Chính phủ Mỹ đối mặt nguy cơ đóng cửa kéo dài kỷ lục do bế tắc về chính sách y tế.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson (đảng Cộng ḥa) ngày 13/10 dự báo chính phủ liên bang có thể bước vào đợt đóng cửa kéo dài nhất lịch sử nước này. Ông tuyên bố sẽ không đàm phán với đảng Dân chủ cho tới khi phe này tạm ngừng các yêu cầu về y tế và chấp thuận mở cửa lại chính phủ.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson phát biểu ngày 13/10 (giờ Mỹ). (Ảnh: Reuters)
Phát biểu tại Điện Capitol trong ngày thứ 13 của đợt đóng cửa, ông Johnson cho biết ông không nắm được chi tiết việc hàng ngh́n nhân viên liên bang bị chính quyền Tổng thống Trump cho nghỉ việc tạm thời.
Đây là đợt cắt giảm quy mô lớn bất thường, được xem như động thái tận dụng t́nh trạng đóng cửa để thu hẹp bộ máy chính phủ. Phó Tổng thống JD Vance cảnh báo sắp tới sẽ có những “đợt cắt giảm đau đớn”, trong khi các công đoàn lao động đă khởi kiện.
“Chúng ta đang đứng trước một trong những đợt đóng cửa dài nhất trong lịch sử nước Mỹ”, ông Johnson, nghị sĩ bang Louisiana, nhấn mạnh.
Bế tắc kéo dài, hoạt động chính phủ tê liệt
Không có thỏa thuận nào trong tầm nh́n, t́nh trạng đóng cửa dự kiến sẽ c̣n kéo dài vô thời hạn. Hoạt động thường nhật của các cơ quan chính phủ bị đ́nh trệ, các bảo tàng Smithsonian và nhiều di tích văn hóa lớn phải đóng cửa, các sân bay chật vật xử lư gián đoạn chuyến bay - khiến nền kinh tế vốn mong manh nay thêm phần bất ổn.
Hạ viện tạm ngưng làm việc, và ông Johnson từ chối triệu tập nghị sĩ trở lại Washington. Thượng viện sẽ nối lại làm việc ngày 14/10 sau kỳ nghỉ lễ, nhưng các nỗ lực biểu quyết liên tục thất bại do đảng Dân chủ kiên quyết bảo vệ các khoản trợ cấp y tế.
Ông Johnson gửi lời cảm ơn Tổng thống Donald Trump v́ đảm bảo lương tuần này cho lực lượng quân đội, loại bỏ một áp lực lớn có thể buộc hai bên ngồi vào bàn đàm phán. Tuần duyên Mỹ cũng xác nhận tiếp tục được trả lương, một quan chức cấp cao cho biết.
Trọng tâm tranh căi: Trợ cấp Obamacare
Bản chất cuộc đối đầu là bất đồng về chính sách y tế - cụ thể là khoản trợ cấp trong Đạo luật Chăm sóc sức khỏe giá phải chăng (Affordable Care Act) đang sắp hết hiệu lực. Hàng triệu người Mỹ phụ thuộc vào trợ cấp này để mua bảo hiểm y tế trên các sàn giao dịch Obamacare. Đảng Dân chủ yêu cầu gia hạn, trong khi phe Cộng ḥa cho rằng vấn đề này có thể giải quyết sau.
Lănh đạo phe Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries cho biết, với việc phe Cộng ḥa gần như “đóng băng” Hạ viện trong bốn tuần, không có bất kỳ cuộc đàm phán thực chất nào đang diễn ra. "Họ hoàn toàn biến mất”, ông nói trên MSNBC.
Nếu bế tắc kéo dài, thời hạn cuối tháng 10 được xem là mốc tiếp theo có thể buộc chính phủ mở cửa trở lại. Kỳ đăng kư bảo hiểm mở bắt đầu từ ngày 1/11. Nếu Quốc hội không gia hạn trợ cấp hết hạn ngày 31/12, người dân sẽ đối mặt với mức phí bảo hiểm tăng gấp đôi, theo ước tính của Tổ chức Kaiser Family Foundation.
Hàng ngh́n nhân viên chính phủ, bao gồm cả nhân viên Hạ viện nhận lương theo tháng, sẽ không được trả vào cuối tháng.
Tranh căi kéo dài hơn một thập kỷ
Cuộc chiến quanh Obamacare kéo dài từ khi đạo luật được thông qua năm 2010 dưới thời Tổng thống Barack Obama. Năm 2013, chính phủ từng đóng cửa 16 ngày khi phe Cộng ḥa t́m cách băi bỏ luật này. Năm 2017, Tổng thống Trump cũng thất bại khi nỗ lực “băi bỏ và thay thế” Obamacare dù kiểm soát cả Hạ viện và Thượng viện - do Thượng nghị sĩ John McCain bỏ phiếu phản đối vào phút chót.
Hiện có 24 triệu người Mỹ tham gia Obamacare, mức cao kỷ lục. Ông Johnson thừa nhận khả năng băi bỏ toàn bộ luật này là rất thấp. “Rễ đă ăn quá sâu”, ông nói.
Phe Cộng ḥa cho rằng họ đă sẵn sàng bàn về vấn đề y tế vào mùa thu này, trước khi trợ cấp hết hạn cuối năm. Tuy nhiên, họ yêu cầu phe Dân chủ trước tiên phải đồng ư mở cửa lại chính phủ.
Chính quyền Tổng thống Trump tận dụng quyền hạn linh hoạt
Chính quyền Tổng thống Trump đang sử dụng quyền hạn để quyết định ai bị sa thải và ai tiếp tục được trả lương - điều gây tranh căi ngay trong nội bộ đảng Cộng ḥa và vấp phải các vụ kiện từ công đoàn.
Lầu Năm Góc cho biết đă trích 8 tỷ USD từ các quỹ nghiên cứu – phát triển chưa sử dụng để trả lương cho quân nhân, tránh t́nh trạng chậm lương vào ngày 15/10. Tuy nhiên, Bộ Giáo dục là một trong những cơ quan chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, dẫn tới gián đoạn các chương tŕnh giáo dục đặc biệt và sau giờ học.
Theo Văn pḥng Ngân sách Quốc hội (CBO), chính quyền có thể sử dụng các nguồn quỹ bắt buộc từ luật ḥa giải ngân sách năm 2025 và các quỹ khác để duy tŕ hoạt động ở một số cơ quan như Quốc pḥng, Tài chính, An ninh Nội địa và Văn pḥng Quản lư Ngân sách.
VietBF@sưu tập