Dùng lúa ḿ đổi ôtô hay hạt lanh lấy vật liệu xây dựng, thương nhân Nga giao dịch với Trung Quốc không bằng tiền để tránh lệnh trừng phạt.
H́nh thức giao dịch hàng đổi hàng trực tiếp của thương nhân Nga và Trung Quốc đă lần đầu xuất hiện trở lại kể từ những năm 1990, theo Reuters.
Các nguồn tin thương mại cho hay có 8 giao dịch được biết đến, bao gồm việc đổi lúa ḿ nhận ôtô hay hạt lanh lấy đồ gia dụng, vật liệu xây dựng. Giá trị và sản lượng của các giao dịch này không thể xác định nhưng ngày càng phổ biến.
"Giao dịch đổi hàng tăng là biểu hiệu của phi đôla hóa, áp lực trừng phạt và vấn đề thanh khoản giữa các đối tác", Maxim Spassky, Thư kư Hội đồng chung của Liên minh các nhà công nghiệp và doanh nhân Nga - châu Á, nhận định. Ông cho rằng khối lượng hàng hóa khả năng c̣n tăng hơn nữa.
Vào 2022, phương Tây áp lệnh trừng phạt bằng cách ngắt kết nối nhiều ngân hàng Nga khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. Năm ngoái, Washington gửi cảnh báo đến các nhà băng Trung Quốc trong giao dịch với Nga.
"Các ngân hàng Trung Quốc sợ bị đưa vào danh sách, chịu các lệnh trừng phạt thứ cấp nên không nhận tiền từ Nga", nguồn tin trong thị trường thanh toán cho biết. Đây cũng được cho là nguyên nhân dẫn đến các giao dịch hàng đổi hàng.
Thu hoạch lúa ḿ ở quận Cherlaksky, Omsk, Nga ngày 8/9/2023. Reuters
Tại diễn đàn kinh doanh Kazan Expo tháng trước, doanh nghiệp Trung Quốc thừa nhận thanh toán là một rào cản của thương mại song phương. Xu Xinjing, Chủ tịch Công ty Công nghệ Mỏ dầu Hải Nam Longpan, cho rằng giao dịch đổi hàng có thể là giải pháp, mang đến cơ hội mới cho các doanh nghiệp ở Nga và các nước châu Á "trong điều kiện thanh toán hạn chế hiện nay".
Năm 2024, Bộ Kinh tế Nga đă ban hành "Hướng dẫn về giao dịch đổi hàng nước ngoài" dài 14 trang, tư vấn doanh nghiệp về cách sử dụng phương pháp này để tránh lệnh trừng phạt. Họ c̣n đề xuất xây dựng nền tảng đổi hàng. "Các giao dịch đổi hàng ngoại thương cho phép trao đổi hàng hóa và dịch vụ với các công ty nước ngoài mà không cần giao dịch quốc tế", tài liệu của bộ cho biết.
Phản hồi với Reuters, Cơ quan Hải quan Nga xác nhận hoạt động đổi hàng được thực hiện với các quốc gia khác nhau "cho nhiều loại hàng hóa". Tuy nhiên, quy mô không đáng kể so với tổng khối lượng hợp đồng ngoại thương.
Bảy tháng đầu năm, thặng dư thương mại của Nga giảm 14% so với cùng kỳ 2024, xuống c̣n 77,2 tỷ USD. Xuất khẩu giai đoạn này giảm 11,5 tỷ USD, xuống c̣n 232,6 tỷ USD, trong khi nhập khẩu tăng 1,2 tỷ USD lên 155,4 tỷ USD.
Chính phủ và Ngân hàng trung ương Nga từ chối b́nh luận về hoạt động đổi hàng, nói rằng không có dữ liệu riêng về các giao dịch này, v́ chúng sẽ được đưa vào số liệu tổng thể nếu được báo cáo hợp pháp.
Ngoài hàng đổi hàng, một số thương nhân Nga c̣n dùng "đại lư thanh toán", là những bên trung gian hỗ trợ chuyển tiền qua nhiều cơ chế khác nhau. Phương án khác là thanh toán qua ngân hàng quốc doanh VTB của Nga chi nhánh tại Thượng Hải. Số khác chọn dùng tiền số neo theo đồng USD.
Sergey Putyatinsky, Phó chủ tịch vận hành và công nghệ thông tin tại công ty tài chính BCS (Nga) cho hay các doanh nghiệp nhỏ đang tích cực dùng nhiều phương thức đa dạng như tiền kỹ thuật số, thanh toán bù trừ hay mở nhiều tài khoản ở các ngân hàng khác nhau. "Hiện chưa có giải pháp công nghệ sẵn có nào. Nền kinh tế vẫn đang cầm cự và doanh nghiệp đồng thời phải áp dụng 10 -15 phương thức thanh toán khác nhau", ông nói.
Kể từ khi sáp nhập Crimea năm 2014 và xung đột Ukraine đầu 2022, Mỹ, châu Âu và các đồng minh đă áp đặt hơn 25.000 lệnh trừng phạt nhằm áp lực lên nền kinh tế 2.200 tỷ USD của Nga.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết tăng trưởng vẫn vượt kỳ vọng, nhanh hơn các nước G7 trong 2 năm qua, bất chấp các dự đoán sụp đổ của phương Tây. Tuy nhiên, Ngân hàng trung ương Nga đánh giá về mặt kỹ thuật th́ nước này đang suy thoái và lạm phát cao.