Kể về thú vui đi soi, thật thiếu sót nếu không nói đến thú soi ếch đồng.
Đất đồng làng trù phú thẳng cánh cò bay, bao quanh bởi vườn rộng, liếp dài mương lớn chằng chịt. Đó là nơi ngụ cư lý tưởng cho loài ếch đồng suốt mùa khô hạn. Chúng ẩn trong bờ mương cỏ rậm rạp, hay chui vào hang sâu của cua nương náu nhờ. Thỉnh thoảng hay kêu “Quệt quệt” để nhắc nhở bạn tình: “Hây đợi đấy!”
Có nhiều cách đánh bắt: cắm câu, câu rê, móc ếch… nhưng thu hoạch lẻ tẻ chỉ kiếm ăn qua ngày. Chỉ thú vị và lợi nhuận nhất là đi soi ếch.
Người đi soi ếch cầm đèn mo, đèn bình khí đá. Sau này có đèn bình sạc điện cầm tay pha rọi xa, loang loáng mặt đồng. Tay kia cầm chĩa, loại xà búp đầu túm. Mũi chĩa thường chừa ngạnh đâm dính ếch khó sẩy. Cán dài để đâm xa, cùng cái túi đệm bàng cột lủng lẳng bên hông.
Tháng 3, tháng 4 con nước ngọt dâng, cộng những cơn mưa lớn đầu mùa tắm mát sinh vật, trong đó có loài ếch. Chúng rời khỏi hang, bờ cỏ rậm. Tự do nhảy ra đồng tìm thức ăn đêm dư dả, thỏa chí tang bồng, động mùa tìm kiếm bạn tình bắt cặp sinh sản. Và có câu ngoài cửa miệng người ta thường ví: “Con ếch chết vì cái miệng”. Vì nếu chúng không kêu to mồm thì ai biết dấu đâu mà tìm bắt?! Thôi thì đêm về, đó đây khắp nơi chúng đánh tiếng quệt quệt. ồm ồm đầy tai.
Đi soi ếch cũng lắm chịu khó, kinh nghiệm mới bắt được nhiều ếch. Đầu hôm, người háo thắng nôn nao sửa soạn đồ nghề ra đồng sớm. Cầm đèn đi khắp bờ, cả lội xuống ruộng mỏi chân mà không soi được bao nhiêu vì đầu hôm loài ếch rất nhát, gặp đèn đi tới từ xa là phóng mình xuống mương, hoặc nhảy cời cời ngoài đồng khó ví bắt.
Thú vị nhất là soi ếch to kềnh bắt cặp về khuya. Có sự hồi hộp chờ con mồi. Cứ ngồi thong thả mà vấn thuốc hút, đợi đồng vắng vẻ là chúng mò ra lểnh nghểnh, bắt cặp trên đồng trống đất cày. Nghe tiếng kêu “ộp. ộp” ngắc ngứ trong mồm là biết chúng đâ say men tình, không còn biết gì sự nguy hiểm đâ đến. Lúc đó, tay soi chỉ cần lia ánh đèn khắp ruộng. Tìm chúng thật dễ, qua hai con mắt phản quang với tia đèn chói ngời lồ lộ, rồi cứ việc đi tới mà hành sự. Bấy giờ chàng và nàng ếch nhà ta thất thủ, chàng nằm mọp sát trên lưng bạn tình mà chịu trận. Ta tha hồ chộp bắt sống, bỏ đầy bọc đầy túi.
Ngoài số ếch đem bán, còn lại làm món ăn cho gia đình. Với màu thịt trắng hồng săn chắc, áo mỡ vàng rượm, ếch được các bà nội trợ, các tay nhậu chế biến nhiều món ăn thức nhắm rượu đầy sinh dưỡng. Ếch nằm trong thực đơn phục vụ đám tiệc, ngay cả quán ăn nhà hàng được đầu bếp giỏi chế biến món lạ, sang, đầy vị hương hấp dẫn. Nào là xào lăn, kho sả ớt, xào dưa leo, tẩm bột chiên bơ… đến món cà ri nước cốt dừa rắc đậu phộng rang, mà trẻ con và người lớn đều thích, được chan với bún, chấm bánh mì.
Cánh đồng làng nay đâ mất dần, lại nữa bờ vùng bờ thửa bao quanh, nhà cửa đường sá khép kín nên loài ếch không còn môi trường tự nhiên để ra đồng bắt cặp sinh sôi. Thi thoảng chỉ còn nghe một vài tiếng quệt. quệt. trong hang sâu đơn điệu.
Hiện nay người ta đánh bắt ếch đủ kiểu, như chích điện, cắm câu, câu rê. cùng nhử mồi thuốc bắt đại trà. Vào mùa nước họ thu hoạch xách cả xâu, cả thau đem bán ngoài chợ. Toàn là ếch đâ chết, cặp mắt đỏ au vì nhiễm thuốc nên ai cũng ngán mua ăn sợ bị nhiễm thuốc.
Đêm nay, lắng tiếng mưa vườn. Đợi tiếng ếch đồng quệt. quệt., chỉ còn trong dư âm, nhớ một thời háo hức ra đồng soi ếch đầy thú vị.
KYM PHỦ
(Cái Bè, Tiền Giang)