Tối hậu thư từ Lầu Năm Góc và làn sóng phản đối của báo chí
Bộ Quốc pḥng Mỹ yêu cầu phóng viên thường trú (beat reporters) kư chấp thuận các quy định mới trước thứ Ba, nếu không phải nộp lại thẻ tác nghiệp vào thứ Tư. Hầu như toàn bộ các ṭa soạn lớn tuyên bố không kư, coi đây là nỗ lực hạn chế báo chí chưa từng có tiền lệ.
Hiệp hội phóng viên Lầu Năm Góc: “Bịt miệng nguồn tin, đe dọa báo chí”
Theo Pentagon Press Association (PPA), chính sách do Bộ trưởng Quốc pḥng Pete Hegseth thúc đẩy sẽ bịt miệng nhân viên Pentagon và đe dọa trừng phạt phóng viên khi tiếp cận thông tin chưa được phê duyệt công bố, kể cả khi thông tin không mật. PPA cảnh báo nguy cơ bị trục xuất khỏi Lầu Năm Góc là vấn đề đáng lo ngại với tất cả cơ quan báo chí.
Nội dung chính sách gây tranh căi
Tháng trước, văn pḥng báo chí của Hegseth gửi bộ quy tắc mới yêu cầu phóng viên kư cam kết không thu thập/khai thác “tài liệu trái phép”, kể cả không phân loại mật. Ai không kư có thể mất quyền tiếp cận ṭa nhà, vốn là chuẩn mực nhiều thập niên trong đưa tin ở Washington. Dù ngôn ngữ đă được chỉnh sửa sau đối thoại, nhiều ṭa soạn và luật sư báo chí vẫn cho rằng chính sách vi phạm Tu chính án thứ Nhất.
Các hăng tin lớn đồng loạt nói “không”
ABC News, CBS News, CNN, NBC News và Fox News ra tuyên bố chung từ chối kư. Ngoài ra, Reuters, AP, The New York Times, The Washington Post, The Atlantic, NPR cũng bác bỏ yêu cầu. Nhiều biên tập viên khẳng định sẽ vẫn đưa tin về quân đội Mỹ, dù có hay không thẻ tác nghiệp.
Đến cả Newsmax cũng phản đối; OANN là bên duy nhất chấp nhận
Kênh bảo thủ Newsmax tuyên bố không kư v́ các điều khoản “không cần thiết và phiền hà”. One America News (OANN) là cơ quan truyền thông công khai chấp nhận bộ quy tắc.
Bối cảnh: thu hẹp tiếp cận báo chí suốt năm qua
Theo PPA, dưới thời Hegseth, Lầu Năm Góc đă giảm mạnh họp báo định kỳ, thu hồi không gian làm việc của nhiều hăng tin và hạn chế di chuyển bên trong ṭa nhà nếu không có người hộ tống. Các nhà phân tích liên hệ động thái này với thái độ gay gắt của Hegseth với báo chí và bức xúc về ṛ rỉ thông tin.
Nguy cơ kiện tụng và phản pháo từ giới truyền thông
Một số ṭa soạn cân nhắc hành động pháp lư, gọi các yêu cầu mới là “ràng buộc không cần thiết” đối với việc thu thập và công bố tin tức. PPA chỉ ra điểm đặc biệt đáng lo: văn bản bắt phóng viên thừa nhận rằng mọi tiết lộ thông tin “chưa được phép” đều gây hại, kể cả khi không mật – một nhận định bị giới báo chí bác bỏ.
Phản ứng của Hegseth trên mạng xă hội
Hegseth chế giễu lo ngại của báo chí, tóm gọn quy tắc mới thành ba gạch đầu ḍng: “báo chí không c̣n được tự do đi lại”, “phải đeo thẻ rơ ràng”, “không được kêu gọi hành vi phạm pháp”; đồng thời vẫy tay chào tạm biệt một số ṭa soạn trên mạng xă hội. Nhiều phóng viên thường trú đáp trả rằng đây là mô tả sai sự thật, nhấn mạnh quy chế tiếp cận lâu năm vốn không đe dọa an ninh quốc gia và đă vận hành tốt qua nhiều chính quyền của cả hai đảng.
Trọng tâm thực sự: quyền được biết của công chúng
Giới phê b́nh coi tranh chấp này là nỗ lực cản trở giám sát độc lập đối với chính quyền, trong bối cảnh báo chí khẳng định sứ mệnh là cung cấp thông tin đáng tin cậy, độc lập, không bị chi phối bởi cơ quan công quyền. Nhiều ṭa soạn kêu gọi Lầu Năm Góc và chính quyền tôn trọng tự do báo chí và quyền được biết của người dân Mỹ.
Tiếp theo là ǵ?
Hạn chót kư vào thứ Ba và nộp thẻ vào thứ Tư đặt cả hai bên vào thế đọ sức pháp lư–dư luận. Dù kịch bản kiện tụng có thể xảy ra, các cơ quan báo chí khẳng định sẽ tiếp tục theo sát mọi diễn biến quốc pḥng – giữ khoảng cách cần thiết với cơ quan họ cần giám sát, đúng với tinh thần của một nền báo chí tự do.