'Thái tử Samsung' chưa thể 'lên ngôi'

[june04]

Lee Jae-yong đã được chuẩn bị trong nhiều thập kỷ để tiếp quản Samsung, tập đoàn do ông nội thành lập và được cha ông xây dựng thành một gã khổng lồ công nghệ, nhưng hiện ông vướng cáo buộc hối lộ, gian lận tài chính.

Ông Lee Jae-yong, con trai duy nhất của cố chủ tịch Samsung Lee Kun-hee. Ảnh: AP.

Là con trai duy nhất của cố chủ tịch Samsung Lee Kun-hee và được dìu dắt trở thành nhà lãnh đạo của tập đoàn tư nhân lớn nhất Hàn Quốc từ nhiều thập kỷ nhưng "thái tử Samsung" Lee Jae-yong đang gặp trở ngại trong việc tiếp quản đế chế sau khi cha qua đời. Nguyên nhân bởi ông Lee Jae-yong, phó chủ tịch Samsung, đang phải đối mặt với các cáo buộc hối lộ và gian lận tài chính.

Samsung có thể trì hoãn kế hoạch đưa người kế nhiệm của gia tộc họ Lee lên vị trí chủ tịch ít nhất là cho đến khi phiên tòa đầu tiên hoàn tất, dự kiến trong những tháng tới. Điều này giúp Samsung tránh viễn cảnh chủ tịch mới bổ nhiệm đã phải vào tù nếu bị buộc tội. Điều đó có nghĩa là Samsung sẽ hoạt động mà không có chủ tịch trong ít nhất vài tháng nữa. Tuy nhiên, Samsung Electronics vẫn đang có một đội ngũ giám đốc kỳ cựu điều hành những mảng kinh doanh chủ chốt và ông Lee vốn đã giữ vị trí phó chủ tịch để đưa ra các quyết định chiến lược khi cần thiết.

"Tôi nghĩ rằng Lee Jae-yong sẽ được bổ nhiệm làm chủ tịch vào đầu năm sau", Lee Sang-hun, nhà phân tích của HI Investment & Securities, nhận định. "Có thể bản thân ông ấy cũng đang đợi cho tới khi vụ truy tố hối lộ kết thúc".

Samsung từ chối bình luận. Công ty này chưa từng tuyên bố ai sẽ là người đảm nhiệm vị trí chủ tịch và vào lúc nào.

Hiện là thời điểm nhạy cảm cho kế hoạch chuyển giao quyền lực ở các chaebol tại Hàn Quốc bởi sự bất mãn của công chúng nhằm vào các tập đoàn kinh tế quyền lực ngày càng gia tăng trong vài năm trở lại đây. Làn sóng chỉ trích xuất phát từ những cáo buộc hối lộ nhằm vào ông Lee liên quan tới cựu tổng thống Hàn Quốc bị phế truất Park Geun Hye. Ông Lee từng bị giam giữ một năm và được thả tự do vào năm 2018 do liên quan tới mối quan hệ với cựu tổng thống bị luận tội Park Geun-hye.

Ngoài ra, kế hoạch chuyển giao quyền lực giữa các thế hệ của gia tộc họ Lee cũng trở nên phức tạp khi những người thừa kế phải nộp khoản thuế thừa kế khổng lồ. Theo Bloomberg Billionaires Index, cố chủ tịch Lee Kun Hee, người vừa qua đời vào cuối tuần trước, sở hữu khối tài sản 20,7 tỷ USD và những người hưởng thừa kế phải nộp khoản thuế 10 tỷ USD, theo luật pháp Hàn Quốc.

Hầu hết gia đình giàu có tại Hàn Quốc lựa chọn nộp thuế bằng tiền mặt thay vì cổ phiếu để duy trì quyền kiểm soát, họ có thể chọn nộp thuế trong 5 năm, theo Chung Sun-sup, CEO của hãng phân tích doanh nghiệp Chaebul trụ sở tại Seoul.

Không ai nghi ngờ gì về việc "thái tử" Lee Jae-yong, 52 tuổi, cuối cùng sẽ ngồi lên vị trí của cha mình. Lee, người thông thạo 3 ngoại ngữ, từng theo học Đại học Keio tại Nhật Bản và Trường Kinh doanh Harvard tại Mỹ sau khi nhận bằng tốt nghiệp Đại học Quốc gia Seoul. Ông điều hành Samsung với phong cách tiếp cận toàn cầu, tạo dựng mối quan hệ với các đối tác quan trọng như huyền thoại công nghệ quá cố Steve Jobs. Dù Samsung Electronics nổi tiếng với điện thoại thông minh và thiết bị gia dụng, nhưng phần lớn doanh thu của công ty này đến từ việc cung cấp linh kiện bao gồm chíp nhớ và màn hình cho những công ty như Apple.

Chang Sea-Jin, giáo sư trường Kinh doanh thuộc Đại học Quốc gia Singapore cho rằng lựa chọn đưa bất kỳ ai thay thế Lee Jae-yong lúc này đều tồi tệ. Samsung hiện không đủ khả năng chống chọi với sự xáo trộn. Công ty này đang đối mặt với hàng loạt thách thức mới từ Apple và sự trỗi dậy của các đối thủ Trung Quốc trên thị trường điện thoại thông minh, cùng với những khó khăn liên quan tới giá cả chíp nhớ. Samsung cũng đang khởi xướng các sáng kiến đắt đỏ trong công nghệ 5G và ngành công nghiệp bán dẫn.

"Khi Lee tiếp quản vị trí của cha mình, mọi thứ sẽ rõ ràng hơn. Tôi cho rằng ông ấy nên tiếp quản vị trí chủ tịch ngay bây giờ. Dù tình hình ra sao, ông ấy phải là người ra quyết định", giáo sư Chang nhận xét.

Chang chỉ ra rằng Lee sẽ không phải điều hành các đơn vị kinh doanh riêng lẻ bởi đã có một đội ngũ quản lý chuyên nghiệp làm điều đó. Thực tế này khác biệt hoàn toàn so với thời kỳ đầu cha ông lên giữ chức chủ tịch tập đoàn. Khi đó ông Lee Kun Hee phải đi sâu can thiệp vào các mảng kinh doanh chủ chốt.

"Lee Jae-yong không cần phải là một Lee Kun-hee thứ hai bởi họ đã có một đội ngũ quản lý chuyên nghiệp mạnh hơn xưa rất nhiều. Lee nên trở thành một chủ tịch khác so với cha mình", giáo sư Chang nhận định.

Những rắc rối pháp lý của Lee có thể kéo dài trong nhiều năm. Trong đó, phiên tòa xét xử lại các cáo buộc hối lộ và tham nhũng sẽ diễn ra trong năm nay và có thể sẽ có kết quả vào đầu năm sau. Còn một cáo buộc mới hơn liên quan tới sai phạm kế toán sẽ lại được xét xử vào tháng 1/2021 và dự kiến kéo dài trong vài tháng.

Tuy nhiên, những vụ truy tố như vậy không mang lại sự kỳ thị ở Hàn Quốc như ở nhiều quốc gia khác. Cố chủ tịch Samsung Lee Kun-hee từng bị kết án hai lần và được ân xá cả hai lần. Chủ tịch của SK Group cũng bị bỏ tù vào năm 2013 và trở lại điều hành công ty vào năm 2016.

Giáo sư Chang nói đùa rằng nhà tù gần giống như "trường cao học" dành cho các nhà lãnh đạo doanh nghiệp của Hàn Quốc.

"Thái tử" Lee Jae-yong hiện sở hữu khối tài sản 6,7 tỷ USD, là người giàu thứ hai Hàn Quốc, chỉ sau người cha quá cố. Ông còn có hai em gái là bà Lee Boo-jin, chủ tịch kiêm CEO của Hotel Shilla, đồng chủ tịch Samsung Everland và bà Lee Seo-hyun, chủ tịch Samsung C&T, và chủ tịch Tổ chức Phúc lợi Samsung. Hai em gái ông Lee cũng đều là tỷ phú.