Cuộc đua thành lập chính phủ mới ở Thái Lan ngày càng khốc liệt khi các đảng phái chính trị nhanh chóng t́m kiếm liên minh ngay sau khi bà Paetongtarn Shinawatra bị phế truất.
Ông Anutin Charnvirakul thuộc đảng Bhumjaithai đang là ứng viên thủ tướng hàng đầu. Ảnh: Bangkok Post.
Ông Anutin Charnvirakul - doanh nhân chuyển sang làm chính trị gia - đang nổi lên như một ứng viên hàng đầu sau khi đảng Bhumjaithai bảo thủ đạt thỏa thuận với đảng People's Party (PP) đối lập. PP hiện là đảng nắm nhiều ghế nhất trong số 500 thành viên Hạ viện. Ông Anutin tuyên bố sẵn sàng trở thành thủ tướng mới và đảng Bhumjaithai đă nhận được đủ sự ủng hộ để thành lập chính phủ.
Đảng Pheu Thai, được hậu thuẫn bởi gia tộc Shinawatra của cựu Thủ tướng vừa bị phế truất Paetongtarn Shinawatra, cũng khẳng định đă có đủ sự ủng hộ, mặc dù việc thiếu vắng đối tác gồm 25 thành viên đă phơi bày những rạn nứt trong nội bộ đảng. Pheu Thai mong muốn bắt tay với đảng PP và nhấn mạnh sẽ chấp nhận các điều kiện do họ đặt ra.
Đợt bỏ phiếu bầu thủ tướng tại Quốc hội Thái Lan dự kiến diễn ra từ ngày 3-5/9. Bloomberg nhận định dù liên minh nào lên nắm quyền, họ khó thống nhất hoàn toàn Quốc hội, có khả năng dẫn đến t́nh trạng tê liệt chính sách vào thời điểm triển vọng kinh tế Thái Lan đi xuống do tác động từ thuế quan Mỹ và mức nợ hộ gia đ́nh cao nhất khu vực.
"Trả lại quyền lực cho nhân dân"
Đảng Bhumjaithai - rời liên minh với Pheu Thai hồi tháng 6 - cho biết sẽ giải tán Quốc hội trong ṿng 4 tháng nếu nắm quyền thành công. Đảng của ông Anutin cũng cam kết tổ chức trưng cầu dân ư về sửa đổi Hiến pháp và thực hiện các bước giải quyết tranh chấp biên giới Thái Lan - Campuchia. Đây cũng chính là điều kiện do phía đảng PP đưa ra.
Trong tuyên bố, đảng Bhumjaithai sẽ t́m cách thành lập "chính phủ quản lư đất nước trong giai đoạn khủng hoảng an ninh, kinh tế, thiên tai và xă hội. Tất cả yếu tố này đều đang ảnh hưởng tới cuộc sống và chất lượng cuộc sống của người dân".
“Mục tiêu là đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng và sau đó trả lại quyền lực cho nhân dân thông qua bầu cử”, đảng nhấn mạnh.
Thái Lan lại một lần nữa rơi vào biến động chính trị sau khi Ṭa án Hiến pháp băi nhiệm bà Paetongtarn Shinawatra hôm 29/8 v́ hành vi sai trái về mặt đạo đức. Theo các thẩm phán, những phát biểu của bà trong cuộc điện đàm với Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen về tranh chấp biên giới đă “làm suy yếu lợi ích quốc gia và phẩm giá của chức vụ thủ tướng”.
Bà Paetongtarn là thủ tướng thứ 2 bị phế truất chỉ trong hơn một năm. Giống người tiền nhiệm Srettha Thavisin, bà ngồi ghế thủ tướng được khoảng một năm. Thành lập vào năm 1997, Ṭa án Hiến pháp đă phế truất 5 thủ tướng có liên hệ với cha bà, ông Thaksin Shinawatra.
Việc bà Paetongtarn bị phế truất khiến thỏa hiệp ông Thaksin đạt được với các đối thủ lung lay. Thỏa thuận này đă giúp ông trở về Thái Lan sau 15 năm sống lưu vong và mở đường cho Pheu Thai thành lập chính phủ với các nhóm bảo thủ, vốn trước đây phản đối ông Thaksin.
Chuyên gia cho rằng những diễn biến mới cho thấy giới cầm quyền bảo thủ của Thái Lan - gồm các quan chức, quân đội và giới tinh hoa doanh nghiệp - có khả năng ảnh hưởng tới chính phủ dân cử hay giải tán đảng phái chính trị.
"Không có người kế nhiệm rơ ràng, Thái Lan có nguy cơ rơi vào bế tắc và khoảng trống lănh đạo giữa lúc nước này đang đối mặt với bất ổn kinh tế từ thỏa thuận thương mại với Mỹ và căng thẳng biên giới với Campuchia", ông Napon Jatusripitak - nghiên cứu viên Chương tŕnh Nghiên cứu Thái Lan tại Viện Iseas-Yusof Ishak - cho biết.
Nền kinh tế chịu sức ép
Tập đoàn kinh doanh hàng đầu Thái Lan cảnh báo thành lập chính phủ chậm trễ có khả năng làm gián đoạn chi tiêu ngân sách và cản trở đàm phán thương mại với Mỹ cũng như giải quyết vấn đề biên giới với Campuchia.
Liên đoàn Công nghiệp Thái Lan cho biết t́nh h́nh chính trị bất ổn có thể làm gia tăng rủi ro cho nền kinh tế trị giá 550 tỷ USD và làm tổn hại đến niềm tin nhà đầu tư trong lẫn ngoài nước.
Trong năm 2025, các nhà đầu tư nước ngoài đă bán ṛng 2,5 tỷ USD cổ phiếu Thái Lan do t́nh h́nh chính trị bất ổn gần như liên miên, làm xấu đi triển vọng của nền kinh tế đạt mức tăng trưởng trung b́nh 2% hàng năm trong thập niên qua, thấp hơn các nước trong khu vực như Indonesia và Philippines.
Ông Napon cho biết Thái Lan sẽ bị tác động bởi sự thay đổi ưu tiên trong liên minh sắp tới. Do đó, chính phủ có khả năng quan tâm nhiều hơn đến t́m kiếm lợi ích trước bầu cử sớm hơn là đưa ra phản ứng kinh tế nhất quán.
“Ngoài những kết quả như tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội, điều này gây áp lực lên sức cạnh tranh kinh tế và vị thế của Thái Lan trong chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu”, ông nói.
VietBF@ sưu tập