[PinaColada]

Nghiên cứu mới cho thấy các lục địa đang khô kiệt nhanh chóng, khi nước ngầm bị khai thác quá mức, đe dọa an ninh nước và lương thực toàn cầu.

Thế giới đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng nước ngọt chưa từng có, vượt xa cả tác động từ việc tan băng. Đây là cảnh báo trong nghiên cứu vừa được công bố bởi Đại học bang Arizona (Mỹ), dựa trên dữ liệu vệ tinh hơn 22 năm từ các thiết bị GRACE và GRACE-FO do Mỹ và Đức vận hành.

Theo nhóm tác giả, từ năm 2002 đến nay, các lục địa trên Trái Đất đã trải qua tình trạng khô hạn nghiêm trọng, bắt nguồn từ biến đổi khí hậu, khai thác nước ngầm quá mức và các đợt hạn hán kéo dài. Tình trạng này đang hình thành bốn vùng “siêu khô hạn” quy mô lục địa ở Bắc bán cầu, ảnh hưởng trực tiếp đến các khu vực nông nghiệp, đô thị và vùng băng tan, gồm: Tây Nam Bắc Mỹ và Trung Mỹ - ảnh hưởng đến nhiều vùng sản xuất nông nghiệp lớn và các đô thị như Los Angeles, Phoenix, Mexico City; Alaska và Bắc Canada - bao gồm vùng băng tan ở Alaska và British Columbia, các vùng nông nghiệp tại Saskatchewan; Bắc Nga - nơi băng vĩnh cửu và tuyết tan mạnh trong thập niên qua; vùng Bắc Phi-Trung Đông-Âu-Á: trải dài từ Casablanca đến Bắc Trung Quốc, bao gồm nhiều thành phố lớn (Paris, Tehran, Bắc Kinh) và các vùng sản xuất lương thực trọng điểm như Ukraine, Ấn Độ, Trung Quốc.

Đáng chú ý, từ năm 2014–2015, giai đoạn được cho là “siêu El Niño”, tốc độ khô hạn trên lục địa đã tăng mạnh, vượt qua cả tốc độ tan băng toàn cầu. Cũng từ thời điểm này, các khu vực khô và ẩm đã đảo vị trí giữa hai bán cầu, cho thấy dấu hiệu của một bước ngoặt khí hậu lớn.

Ông Hrishikesh A. Chandanpurkar, tác giả chính của nghiên cứu, cảnh báo: “Chúng ta đang tiêu xài ‘quỹ tín thác’ cổ xưa là nước ngầm và băng tích lũy qua hàng ngàn năm mà không biết bù đắp lại trong những năm mưa thuận gió hòa. Đây là con đường dẫn đến "phá sản nước ngọt’”.

Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của các chính sách toàn cầu về quản lý nước ngầm, hợp tác quốc tế và đầu tư vào dữ liệu quan trắc dài hạn. Các tác giả kêu gọi hành động ngay lập tức để giảm cạn kiệt nước ngầm, bảo vệ nguồn nước ngọt còn lại và thích ứng với nguy cơ khan hiếm nước và ngập lụt ven biển.

Báo cáo cũng sẽ góp phần vào một nghiên cứu trọng điểm sắp công bố của Ngân hàng Thế giới, nhằm đề xuất các giải pháp thực tiễn cho cuộc khủng hoảng nước ngọt toàn cầu.

VietBF@ sưu tập