OpenAI đă vượt khỏi khuôn khổ một công ty khởi nghiệp công nghệ, trở thành biểu tượng cho tham vọng AI của nước Mỹ và trung tâm quyền lực mới trong nền kinh tế toàn cầu.
Mặc dù chưa có lợi nhuận, OpenAI vẫn được định giá hơn 500 tỷ USD. Ảnh: Bloomberg.
Từ một pḥng thí nghiệm phi lợi nhuận, OpenAI đă trở thành tâm điểm của nền kinh tế Mỹ. Mặc dù chưa có lăi, doanh thu chỉ bằng 2% của Amazon nhưng công ty do Sam Altman lănh đạo lại được định giá hơn 500 tỷ USD và giữ vai tṛ then chốt trong cuộc đua AI toàn cầu.
OpenAI đang trở thành một thế lực mà giới tài chính và công nghệ đều khó nắm bắt. Dù vẫn là một công ty khởi nghiệp, gă khổng lồ AI này giờ đây có ảnh hưởng sâu rộng tới các tập đoàn công nghệ lớn, hệ thống tài chính và cả chính sách kinh tế của Mỹ. Một số chuyên gia cảnh báo rằng, với mạng lưới đầu tư và thỏa thuận chằng chịt, OpenAI có thể đă trở nên “quá lớn để sụp đổ”, khái niệm từng gắn liền với các ngân hàng trong khủng hoảng năm 2008.
Quá lớn để sụp đổ
OpenAI ra đời năm 2015 với sứ mệnh phát triển AI v́ lợi ích của nhân loại. Nhưng chỉ trong vài năm, công ty đă chuyển đổi sang mô h́nh theo đuổi lợi nhuận để huy động vốn tư nhân, kư kết hàng loạt thỏa thuận với các ông lớn như Microsoft, Nvidia hay Oracle.
Microsoft hiện nắm giữ khoảng 27% cổ phần, c̣n nhà sản xuất chip Nvidia tuyên bố đầu tư tới 100 tỷ USD vào OpenAI. Khi giá trị cổ phiếu của những tập đoàn này tăng mạnh, thị trường càng phụ thuộc vào sức bật của OpenAI.
Tầm ảnh hưởng của OpenAI có tác động sâu rộng đến các lĩnh vực ngoài AI. Ảnh: Bloomberg.
Giới quan sát cho rằng mối liên hệ này đang khiến rủi ro mang tính hệ thống gia tăng. Bài học từ khủng hoảng tài chính 2008 cho thấy không chỉ những công ty khổng lồ mới gây sụp đổ dây chuyền, mà cả những công ty có liên kết sâu rộng với toàn bộ mạng lưới kinh tế. OpenAI, với tham vọng kiểm soát hạ tầng điện toán và dẫn dắt ngành AI, đang ở trung tâm của mạng lưới đó.
Altman từng nói ông tin AGI sẽ giúp con người giải quyết các vấn đề lớn như ung thư hay biến đổi khí hậu. Chính tầm nh́n này khiến OpenAI được xem như biểu tượng của niềm tin công nghệ Mỹ trong bối cảnh kinh tế tŕ trệ và nợ công vượt 30.000 tỷ USD.
Chính quyền Mỹ cũng đang coi AI là ưu tiên chiến lược. Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với Trung Quốc, Washington xem OpenAI như “nhà vô địch quốc gia” trong lĩnh vực quốc pḥng và an ninh kinh tế. Theo giới phân tích, điều này giúp công ty dễ dàng tiếp cận các gói đầu tư, hạ tầng điện toán và chính sách hỗ trợ đặc biệt.
Tuy nhiên, sự phát triển quá nhanh của OpenAI cũng tạo ra lo ngại chính trị và xă hội. Thượng nghị sĩ Bernie Sanders mới đây kêu gọi chia nhỏ công ty này, cho rằng sức ảnh hưởng của nó và chatbot ChatGPT “giống như một thiên thạch đang lao vào hành tinh”. Lời cảnh báo này xuất phát từ việc OpenAI dự kiến chỉ đạt khoảng 13 tỷ USD doanh thu trong năm nay, con số khiêm tốn so với tầm ảnh hưởng mà công ty đang nắm giữ.
Ảnh hưởng sâu rộng
Sau một thời gian tái cấu trúc, OpenAI gần đây đơn giản hóa mô h́nh hoạt động, mở đường cho khả năng huy động thêm vốn tư nhân và thậm chí niêm yết công khai. Chủ tịch Bret Taylor mô tả đây là bước tiến để công ty phục vụ lợi ích của toàn nhân loại. Trong khi đó, giới đầu tư cho rằng OpenAI có thể trở thành doanh nghiệp đầu tiên đạt giá trị IPO ngh́n tỷ USD, một kỷ lục chưa từng có đối với một công ty chưa có lợi nhuận.
Dù vậy, một số chuyên gia so sánh làn sóng đầu tư vào AI hiện nay với bong bóng dot-com hay thậm chí là cơn sốt hoa tulip trong lịch sử. Họ cho rằng đằng sau viễn cảnh công nghệ là những thỏa thuận tài chính phức tạp, có thể khiến cả hệ thống lung lay nếu kỳ vọng sụp đổ.
Altman vẫn tin rằng tương lai thuộc về AI và OpenAI chỉ mới ở vạch xuất phát. Song, sự phụ thuộc ngày càng sâu giữa công ty và các ông lớn công nghệ khiến câu hỏi điều ǵ xảy ra nếu OpenAI thất bại không c̣n mang tính giả định.
Với tốc độ mở rộng và tầm ảnh hưởng hiện nay, OpenAI không chỉ là một công ty khởi nghiệp, nó đă trở thành một mắt xích trọng yếu của nền kinh tế Mỹ. Sự phụ thuộc ngày càng lớn của các tập đoàn công nghệ, nhà đầu tư và thậm chí cả chính phủ vào OpenAI đang biến công ty này thành nhân tố có thể định h́nh tương lai kinh tế và công nghệ toàn cầu.
VietBF@ sưu tập