Ấn Độ khẳng định công tŕnh siêu đập mới được đề xuất có thể đối trọng với dự án đập kỷ lục mà Trung Quốc đang xây dựng ở thượng nguồn Tây Tạng khiến New Delhi lo ngại. Đây là động thái mới nhất của Ấn Độ trong cuộc cạnh tranh với Trung Quốc về nguồn nước dăy Himalaya.
Sông Siang, nơi dự án siêu đập thủy điện mới của Ấn Độ được đề xuất và được quy hoạch ở bang Arunachal Pradesh, phía đông bắc Ấn Độ. Ảnh Arun SANKAR
Ấn Độ khẳng định công tŕnh mới được đề xuất có thể đối trọng với dự án đập kỷ lục mà Trung Quốc đang xây dựng ở thượng nguồn Tây Tạng, bằng cách tích trữ nước và ngăn chặn nguy cơ Bắc Kinh sử dụng ḍng chảy như một loại “vũ khí”.
Theo bản thiết kế sơ bộ, Ấn Độ cân nhắc xây dựng tại Arunachal Pradesh một hồ chứa khổng lồ có sức chứa 9,2 tỷ m3 nước, tương đương 4 triệu bể bơi Olympic, phía sau con đập cao 280 mét.
Kế hoạch này xuất hiện khi Trung Quốc đẩy mạnh dự án đập Yaxia trị giá 167 tỷ USD ở thượng nguồn sông Siang – c̣n gọi là Yarlung Tsangpo tại Tây Tạng. Bắc Kinh dự kiến xây 5 trạm thủy điện với tổng công suất gấp 3 lần đập Tam Hiệp – công tŕnh thủy điện lớn nhất thế giới.
Dù Trung Quốc khẳng định dự án không gây “tác động tiêu cực” tới hạ lưu, giới chức Ấn Độ lo ngại Bắc Kinh có thể biến con đập thành “van khóa nước” – gây hạn hán chết người hoặc tung ra “bom nước” hủy diệt, ảnh hưởng đến nước này.
Trung Quốc bác bỏ cáo buộc này và nói rằng, những lo ngại về “bom nước” chỉ là “sự thổi phồng ác ư”.
Theo các chuyên gia, dự án siêu đập của Ấn Độ có thể sản xuất 11.200 – 11.600 MW điện, trở thành công tŕnh thủy điện mạnh nhất cả nước và góp phần giảm khí thải từ lưới điện phụ thuộc nhiều vào than đá.
Nhưng mục tiêu chính không phải là năng lượng. Một kỹ sư thuộc Tập đoàn Thủy điện Quốc gia Ấn Độ (NHPC) tiết lộ: “Đập này phục vụ an ninh nguồn nước và giảm thiểu lũ lụt – trong trường hợp Trung Quốc biến dự án đập của họ thành vũ khí".
Trong mùa khô, hồ chứa sẽ được lấp đầy để bù đắp nếu nước bị Trung Quốc chặn lại. C̣n mùa mưa, mực nước sẽ chỉ chiếm hai phần ba chiều cao đập, tạo không gian để hấp thụ lượng nước khổng lồ nếu Bắc Kinh xả đột ngột.
Cựu Đại sứ Ấn Độ tại Bắc Kinh Ashok K. Kantha gọi dự án của Trung Quốc là “liều lĩnh” và nhấn mạnh siêu đập của Ấn Độ vừa có ư nghĩa pḥng thủ, vừa là biện pháp “chống lại nỗ lực kiểm soát ḍng chảy từ Bắc Kinh”.
Người Adi phản kháng: “Chúng tôi là con của ḍng Siang”
Tuy nhiên, với những cư dân tại một trong những địa điểm được chọn để xây dựng siêu đập lớn nhất lịch sử Ấn Độ, dự án này chẳng khác nào “bản án tử h́nh”.
Đập mới sẽ tạo hồ chứa 9,2 tỷ m³ nước, nhưng diện tích ngập lụt c̣n tùy thuộc vào vị trí cuối cùng. Với người Adi, điều này đồng nghĩa hàng chục ngôi làng biến mất.
“Chúng tôi là con của ḍng Siang. Chúng tôi sẽ không để con đập được xây dựng”, ông Tapir Jamoh, một cư dân làng Riew, tuyên bố nhấn mạnh con sông chính là cội nguồn bản sắc và văn hóa.
Người dân cũng tin rằng dự án sẽ nhấn ch́m cả cộng đồng. “Nếu họ xây đập, người Adi sẽ biến mất khỏi bản đồ thế giới”, ông Likeng Libang từ thị trấn Yingkiong – nơi ngay cả quan chức cũng thừa nhận có khả năng bị ngập hoàn toàn – nói.
Hồi tháng 5, dân làng Adi đă giận dữ chặn đường khảo sát của NHPC, đốt cháy thiết bị khoan. Chính quyền điều lực lượng bán quân sự tới trấn giữ, nhưng phong trào phản đối vẫn tiếp diễn.
“Chúng tôi cần bản kế hoạch cụ thể để hiểu quy mô dự án. Nhưng thay v́ vậy, họ quân sự hóa vùng đất này và coi chúng tôi như những kẻ cực đoan”, bà Bhanu Tatak thuộc Diễn đàn Nông dân Bản địa Siang (SIFF) cho biết.
Chiến lược "đập đối đập" có nguy cơ phản tác dụng
Một số chuyên gia cảnh báo chiến lược “đập đối đập” có thể phản tác dụng.
“Đàm phán ngoại giao, thỏa thuận chia sẻ nước minh bạch và quản lư lưu vực sông hợp tác sẽ bền vững và công bằng hơn là phản ứng bằng xây dựng hạ tầng khổng lồ”, bà Anamika Barua, chuyên gia quản trị nguồn nước xuyên biên giới tại Viện Công nghệ Ấn Độ Guwahati, nhận định.
Bên cạnh đó, theo các chuyên gia, Arunachal Pradesh là vùng nhạy cảm với động đất, việc xây siêu đập cũng tiềm ẩn rủi ro lớn.
Dù vậy, xu hướng xây dựng đập khổng lồ của Ấn Độ cho thấy chính quyền khó có khả năng lùi bước. Hai dự án lớn trước đó từng vấp phải sự phản kháng dữ dội của dân cư nhưng cuối cùng vẫn được triển khai.
Vietbf @ Sưu tầm