Kumari là ai và vì sao được tôn kính?
Aryatara Shakya, 2 tuổi 8 tháng, vừa được chọn làm Kumari – “Nữ thần trinh nữ” – tại Kathmandu. Theo truyền thống, Kumari được tuyển từ dòng họ Shakya thuộc cộng đồng Newar ở thung lũng Kathmandu và được cả người Hindu lẫn Phật tử tôn kính. Ứng viên thường từ 2–4 tuổi, có làn da, mái tóc, đôi mắt, hàm răng không tì vết và không sợ bóng tối.
Nghi lễ tấn phong giữa mùa lễ hội
Sáng thứ Ba, 30/9/2025, gia đình bồng Kumari mới từ căn nhà trong con hẻm ở Kathmandu tới Kumari Ghar – “cung điện” của Nữ thần – giữa đoàn người thân, bạn bè và tín đồ rợp đường. Người dân cúi chạm trán vào bàn chân cô bé để bày tỏ kính trọng, dâng hoa và tiền. Kumari khoác trang phục đỏ, búi tóc cao, trán vẽ con “mắt thứ ba”. Thứ Năm tuần đó, Kumari sẽ ban phúc cho tín đồ và Tổng thống.
Dashain, Indra Jatra, Tihar: Mùa lễ lớn của Nepal
Sự kiện diễn ra vào ngày thứ 8 của Dashain – lễ hội kéo dài 15 ngày mừng chiến thắng thiện thắng ác; cơ quan, trường học đóng cửa để mọi người sum họp gia đình. Trước đó là Indra Jatra, nơi Kumari (tiền nhiệm) được rước xe kiệu qua phố cổ, và kế tiếp là Tihar/Diwali – lễ hội ánh sáng vào tháng 10.
Chuyển giao ngai vị: Từ Trishna Shakya đến Aryatara
Trishna Shakya – Kumari từ 2017, nay 11 tuổi – đã rời cung điện bằng kiệu qua lối sau, trở về đời thường theo thông lệ “hết nhiệm kỳ trước tuổi dậy thì”. Tại Kathmandu, mỗi lần Kumari đến tuổi thôi ngôi, các gia đình đủ tiêu chuẩn trong dòng Shakya lại kỳ vọng con gái mình được chọn – đây là vinh dự rất lớn trong cộng đồng.
Hào quang và góc khuất của đời Kumari
Kumari sống tách biệt trong cung điện, chỉ ra ngoài vài lần mỗi năm vào dịp lễ, có ít bạn chơi được chọn lọc. Những năm gần đây, truyền thống có điều chỉnh: Kumari được học với gia sư riêng ngay trong cung và có TV. Sau khi “thoái vị”, một số bé gái khó hòa nhập: học làm việc nhà, đi trường phổ thông, đối mặt với tục truyền rằng “ai cưới cựu Kumari sẽ đoản mệnh”, khiến không ít người chọn sống độc thân. Chính phủ hiện trợ cấp nhỏ hàng tháng khoảng 110 USD cho các cựu Kumari.
“Hôm qua là con gái tôi, hôm nay là Nữ thần”
Cha của Aryatara, ông Ananta Shakya, xúc động nói: “Hôm qua con bé vẫn là con gái tôi, còn hôm nay nó là Nữ thần.” Ông kể trước khi sinh, vợ ông mộng thấy thần nữ, nên gia đình luôn linh cảm con gái mình “sẽ rất đặc biệt.”
Ý nghĩa văn hóa vượt biên giới tôn giáo
Hình tượng Kumari là biểu tượng nữ thần quyền năng, vừa tâm linh vừa bản sắc đô thị của Kathmandu. Việc một em bé 2 tuổi được tấn phong trong mùa lễ lớn nhất không chỉ nối dài truyền thống trăm năm của thung lũng Newar, mà còn phản ánh cách Nepal cân bằng giữa bảo tồn nghi lễ và thay đổi thời hiện đại để bảo vệ quyền lợi trẻ em.