Bộ phim The Vietnam War đ gy được nhiều sự ch của dư luận ngay khi ở tập đầu của bộ phim. Tuy nhin hiện nay c kh nhiều quan điểm tri ngược về bộ phim ny nhất l về pha Vn. Việc đạo diễn đ qu ch tm vo Mỹ đ khiến cho bộ phim khng đạt được ci nhn ton cảnh về chiến tranh.Vietnam War (Chiến tranh Việt Nam) khc tất cả cc phim ti liệu m Ken Burns/Lynn Novicks đ lm xưa nay. Cc bộ phim đ đều kể về một cu chuyện đặc trưng v r rng với quan điểm "nước Mỹ trn hết." Ngoi người Mỹ ra th cn ai c thể l diễn vin chnh trong cc bộ phim trước đy của Burns/Novick, chẳng hạn như The Brooklyn Bridge (Cy cầu Brooklyn), The Statue of Liberty (Tượng thần Tự do), The Civil War (Nội chiến), Baseball (Bng chy), The West (Miền Ty), Thomas Jefferson, Lewis and Clark (Lewis v Clark), Jazz (nhạc Jazz), Mark Twain, Prohibition (Luật cấm đồ cồn) and The Dust Bowl (Một vng ct bụi).
Nhưng với cuộc chiến ở Việt Nam, chng ta c thể biện luận rằng người Việt xứng đng đng vai chnh trong cu chuyện. Xt cho cng, từ 1 đến 3 triệu người Việt đ bỏ mạng trong chiến tranh, lớn hơn rất nhiều (gấp từ 20 đến 60 lần) con số khoảng 58.000 người Mỹ chết trong cuộc xung đột.Những thiệt hại kinh khủng cả về vật chất v mi trường do bom đạn, chất khai quang, chiến tranh ở cc vng đ thị, chiến tranh du kch v chống du kch ở vng nng thn đ ảnh hưởng trầm trọng đến ring vng lnh thổ Đng Nam , cũng như vấn nạn khổng lồ của tnh trạng người dn trong nước buộc phải tản cư, di cư.
Hệ quả của cuộc chiến đối với người Việt lớn hơn so với người Mỹ cũng được thể hiện r qua khoảng thời gian trung bnh m mỗi bn phải trải nghiệm. Trong khi phần lớn người Mỹ tham chiến ở Việt Nam khoảng trn dưới 1 năm trong giai đoạn giữa 1965 v 1973, th người Việt sinh ra sau Thế chiến thứ Hai phải sống trong thời chiến suốt ba mươi năm rng r từ 1945 đến 1975.
Xt sự nổi trội cả về con số người Việt lẫn tầm mức thiệt hại khng thể snh được m họ l nạn nhn, việc đặt người Việt vo vai tr trung tm trong thời đoạn lịch sử đen tối ny, t ra, cũng phải l một mệnh lệnh đạo đức khim tốn.
'Dĩ Mỹ vi trung'
Thế nhưng, đồ lấy Mỹ lm trọng tm khng hề giấu giếm trong Vietnam War được thể hiện r ngay trong 3 cảnh mở mn giới thiệu phần 1 của bộ phim ti liệu 10 tập ny. Cảnh đầu tin tả những người lnh Mỹ tham chiến, cảnh thứ hai cho thấy một cuộc diễu binh của qun đội Mỹ, v cảnh thứ ba l lời bnh luận của cựu chiến binh Mỹ Karl Marlantes. Bi ht Hard Rain của Bob Dylan lm nền nhạc kết thc phần một cng bo hiệu r hơn nữa xu hướng "dĩ Mỹ vi trung" lm điểm tham chiếu. Mặc d trong tập đầu, số lượng nhn vật người Việt v người Mỹ pht biểu tương đương nhau, nhưng trọng tm tự sự vẫn nghing về những cu chuyện thứ yếu của người Mỹ với tầm quan trọng lịch sử đng ngờ.
Chẳng hạn, việc Hồ Ch Minh được cho l ngưỡng mộ Hoa Kỳ, thể hiện qua bằng chứng ng hợp tc với nhn vin tnh bo Mỹ trong Cục Tnh bo Chiến lược (OSS) v việc ng dẫn Thomas Jefferson trong Tuyn ngn Độc lập của Việt Nam. Trong lịch sử chnh thống về cuộc chiến, những tnh tiết qu quen thuộc ny được sử dụng để nhấn mạnh số phận o le đầy kịch tnh khiến Mỹ v Hồ Ch Minh "bỏ lỡ cơ hội" kết bạn với nhau. Nhưng cc nghin cứu học thuật từ lu nay đ cho thấy tinh thần chống Mỹ mạnh mẽ trong cc bi bo của Hồ Ch Minh ngay từ thập nin 1920, bao gồm cả những bi viết đầy phẫn nộ về việc hnh quyết người da mu v về đảng 3K (Ku Klux Klan).
Gần đy hơn, nh nghin cứu khoa học chnh trị Vũ Hữu Tường dẫn lại một loạt cc bi bo chống Mỹ tương tự do Hồ Ch Minh viết trong khoảng từ năm 1951-1956. L một thnh vin của quốc tế cộng sản Đệ tam, đồng thời l một sng lập vin của Đảng Cộng sản Php trung thnh với Stalin v kịch liệt chống Mỹ, t c khả năng l Hồ Ch Minh thực lng mong muốn nhận được sự trợ gip của Mỹ như tập đầu của bộ phim gợi . Thay vo đ, những đợt tương tc của Hồ Ch Minh với người Mỹ (bao gồm cả thư gửi cho cc tổng thống v cc buổi tr đm với nhn vin tnh bo Mỹ) nhiều khả năng l do sự nhận biết mang tnh thực dụng của ng về tiềm năng sức mạnh Hoa Kỳ v về nhu cầu trung lập ha sức mạnh ấy qua lin lạc trực tiếp.
Quan điểm "dĩ Mỹ vi trung" trong tập đầu tin của bộ Chiến tranh Việt Nam cũng được thể hiện r qua cch ti hiện cu chuyện từ pha Việt Nam qu giản đơn. Tập đầu vẽ lại lịch sử hiện đại Việt Nam như một bức biếm họa, trong đ ch p bức của thực dn Php chỉ bị thch thức bởi sự xuất hiện của Hồ Ch Minh, nhn vật c tinh thần quốc gia duy nhất trong thời thuộc địa được đề cập đến trong tự sự.
ng Ng Đnh Dịm pht biểu trong ngy thnh ḷp Vịt Nam C̣ng ha ngy 10/10/1955.
Thiếu vắng trong tường thuật ny l v số cc lực lượng đối lập với Hồ Ch Minh trong phong tro chống thực dn rộng lớn hơn, bao gồm cc phe quốc gia, phe lập hiến, phe Trotskyists, phe cộng ha, phe bảo hong, phe pht xt v phe tn truyền thống. Đối với nhiều học giả, cuộc xung đột đẫm mu giữa phe cộng sản do Hồ Ch Minh lnh đạo v cc lực lượng chống cộng khc trong cả cuộc chiến tranh Đng Dương lần thứ Nhất (1946-1954) v lần thứ Hai (1954-1975) chỉ c thể hiểu được trong bối cảnh tiếp nối của xung đột chnh trị từ cuối thời thuộc địa. Thiếu vắng kha cạnh ny của cu chuyện, sự hnh thnh chnh quyền Việt Nam Cộng ha ở miền nam, lực lượng chống đối Hồ Ch Minh quan trọng nhất thời hậu thuộc địa, c vẻ chỉ l sản phẩm độc quyền của Mỹ trong cuộc kiếm tm đồng minh thời Chiến tranh Lạnh, chứ khng phải l một tinh thần chủ nghĩa quốc gia chống cộng bản địa với gốc rễ lịch sử c từ thời thuộc địa.
Một bức tranh bị bp mo tương tự cũng xuất hiện trong tập đầu l việc khng đề cập đến vua Bảo Đại. Sự lnh đạo của ng với Quốc gia Việt Nam do Php hậu thuẫn năm 1950 đ nhận được sự ủng hộ của nhiều người Việt chống cộng, những người tiếp tục chống lại sự b quyền của cộng sản sau năm 1954.
Hướng tiếp cận "dĩ Mỹ vi trung" trong Chiến tranh Việt Nam cũng được thể hiện qua cch phim m tả Ng Đnh Diệm. So với Hồ Ch Minh, người được m tả trong tập đầu, t nhất l một phần no đ, qua cch nhn của người Việt, Ng Đnh Diệm chỉ được giới thiệu qua lời của giới chức Mỹ (ng "kiu căng" v "ngạo mạn," một "đấng cứu thế khng c thng điệp"). Mặc d ng cầm quyền suốt gần 10 năm trong những hon cảnh v cng bấp bnh, tập phim đầu thể hiện rất t sự quan tm tới việc người dn Việt ở miền nam Việt Nam nghĩ g về ng.
Quan điểm "dĩ Mỹ vi trung" trong Chiến tranh Việt Nam v l giải hời hợt về lịch sử Việt Nam đ bị nhiều cy bt c tầm ảnh hưởng lớn trn facebook tiếng Việt, diễn đn cng khng bị kiểm sot quan trọng nhất ở Việt Nam, ph bnh. Blogger nổi tiếng Nguyễn Quang Lập hiện sống ở Thnh phố Hồ Ch Minh viết, "Cn nội dung th phim ny chỉ thuần tu thng sử, khng c g mới. Phần về pha Mỹ cảm động, su, đa diện- 8/10. Phần về pha Việt Nam qu hời hợt v phiến diện, may ra được 4/10. Đạo diễn phim ti liệu số 1 nước Mỹ lm phim ny trong 10 năm m chỉ c thế th chưa đạt yu cầu."
*Bi viết thể hịn quan điểm ring v cch viết của tc giả, Gio sư Lịch sử v Đng Nam học, Đại học California, gửi cho BBC Tiếng Vịt từ California, Mỹ.
News
Library
Technology
Giải Tr
Portals
Tin Sốt
Home
