[PinaColada]

Chỉ trong vài ngày cuối tháng 9/2025, hàng loạt vụ tấn công từ Dallas đến Michigan phơi bày làn sóng bạo lực súng đạn tinh vi, có mục tiêu, gây chấn động nước Mỹ.
04-1759544671-dieu-gi-dang-xay-ra-voi-nuoc-my.jpg

Vào cuối tháng 9/2025, giữa những tin tức chính trị, kinh tế và biến động quốc tế, người Mỹ thêm một lần choáng váng trước hàng loạt các vụ xả súng: từ tấn công cơ quan ICE tại Dallas, đến tiếng nổ đạn tại quán bar bên sông ở Southport, và vụ đạn phá cửa nhà thờ Grand Blanc.

Trong vòng chỉ vài ngày, hàng chục người bị bắn, nhiều người tử vong, và nỗi lo bạo lực súng lan dần khắp đất nước.

Đằng sau tin tức gây sốc là một thực tế đáng sợ: nhiều vụ không chỉ là “xả súng vô tội vạ”, mà mang dấu hiệu có chủ đích, có động cơ chính trị, được chuẩn bị kỹ càng.

Bức tranh “đẫm máu”
Ngày 24/9, tại Dallas (Texas), một tay súng dùng súng trường bắn từ mái nhà vào trụ sở của Cơ quan Di trú và Hải quan Mỹ (ICE), khiến một người chết, hai người bị thương trước khi tự sát. Dòng chữ “ANTI-ICE” in trên vỏ đạn hé lộ dấu hiệu động cơ chính trị, theo Reuters .

Chỉ ba ngày sau, tại Southport (North Carolina), một nghi phạm nã đạn từ thuyền vào quán bar ven sông, khiến 3 người thiệt mạng và ít nhất 5 người bị thương. Cảnh sát địa phương mô tả vụ việc “có chuẩn bị kỹ lưỡng, khác hẳn kiểu xả súng ngẫu nhiên”, AP cho hay.

Chưa đây 24 giờ tiếp theo, ngày 28/9, tại Grand Blanc (Michigan), một đối tượng lái xe đâm thẳng cửa nhà thờ, xông vào nổ súng rồi phóng hỏa. Vụ tấn công phối hợp nhiều hình thức này đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 4 người và làm 8 người khác bị thương. Guardian và Le Monde gọi đây là “một kịch bản bạo lực đa tầng” hiếm thấy.

Ít nhất 4 người chết, 8 người bị thương sau vụ xả súng tại nhà thờ ở Grand Blanc, bang Michigan của Mỹ vào ngày 28/9, nghi phạm dường như còn phóng hỏa công trình.
CNN dẫn dữ liệu từ Gun Violence Archive (GVA) - tổ chức phi lợi nhuận thành lập năm 2013 chuyên thống kê bạo lực súng - cho biết vụ xả súng tại nhà thờ ở Grand Blanc ở là vụ xả súng hàng loạt thứ 324 trong năm 2025. Chỉ trong một tuần đã xảy ra ít nhất 9 vụ xả súng hàng loạt, 7 vụ có người tử vong.

Cả CNN và GVA định nghĩa “xả súng hàng loạt” là vụ việc làm 4 người trở lên bị thương hoặc chết, không tính kẻ nổ súng.

Thời gian

Số người tử vong

Xu hướng gia tăng và thay đổi tính chất
Theo Gun Violence Archive (Mỹ), các vụ xả súng có từ 4 nạn nhân trở lên đã gia tăng đáng kể kể từ năm 2020. Tỷ lệ tử vong do súng cũng tăng từ khoảng 33.600 người năm 2019 lên hơn 44.000 người năm 2022. Khảo sát Reuters/Ipsos gần đây cho thấy 63% người Mỹ cho rằng “lời lẽ chính trị gay gắt” góp phần “rất nhiều” vào bạo lực súng.

Điểm khác biệt của loạt vụ việc cuối tháng 9 là cách thức tấn công. Từ vụ Dallas bắn tỉa, Southport bắn từ mặt nước cho tới Grand Blanc phối hợp súng - xe - lửa, các chuyên gia nhận định đây là xu hướng “nhắm mục tiêu” với kỹ thuật cao, ít còn giống kiểu “bắn loạn” truyền thống.

Địa lý cũng thay đổi. Nếu trước đây các bang như Texas hay Florida được coi là “điểm nóng” thì nay Michigan, North Carolina, Louisiana cũng trở thành tâm điểm. Xu hướng này không còn giới hạn vùng miền.

Số liệu từ GVA cũng cho thấy, các vụ xả súng ở Mỹ thường tăng dần về cuối năm, tạo nên một “chu kỳ” lặp lại đáng lo ngại. Đặc biệt trong năm 2025, nhiều vụ mang tính “nhắm mục tiêu” hoặc xuất phát từ động cơ chính trị, tôn giáo.

Điển hình, vụ tấn công trạm ICE ở Dallas để lại dấu hiệu chống cơ quan nhập cư; vụ Grand Blanc nhắm vào nhà thờ; vụ Southport sử dụng chiến thuật phối hợp bắn từ thuyền.

Những vụ việc này không chỉ gây thương vong nặng nề mà còn làm xã hội chấn động, tạo cảm giác “leo thang” mạnh mẽ. Các tờ báo Mỹ và quốc tế như Reuters, Guardian và AP đều nhấn mạnh tính chất chọn mục tiêu của các vụ tấn công này.

Súng, cực đoan và mạng xã hội
Các nhà nghiên cứu chỉ ra ba nguyên nhân chính dẫn đến các vụ xả súng hàng loạt. Thứ nhất, súng bán tự động và băng đạn lớn vẫn dễ dàng tiếp cận, nhờ kẽ hở pháp luật hoặc sự khác biệt trong kiểm tra lý lịch giữa các bang. Đây là điều kiện vật chất cho các vụ tấn công có thương vong lớn.

Bên cạnh đó, cực đoan hóa và thù hận chính trị cũng khiến các vụ xả súng gia tăng. Vụ Dallas với vỏ đạn “ANTI-ICE” cho thấy khi các cơ quan chính phủ bị “kẻ thù hóa” trên mạng xã hội, bạo lực có thể trở thành “hành động chính trị”. Reuters dẫn lời một chuyên gia an ninh nội địa cảnh báo xu hướng này “có thể mở ra thời kỳ khủng bố nội địa kiểu mới”.

Ngoài ra, mạng xã hội và truyền thông có thể góp phần lan truyền. Mỗi vụ xả súng lớn được đưa tin chi tiết, đôi khi vô tình “khiến thủ phạm nổi tiếng” và khơi gợi hiện tượng bắt chước.

Thuật toán mạng xã hội còn khuếch đại nội dung cực đoan, kéo người dùng vào “bong bóng” thù hận. Nghi phạm trong vụ xả súng nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk là một ví dụ điển hình. FBI cho biết bạn bè của nghi phạm xác nhận anh ta “đắm chìm trong các nền tảng Internet đen tối” và “những nơi u tối khác” trên mạng.

Tương tự, cảnh sát New York (Mỹ) ngày 18/9 bắt giữ một học sinh 16 tuổi sau khi em này mang khẩu súng ngắn đã nạp đạn vào lớp học và đăng thông điệp đe dọa “bắn cả trường” trên mạng xã hội.

Ngoài 3 nguyên nhân trên, hậu quả của đại dịch COVID-19 như thất nghiệp, cô lập xã hội, suy giảm hỗ trợ tâm thần, cũng được coi là yếu tố làm gia tăng nguy cơ.

Điển hình, hai nghi phạm trong ba vụ xả súng gần đây đều là cựu quân nhân Mỹ mắc vấn đề tâm lý. Cảnh sát Southport (Bắc Carolina) cho biết nghi phạm Nigel Max Edge - cựu lính thủy quân lục chiến bị chấn thương sọ não khi phục vụ ở Iraq và hiện được chẩn đoán mắc rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) - đã nổ súng từ thuyền vào quán bar ven sông tối 27/9.

Theo hồ sơ tòa án, Edge từng kiện chính phủ Mỹ và hiện bị truy tố 3 tội giết người cấp độ một cùng 5 tội danh mưu sát.

Loạt vụ việc cuối tháng 9/2025 cho thấy nước Mỹ có thể đang bước vào một giai đoạn mà “xả súng lớn” trở thành hiện tượng định kỳ. Khi bạo lực súng không còn là cú sốc lẻ tẻ mà biến thành “điệp khúc” trên bản đồ tin tức, xã hội Mỹ đứng trước bài toán khó: vừa bảo vệ quyền sở hữu súng theo Hiến pháp, vừa bảo đảm an toàn công cộng.

VietBF@ sưu tập