Chính phủ Mỹ sẽ bị đóng cửa một phần từ 0h ngày 1/10 (11h giờ Hà Nội) sau khi cuộc bỏ phiếu gia hạn ngân sách tại Thượng viện thất bại.
Với 55 phiếu chống và 45 phiếu thuận, Thượng viện Mỹ ngày 30/9 không thể thông qua dự luật gia hạn ngân sách do đảng Cộng ḥa hậu thuẫn nhằm ngăn chính phủ đóng cửa trước hạn chót nửa đêm. Phe Cộng ḥa và phe Dân chủ không thể hiện dấu hiệu nào cho thấy họ có thể thu hẹp bất đồng.
Theo đó, các cơ quan chính phủ phải đóng cửa từ 0h ngày 1/10, trừ những hoạt động thiết yếu như hành pháp. Việc chính phủ đóng cửa có thể làm gián đoạn mọi thứ, từ dịch vụ hàng không đến báo cáo tỷ lệ thất nghiệp hàng tháng.
"Thật không may, các thượng nghị sĩ đảng Dân chủ đă ngăn việc thông qua dự luật do những yêu cầu chính sách điên rồ của họ, bao gồm cả khoản 1.000 tỷ USD chi tiêu mới", Văn pḥng Quản lư và Ngân sách (OMB) của Nhà Trắng cho hay.
Lănh đạo phe Cộng ḥa tại Thượng viện John Thune cho biết cơ quan này sẽ bỏ phiếu lại dự luật trong ngày 1/10. Bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải được Hạ viện do đảng Cộng ḥa kiểm soát thông qua.
Kể từ năm 1981, chính phủ Mỹ đă đóng cửa 15 lần, hầu hết chỉ một hoặc hai ngày. Lần dài nhất diễn ra vào nhiệm kỳ đầu của ông Trump trong 35 ngày hồi năm 2018-2019, khiến khoảng 340.000 trong số 800.000 nhân viên liên bang phải nghỉ việc tạm thời. Theo Văn pḥng Ngân sách Quốc hội, động thái này đă khiến nền kinh tế Mỹ thiệt hại 3 tỷ USD, tương đương 0,02% GDP. Nguyên nhân dẫn đến lần đóng cửa khi đó là bất đồng về vấn đề nhập cư.
Tổng thống Mỹ Donald Trump trả lời báo chí tại Băi cỏ Phía Nam, Nhà Trắng ngày 30/9. Ảnh: AFP
Các cơ quan liên bang đă ban hành kế hoạch đóng cửa chi tiết lần này, theo đó sẽ tạm ngừng hoạt động các văn pḥng nghiên cứu khoa học, dịch vụ khách hàng và hoạt động "không thiết yếu" khác, đồng thời cho hàng chục ngh́n nhân viên nghỉ việc không lương. Quân đội, lực lượng biên pḥng và những người làm nhiệm vụ thiết yếu sẽ tiếp tục làm việc, nhưng không được trả lương cho đến khi quốc hội giải quyết được bế tắc.
Những bất đồng về ngân sách trở nên thường xuyên khi chính trường Mỹ được cho là ngày càng bất ổn. Lần này, đảng Dân chủ nhất quyết muốn mọi dự luật chi tiêu phải bao gồm các khoản trợ cấp bổ sung về chăm sóc sức khỏe, trong khi đảng Cộng ḥa khăng khăng rằng hai vấn đề này nên được giải quyết riêng rẽ.
Trong đàm phán ngày 29/9, phe Dân chủ muốn gắn việc gia hạn ngân sách với yêu cầu gia hạn các khoản trợ cấp bảo hiểm y tế theo Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá rẻ (ACA), dự kiến hết hạn vào cuối năm. Phó tổng thống JD Vance mô tả lập trường của đảng Dân chủ giống như "chĩa súng vào đầu người Mỹ".
Vấn đề hiện được bàn thảo là khoản ngân sách 1,7 ngh́n tỷ USD tài trợ cho hoạt động của các cơ quan, chiếm khoảng 1/4 tổng ngân sách 7.000 tỷ USD. Phần lớn số tiền c̣n lại được sử dụng cho chương tŕnh y tế và hưu trí, cũng như trả lăi cho khoản nợ công 37,5 ngh́n tỷ USD đang ngày càng tăng.
Do không có dấu hiệu thỏa hiệp nào tại Đồi Capitol, hiện chưa rơ việc đóng cửa chính phủ lần này sẽ kéo dài bao lâu.
Trước cuộc bỏ phiếu tại Thượng viện ngày 30/9, Tổng thống Trump dọa hủy các chương tŕnh được đảng Dân chủ ủng hộ và sa thải thêm nhiều nhân viên liên bang nếu chính phủ đóng cửa. "Chúng tôi sẽ sa thải rất nhiều người của đảng Dân chủ", ông nói.
VietBF@sưu tập