Việt Nam theo nhiều nguồn tin được cho là có quá nhiều tiến sỹ. Nhưng mới đây đă có những ư kiến của vị giáo sư cho rằng chúng ta có quá ít tiến sỹ? Vậy thông tin nào mới là chính xác?
350 chỉ tiêu/ năm là mức dưới trung b́nh
Sáng ngày 22/4, tại cuộc họp báo giải đáp thông tin "ḷ sản xuất tiến sĩ" đang gây xôn xao dư luận, GS Vơ Khánh Vinh, Giám đốc Học viện Khoa học Xă hội (thuộc Viện hàn lâm Khoa học Xă hội), cho biết hiện nay Học viện có 20 khoa, đào tạo tiến sĩ ở 36 ngành.
Hàng năm, Học viện xây dựng và được Bộ GD-ĐT thông qua 350 chỉ tiêu đào tạo tiến sĩ, chia cho các ngành chỉ 10 chỉ tiêu tiến sĩ mỗi ngành. Một số ngành rất quan trọng cũng chỉ có số lượng chỉ tiêu ít ỏi.
Theo ông Vinh, số ứng viên ứng tuyển thường gấp đôi so với chỉ tiêu. Số lượng ứng viên dôi dư giúp Học viện có cơ sở để tuyển chọn được những người tốt nhất.
Về điều kiện giảng viên, ông Vinh cho biết hiện cơ sở có 412 giảng viên cơ hữu, trong đó có 19 giáo sư, 175 phó giáo sư, c̣n lại là tiến sĩ. Học viện cũng huy động giảng viên có tŕnh độ tiến sĩ trở lên ở các trường trên cả nước tham gia giảng dạy, nâng tổng số người tham gia giảng dạy tại học viện lên khoảng 2.000.
"Chiếu theo quy định và so với khả năng hiện có, chúng tôi có thể đào tạo số lượng nghiên cứu sinh nhiều hơn. 350 chỉ tiêu cho học viện như vậy ở tầm dưới trung b́nh. Tuy nhiên, có năm chúng tôi không tuyển hết để đảm bảo chất lượng".
Theo ông Vinh, trong chiến lược phát triển học viện tới năm 2020 đă được phê duyệt, nếu số lượng ngành vẫn không thay đổi th́ phấn đấu chỉ tiêu ở mức 450 – 500 mới đủ tầm ổn định để phát triển tiếp ở tầm cao hơn.
“Không có số lượng không phát triển về chất lượng. Có số lượng mới có thể sàng lọc. Có số lượng mới đủ kinh phí để trang trải, phát triển”.
Quy tŕnh chặt chẽ, đề tài không xa vời
Cả lănh đạo Viện hàn lâm Khoa học xă hội Việt Nam và Học viện khoa học xă hội đều đặc biệt nhấn mạnh về điều này.
Ông Vinh khẳng định quy tŕnh đào tạo rất chặt chẽ đối với ứng viên từ khi tham gia ứng tuyển đến khi trúng tuyển. “Quy tŕnh có 8 bước. Những nghiên cứu sinh không làm đúng quy tŕnh, không đúng thời hạn sẽ bị gửi về cơ quan, và nếu học lại phải đúng 3 năm. Việc thực hiện quy tŕnh này là thành công của Học viện”.
Theo thống kê của Học viện, khi mới hợp nhất học viện chỉ có 286 nghiên cứu sinh. C̣n hiện nay, tổng số lượng đào tạo nghiên cứu sinh 3 năm là hơn 1.000. Trong đó, 70% bảo vệ đúng hạn, 10% bị trả về và không quay trở lại khoảng 10%, khoảng 20% bảo vệ quá hạn.
Trong 784 tiến sĩ đă bảo vệ 3 năm qua, số người làm công tác nghiên cứu trong Viện hàn lâm chiếm 10%. Giảng viên ở các trường đại học chiếm tỷ lệ lớn. Số tiến sĩ c̣n lại là cán bộ làm công tác hoạch định tư vấn chính sách cấp bộ, ngành, cán bộ khu vực 3 Tây (Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ) được gửi đi học.
Cũng theo ông Vinh, hiện nay tiến sĩ tập trung vào 2 thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM, miền Trung và miền Tây rất ít tiến sĩ. “Chúng tôi rất mừng là hiện nay số ứng viên xét tuyển làm tiến sĩ ở miền Trung đă về học viện rất nhiều”.
Về đề tài luận án tiến sĩ, ông Vũ Dũng, Viện trưởng Viện Tâm lư học nhận xét rằng trong suy nghĩ của nhiều người luận án tiến sĩ phải to tát, hoành tráng.
“Hoàn toàn không phải vậy. Tôi được đào tạo nước ngoài về, đi 20 nước, đă tới hàng chục trường ĐH, ở các nước phát triển những vấn đề nghiên cứu hết sức cụ thể, hết sức thực tiễn, cụ thể. Ví dụ có những đề tài nghiên cứu về hành vi viết chữ trong nhà vệ sinh, nhổ nước bọt ngoài đường… Nếu ở VN sẽ nói rằng, đề tài đó có ǵ mà nghiên cứu, sẽ thành vớ vẩn, nhưng ở nước ngoài được đánh giá có tính thực tiễn, có giá trị văn hóa”.
Ông Dũng cho biết các đề tài nghiên cứu của Học viện nói chung xuất phát từ yêu cầu gắn thực tiễn… Viện Hàn lâm đào tạo gắn liền với nghiên cứu và nghiên cứu gắn liền với đào tạo.Viện Tâm lư học đi theo đường đó, nên đề tài rất gắn với thực tiễn, rất thiết thực, không có đề tài nào mông lung xa vời.
Ông Nguyễn Văn Hiệp, Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học cũng cho biết đề tài nghiên cứu tiến sĩ của Việt Nam là phù hợp với xu hướng thế giới. Ông Hiệp đưa ví dụ về những đề tài nghiên cứu hành vi ngôn ngữ. “Đây là một trụ cột của ngôn ngữ học. Ngôn ngữ nhiều hành vi lắm. tôi đă hướng dẫn thành công luận án về hành vi cầu khiến, hành vi bác bỏ… Người ta c̣n nghiên cứu về hành vi khen, hành vi từ chối… Có hàng trăm luận án như vậy và có thể kiểm chứng dễ dàng. Và ở Việt Nam, nghiên cứu hành vi ninh hay tŕ hoăn, từ chối… phù hợp với xu hướng chung của thế giới, không có ǵ là xa lạ cả”.
Việt Nam vẫn c̣n ít tiến sĩ
Trả lời câu hỏi với tốc độ đào tạo tiến sĩ như hiện tại, liệu Việt Nam có tiến tới phổ cập tiến sĩ, ông Vũ Dũng đưa ra một ví dụ là khi sang ĐH Tokyo (Nhật Bản) làm việc, ông thấy họ thiếu một giảng viên, nhưng đang có 20 tiến sĩ đăng kư ứng tuyển.
"Ở Việt Nam có chuyện này không, hay khi một trường tuyển giảng viên chỉ có vài ba tiến sĩ đăng kư? Chỉ một chuyện như vậy để thấy chúng ta nhiều hay ít tiến sĩ so với thế giới".
C̣n ông Vinh th́ khẳng định luôn hiện nay Việt Nam vẫn c̣n ít tiến sĩ.
"Số lượng tiến sĩ trong các cơ sở giáo dục chiếm tỷ lệ thấp, và không phải ngẫu nhiên Bộ GD-ĐT và các trường đang tăng cường đào tạo TS ở cả trong và ngoài nước. Không thể nh́n số lượng 350 chỉ tiêu hàng năm rồi cho là lớn, mà phải thấy rằng so với số lượng hơn 90 triệu dân th́ tỷ lệ tiến sĩ của chúng ta là quá thấp trong khu vực", ông nói.
Trước băn khoăn về đầu ra của các tiến sĩ đào tạo tại Học viện, ông Vinh cho rằng ở học viện gần như 100% cán bộ đi học đều đang giữ chức vụ trong nhà trường, cơ sở nghiên cứu, trong quản lư.
“Đầu ra của họ đă có. Nhưng cái hay là việc đi học nâng cao chất lượng, tầm nh́n cách tiếp cận của họ. Đang làm lănh đạo, nghiên cứu hay giảng dạy đều tốt lên, giải quyết công việc thực tiễn tốt hơn.
“Một số cấn bộ địa phương đă lên được phó chủ tịch chia sẻ rằng từ khi đi học về tầm nh́n, cách lănh đạo quản lư có khác. Những điều học được từ chương tŕnh đào tạo tiến sĩ đă thấm vào khác với khi học khi chưa đi làm. Đó là độ thấm tự nhiên, có tác động thực tiễn”.
Ít bài báo quốc tế v́ chưa thống kê đủ
Một nhóm nghiên cứu sinh truy xuất dữ liệu từ trang Web of Science, th́ trong năm 2015 số lượng bài báo ISI trong lĩnh vực khoa học và xă hội và nhân văn do Viện Hàn lâm Khoa học Xă hội VN công bố là 3 bài, chiếm 1,15% tổng số bài báo ISI trong cùng lĩnh vực của VN.
Trước băn khoăn về chất lượng nghiên cứu của Viện hàn lâm khoa học xă hội như vậy sẽ ảnh hưởng tới chất lượng đào tạo tiến sĩ, GS.TS Trần Thị An cho biết đă có một thống kê có lẽ là chưa đầy đủ lắm. Theo đó, trong 5 năm, từ 2011 đến 2015, Học viện có khoảng 400 xuất bản phẩm quốc tế. Trong số đó, có một số được xếp vào ISI và một số ấn bản khác th́ không.
Giải thích thêm về điều này, ông Vũ Dũng cho biết Hội đồng chức danh giáo sư Nhà nước cũng thấy được khó khăn của ngành khoa học xă hội nhân văn trong việc công bố quốc tế. “Bởi v́ với khoa học tự nhiên công bố quốc tế đơn giản, nhưng khoa học xă hội việc công bố cần cân nhắc có ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia hay không. Ví dụ như các ngành an ninh, quân sự, dân tộc học, tôn giáo, kể cả tâm lư học hay khảo cổ học, việc công bố quốc tế đều phải tính đến làm sao đảm bảo tính khoa học nhưng không ảnh hưởng lợi ích quốc gia.
Phải đăng bài báo như thế nào để ḥa nhập với quốc tế nhưng không ảnh hưởng lợi ích chung. Đó cũng là nguyên nhân tại sao khoa học xă hội ít bài báo quốc tế hơn khoa học tự nhiên” – ông Dũng lư giải.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
làm con ốc/vít c̣n kô được nữa mà đ̣i làm cái quái ǵ nữa ? 
