[therealrtz]

Châu Âu đang gánh 2 gánh nặng khổng lồ: Chi trả 100 tỷ USD mỗi năm cho chiến tranh Ukraine và chi thêm khoảng 800 tỷ euro để hiện đại hóa quốc phòng. Nhưng lục địa già không có đủ tiền, buộc phải vay mượn, thậm chí phải "đánh đổi" để có nguồn lực, theo Intellinews.

Gánh nặng từ Mỹ chuyển sang châu Âu

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cắt phần lớn viện trợ cho Ukraine, đẩy gánh nặng sang châu Âu. Nhưng châu Âu vừa không đủ sức tài trợ cho Kiev, vừa không kham nổi việc tái thiết nền quốc phòng đã suy yếu sau nhiều thập kỷ phụ thuộc vào Mỹ.

Trong bối cảnh kinh tế trì trệ và quốc phòng thiếu đầu tư, châu Âu phải “cầu xin, vay mượn hoặc thậm chí giành giật” hàng trăm tỷ euro để thay thế vai trò của Mỹ, Intellinews bình luận.

Đòn giáng mới nhất là việc chính quyền Trump tuyên bố sẽ không tham gia cuộc họp “liên minh tự nguyện” diễn ra ngày 4/9 tại Paris. Cuộc họp Ngoại trưởng EU trước đó ở Copenhagen cũng thừa nhận: Nỗ lực của châu Âu sẽ chẳng đi đến đâu nếu không có Mỹ.

Năm 2023, Mỹ chiếm gần 69% chi tiêu quốc phòng NATO. Ngay cả trong kịch bản giả định các thành viên NATO đều chi 5% GDP cho quốc phòng, Mỹ vẫn chiếm hơn một nửa. Giờ đây, khi Washington rút ô an ninh, NATO gần như tê liệt. Oongg Trump thậm chí đặt dấu hỏi về cam kết Điều 5 – phòng thủ tập thể – và tuyên bố Mỹ sẽ không bảo vệ những nước chưa đạt mức chi tiêu 2% GDP.

Trong “thỏa thuận mới”, châu Âu không chỉ phải trả tiền cho mọi vũ khí Mỹ gửi sang Ukraine, mà còn buộc phải nâng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP từ nay đến 2036.
Gánh nặng khổng lồ: 100 tỷ USD mỗi năm cho Ukraine, 900 tỷ USD để tái vũ trang

Theo kế hoạch ReArm của Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, EU cần có: 100 tỷ USD mỗi năm để duy trì chiến tranh ở Ukraine, 900 tỷ USD để hiện đại hóa quốc phòng, cộng thêm 800 tỷ euro/năm để cạnh tranh kinh tế với Mỹ và Trung Quốc.

Trong khi đó, kinh tế châu Âu đang lao dốc: Đức không đủ khả năng duy trì dịch vụ xã hội, Pháp và Anh đứng trước nguy cơ xin cứu trợ từ IMF. Hầu hết các nước EU chìm trong khủng hoảng chi phí sinh hoạt, năng lượng đắt đỏ, thâm hụt ngân sách cao, nợ công vượt 100% GDP.

Chi phí quân sự khổng lồ đang tạo ra “chấn động chính trị”. Các đảng cánh hữu, vốn có xu hướng thân Nga, đang dẫn đầu trong thăm dò ở cả Anh, Đức, Pháp – ba cột trụ chính của liên minh châu Âu. Chiến lược chờ đợi của Tổng thống Putin có thể đơn giản là kéo dài cuộc chiến ở Ukraine cho đến khi cánh hữu nắm quyền và cắt viện trợ cho Kiev.
Quốc phòng châu Âu thiếu hụt: Thiếu quân, thiếu vũ khí, thiếu cả hậu cần

Hiện Mỹ duy trì khoảng 100.000 quân ở châu Âu và trong kịch bản Nga tấn công, kế hoạch NATO giả định thêm 200.000 lính Mỹ sẽ đến tiếp viện. Nhưng nếu Washington rút lui, EU phải thay thế 300.000 lính Mỹ, đầy đủ khí tài và hậu cần – điều vượt xa khả năng hiện tại.

Thực tế, khi thảo luận về lực lượng gìn giữ hòa bình ở Ukraine tháng 4 vừa qua, châu Âu thừa nhận khó tập hợp nổi 30.000 binh sĩ.

Đức – nước được kỳ vọng gánh 1/3 vũ khí, tiền và quân lực – lại sẽ mất cả thập kỷ để phục hồi kho quân nhu cạn kiệt vì viện trợ cho Ukraine. Báo cáo của Bruegel chỉ ra: lời hứa của Berlin để cung cấp hai sư đoàn (40.000 quân) cho NATO vào 2025–2027 “gặp trở ngại nghiêm trọng”.

Hệ thống hậu cần cũng là điểm yếu chết người: mạng lưới cầu đường châu Âu không đủ để vận chuyển hàng loạt xe tăng, khí tài. Mỹ hiện nắm quyền chỉ huy hậu cần NATO – một khi Washington rút, EU sẽ trở thành “con rắn nhiều đầu không có não”.
Chạy đua vũ trang: Đánh đổi quân đội thay cho giáo dục

Theo NATO, hiện 31/36 thành viên đạt mục tiêu 2% GDP cho quốc phòng. Nhưng nếu áp mức 5%, 21 nước sẽ chi nhiều cho quân sự hơn cả giáo dục.

Bà Von der Leyen thừa nhận: Nga sản xuất vũ khí trong 3 tháng bằng châu Âu và Ukraine sản xuất trong 1 năm. Chỉ có Ba Lan tăng tốc trang bị, trong khi Đức, Pháp vẫn ì ạch.

Bundeswehr (quân đội Đức) rệu rã từ 2.500 xe tăng năm 1991, nay chỉ còn chưa tới 400, và một nửa không hoạt động được. Các tập đoàn quốc phòng tư nhân không thể mở rộng sản xuất do chính phủ thiếu hợp đồng.

Cựu Thủ tướng Italy Mario Draghi cảnh báo, 2025 là năm ảo tưởng quyền lực kinh tế của EU sụp đổ. Nếu không đầu tư, châu Âu có nguy cơ “Argentina hóa” – từ lục địa thịnh vượng thành tụt hậu.
Nợ công, thâm hụt và lối thoát mong manh

Để tài trợ cho Ukraine và quốc phòng, châu Âu chỉ có 3 lựa chọn: Cắt mạnh chi tiêu phúc lợi – y tế, giáo dục, dịch vụ xã hội; Vay nợ nhiều hơn; Tịch thu 200 tỷ USD tài sản Nga đang bị đóng băng tại Euroclear.

EU đã nới quy tắc nợ, tạo quỹ SAFE 150 tỷ euro cho quốc phòng, và “lách luật” để EIB cấp vốn cho vũ khí dưới danh nghĩa R&D. Nhưng con số này chỉ như muối bỏ biển: Bruegel ước tính cần 250 tỷ euro/năm để đạt 3,5% GDP quốc phòng, chứ chưa nói đến 5%.

Hiện châu Âu đang bị kẹt trong vòng xoáy “đa khủng hoảng”: kinh tế đình trệ, nợ công phình to, chi phí xã hội bị cắt giảm, và giờ thêm gánh nặng quốc phòng khổng lồ.

Viễn cảnh đặt ra rất u ám: hoặc châu Âu hi sinh phúc lợi xã hội để duy trì chiến tranh, hoặc buông tay Ukraine.

VietBF@ Sưu tập