Tiếng rao bánh ḿ c̣n sót lại để cho thấy sự hiện diện của con người vẫn c̣n đó trong thành phố hiện đại nhưng đầy im ắng trong mùa Covid vừa mới chớm qua đi và hoang mang lo ngày quay lại.
Nhà tôi ở gần trường học trong một khu phố. Hằng ngày lúc c̣n nằm trên giường, đă bị đánh thức từ những tiếng xe chạy thưa thớt và rồi là một tiếng rao chát chúa, từ cái loa điện cầm tay. Tôi ghét tiếng rao này nhất. Một tiếng rao của một nữ nhân miền ngoài nào đó không âm điệu, như xuyên vào lỗ tai người nghe. “Bánh ḿ đặc ruột, bánh ḿ nóng đây”. Vẫn cứ một giọng như thế. Cứ khoảng nửa tiếng là lại có tiếng rao “bánh ḿ đặc ruột, bánh ḿ nóng đây...”.
Trong suốt mấy tuần giăn cách xă hội, nhất là những ngày đầu. Buổi sáng, bỗng dưng tôi thức dậy sớm, không gian như rơi vào cơi thinh không. Không nghe một tiếng động, một tiếng xe từ ngoài đường cái dội vào. Chẳng nghe những tiếng xe bán thức ăn cho học sinh lách ca, lách cách tiếng bánh xe đẩy trên đường.
Đường hẻm khu phố tôi, vốn đă quen với tiếng động ầm ĩ hằng ngày (không muốn quen cũng không được) bây giờ như đang nằm ngủ. Tất cả đều ngủ. Im. Không một tiếng ngáy. Chưa bao giờ âm thanh lại đi vắng một cách lạnh lùng như thế. Có thể nói là dễ chịu không? Chưa hẳn.
Nhưng lúc đó, tôi nghe như cả khu xóm bừng tỉnh, như cuộc sống đă trở lại khi từ xa nghe tiếng rao từ chiếc loa điện: “Bánh ḿ nóng đây, bánh ḿ đặc ruột đây...”. Vẫn cái giọng đó, vẫn tiếng rao qua loa điện đó nhưng sao lại ấm áp, dễ chịu kỳ cục. Không hiểu được.
Tôi mở cửa, kêu “bánh ḿ”. Từ xa, chiếc xe điện chạy lại. Tôi chưng hửng. Trên chiếc xe đạp điện, phía sau là một cần xé to, một nam thanh niên che kín mặt chứ không phải là phụ nữ như tôi nghĩ. Sau khi mua hai ổ bánh ḿ, tôi hỏi chuyện cậu bán bánh th́ mới biết là khi lănh bán bánh ḿ cho ḷ này th́ được cấp không một cái loa điện để rao cho thiên hạ bể lỗ tai chơi. Tất nhiên chiếc xe điện th́ phải mua rồi.
Bánh ḿ Sài G̣n
Bây giờ, tôi mới vỡ lẽ, đây là một chiêu tṛ câu khách của một ḷ bánh ḿ điện, nhờ chiếc loa và xe đạp điện của người “phân phối” mà bánh ḿ đi khắp thành phố như “Keo dính chuột, keo dính chuột của sở...” mà ta thường nghe chói chang vào giờ con chuột đi trốn.
Các ḷ bánh ḿ bây giờ, khác các ḷ bánh ḿ ngày trước chỉ biết truyền miệng, nhờ sản phẩm ngon và đăng quảng cáo tưng bừng trên các báo, đại loại như “Vĩnh Thái tiệm bánh ḿ 271 Paul Blanchy Tân Định. Bổn hiệu vừa mở ra một tiệm nhánh tại Phú Nhuận, số 139 Paul Blanchy Prolongée. Chúng tôi dùng toàn là bột ḿ tốt mà làm bánh ḿ th́ tự nhiên bánh phải ngon, để lâu không cứng và cũng chẳng chua. Bánh ḿ mới ra ḷ có hàng ngày, sớm mai từ 5 giờ đến 9 giờ, chiều lúc 2 giờ” (Báo Sài Thành xuân 1932).
Nhờ quảng cáo mà có người c̣n nhớ đến tiệm bánh ḿ Miche vào năm xa lắc, xa lơ... 1877. Thời ấy đạo quân viễn chinh Pháp mới có mặt ở Sài G̣n nên bánh ḿ đi theo để đáp ứng nhu cầu bao tử. Miche không phải là tên ông chủ mà là tên con đường Miche (nay là đường Phùng Khắc Khoan, Q.1, TP.HCM) mà ngôi nhà số 6 tọa lạc. Miche là một ḷ bánh ḿ sản xuất quy mô và kỹ thuật cao thời kỳ đó chuyên cung cấp cho Bệnh viện Grall (nay là Nhi đồng 2), cho các tiệm cơm tây và cho các người mua nhỏ lẻ nữa.
Tất nhiên, Bắc kỳ thời đó cũng có bánh ḿ, nhưng gọi đúng xuất xứ là bánh tây - bánh của thằng tây. Bánh ḿ thoạt đầu chỉ sản xuất cho lính tây ăn nhưng rồi từ từ nó trở nên phổ biến trong dân chúng. Từ tay người thợ Pháp, người thợ bánh Việt Nam đă học hỏi chế biến tiến nhanh, tiến mạnh thành loại bánh ḿ mà cậu “bánh ḿ đặc ruột” đang bán cho tôi đây.
Người thợ vùng nào chế biến thành loại bánh ḿ của vùng đó. Thí dụ bánh ḿ Hà Nội sẽ khác bánh ḿ Sài G̣n, bánh ḿ Đà Nẵng. Cái này cũng do sự truyền nghề từ xưa chứ chẳng có ǵ lớn lao. Dù khác nhau cỡ nào, nhưng bánh ḿ ngày càng phổ biến trong thực đơn của người giàu cho tới người nghèo. Đơn giản v́ bánh ḿ vừa là món vô cùng rẻ tiền mà lại vô cùng dễ ăn.
Có tiền, ta ăn bánh ḿ pa tê gan ngỗng trét dày, kẹp chả lụa, thịt ba rọi bó xắt mỏng, xíu mại, cá... Khi nghèo chỉ cần bánh ḿ b́, mỡ hành với nước mắm chua ngọt, bánh ḿ thịt ḅ nướng ngũ vị hương với nước tương đen... Nhưng khi ăn bánh ḿ dạng này không thể không có “phụ tùng” là dưa leo, hành, ng̣ (rau mùi) và nhất là đồ chua làm bằng cà rốt và củ cải trắng. Thiếu đồ chua coi như thiếu mất một vị ngon làm đậm đà hương vị của ổ bánh ḿ.
Thậm chí có khi tôi c̣n mua bánh ḿ không kẹp với đồ chua chan nước tương - dù không phải là thiếu tiền để ăn một ổ bánh ḿ hoành tráng. Theo tôi, chính những “phụ tùng” này làm nên hương vị bánh ḿ Sài G̣n. Lee’s Sanwich ở Los Angeles (Mỹ), tiệm bánh ḿ tàu ở quận 13, đối diện siêu thị Tang Frere (Paris, Pháp), những tiệm bánh ḿ ở khu footcray (Sydney, Úc)... đều không thể thiếu đồ chua trong ổ bánh. Người mua xác định những tiệm này bán bánh ḿ có hương vị Sài G̣n.
Ngoài ra bánh ḿ c̣n có thể dùng để... nhúng vào nước lèo hủ tíu, nước phở, nước bánh canh... hoặc chấm với nước cà phê sữa, cà phê đen mà ngon lành là chấm với sữa đặc có đường, khi đời héo th́ c̣n chai nước tương cũng dễ đẩy bánh ḿ vào miệng. Bánh ḿ có thể kẹp với chuối già. Cùng đời lắm th́ ăn bánh ḿ không mới ra ḷ cũng ngon.
Cậu bán bánh ḿ cho tôi biết mùa này cậu bán được lắm v́ người ta ngại đi ra đường ăn quán nên mua bánh ḿ về chiên hột gà, ăn với đồ nguội, ăn với sữa hộp cho tiện... Nhất là những ngày trong mùa cách ly, bánh ḿ lại làm ấm không gian đang lạnh, đặc lại không gian đang loăng nhờ tiếng rao của chiếc loa điện. Vừa ấm ḷng, vừa no bụng, thôi cũng tốt.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
... Bởi vì nó - Lee Sanwich - đâu phải là bánh mì Việt Nam đâu mà ăn.
