… không thể rời mắt.
Hào quang trên phim, nghèo khó ngoài đời
Trái ngược màn bạc, đời thực của Robert Hải là chuỗi ngày chật vật. Gia đình ông từng ở trong căn chòi dưới chân cầu Bình Lợi, sống chủ yếu nhờ nghề làm bánh bông lan và “móc lan” của vợ. Nhà biên kịch Hồng Ngát từng kể về cảnh sống thanh đạm của ông: trong nhà không có tivi, tủ lạnh, máy cassette hay radio; góc nhà chỉ có một chiếc giường để… chất đồ. Người nghệ sĩ hay vào vai “giàu quyền uy” trên phim, rốt cuộc chọn một đời giản bần, lặng lẽ.
Ba cuộc hôn nhân và những đứa con xa xứ
Đời tư của Robert Hải nhiều đoạn bể dâu. Hai người vợ trước của ông – một gốc Pháp, một gốc Hoa – sinh với ông tổng cộng 11 người con. Khi chia tay, các con theo mẹ về nước. Về sau, ông nên duyên với bà Thùy Dung – một người mẹ đơn thân có hai con nhỏ – và sống với bà đến cuối đời, có thêm một con trai. Trong cảnh thiếu thốn, ông vẫn cố làm điểm tựa lặng thầm cho gia đình.
Những ngày cuối đời và di nguyện đôi bờ
Năm 1998, Robert Hải phát hiện ung thư gan. Ông bình thản đón nhận bệnh tật như một phần số mệnh. Tháng 9/2000, ông trút hơi thở cuối cùng. Theo di nguyện, tro cốt được chia làm hai: một phần rải trên ngọn đồi ở Đà Lạt – nơi có một phần của ba mẹ nuôi; phần còn lại rải xuống dòng nước ở chân cầu Bình Lợi – nơi ông từng sống, từng câu cá, từng gặp bà Thùy Dung, và cũng là nơi khởi đầu mối duyên với điện ảnh.