Có một ḍng sông bao đời vẫn chảy giữa ḷng thành phố Huế mộng mơ, sông có tên gọi thật nên thơ: Hương Giang. Lúc c̣n nhỏ tôi hỏi mẹ rằng: Sao lại gọi là sông Hương?
Mẹ kể tôi nghe chuyện xưa viết rằng: hai nguồn tả trạch và hữu trạch trước khi hợp lưu thành sông Hương đă chảy qua những cánh rừng bát ngát cây thạch xương bồ ở hai bên ḍng sông, những cánh hoa thạch xương bồ thơm ngát đă thấm đượm vào ḍng nước trong xanh của con sông chảy qua thành phố Huế trước khi đổ ra cửa biển mang theo cả hương thơm ngạt ngào. V́ vậy người dân xứ Huế đă đặt tên là Sông Hương.
Sông của kư ức tuổi thơ vẫn trong xanh, lặng lẽ, hiền ḥa lưu giấu biết bao kỷ niệm ngọt ngào trong ḷng người dân xứ Huế. Dù đi xa tận chân trời góc biển, người con xa quê hương vẩn luôn day dứt nổi nhớ con sông đă tắm mát một thời tuổi thơ. T́nh cảm sâu nặng đó đă đi vào những vần thơ day dứt :“Sông chảy vào ḷng nên Huế rất sâu…”
Trước khi chảy vào ḷng thành phố ḍng sông uốn lượn ôm lấy chân đồi tạo thành một khoảng không gian rộng lớn, trải rộng ra phía trước mặt chùa Thiên Mụ với tháp chuông cao vút, sừng sững uy nghiêm. Năm 1601 Chúa Nguyễn Hoàng đi t́m đất định đô đến nơi đây, đêm ngủ Chúa mơ thấy bà tiên mặc xiêm y màu xanh ngự trên quả đồi bèn cho lập chùa đặt tên là Thiên Mụ (người đàn bà nhà trời) và chọn được thủ phủ Phú Xuân để đóng đô, xây dựng kinh thành Huế sau này.
Bên ḍng sông xanh làng Kim long rợp ḿnh trong bóng lá. Những nhà vườn mát mẻ, cây trái bốn mùa. Ngày xưa Vua, Chúa thường tuyển chọn các cô gái đẹp ở đây vào triều làm Cung Phi “Kim long có gái mỹ miều, Trẫm thương, Trẫm nhớ, Trẫm liều, Trẫm sang…” Có lẽ được tắm trong ḍng nước trong xanh, hít thở không khí mát lành, vườn cây xanh tươi nên con gái vùng đất này có dáng vóc đẹp, tóc dài, da trắng, lời ăn tiếng nói ngọt ngào, dịu dàng say đắm ḷng người. Nếu có dịp đến thăm vùng đất Kim long bạn nhớ ghé thăm nhà vườn cổ và thưởng thức món bánh cuốn thịt nướng chấm với nước mắm pha hương vị cà cuống thật tuyệt vời.
Sông Hương chảy qua cầu Bạch Hổ, bao quanh là cồn Giả Viên được xem là thế hổ phục cho Kinh Thành Huế, v́ vậy cây cầu được đặt tên là Bạch Hổ. Sông uốn lượn quanh co như dải lụa mềm vắt trên vai người thiếu nữ đẹp, cầu Tràng Tiền, Phú Xuân bắc qua sông nối liền bờ Bắc và Nam thành phố Huế điểm tô chiếc trâm cài duyên dáng trên mái tóc cô gái xuân th́. Thành quách cổ kính bao đời vẫn rọi bóng xuống ḍng sông, mây vẫn trôi, nước vẩn chảy lửng lờ …trên con thuyền mộc nhỏ trước bến Phu Văn lâu vọng lên điệu ḥ mang mác nhớ nhung xao xuyến ḷng người : “Chiều chiều trước bến Văn Lâu, ai ngồi, ai câu, ai sầu, ai thảm, ai thương ai cảm, ai nhớ ai mong….”
Phía bờ Nam trường Quốc học Huế yên lặng những ngày hè, hàng phượng vĩ nở hoa đỏ rực cả khoảng trời, tiếng ve râm ran trong ṿm lá. Nhớ quay quắt một mùa hè với kỷ niệm lứa truổi học tṛ lang thang trong hiệu sách nhỏ, ăn vài cây kem mát lạnh và hóng gió công viên dọc bờ sông. Đêm thành phố lên đèn, cầu Tràng tiền thấp thoáng ẩn hiện trong sương, ánh đèn mờ ảo lung linh từ các quán café Lộng Gió, Thảo Nguyên … cùng bạn bè nhấm nháp ly café đặc quánh thơm ngon, hơi gió từ sông Hương về khuya lành lạnh. Văng vẳng lời nhạc Trịnh mang mác buồn:“ Bao nhiêu năm rồi c̣n măi ra đi, đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt…” Người Huế yêu nhạc Trịnh v́ lời nhạc chứa nhiều cảm xúc và giàu tính nhân văn con người, nhạc Trịnh Công Sơn đă đi vào ḷng công chúng và thấm đẫm tâm hồn người dân xứ Huế.
Ngày c̣n ở nhà buổi sáng tôi thường qua cầu Tràng Tiền đi chợ Đông Ba, chợ nằm sát bờ sông tấp nập ghe thuyền thương lái về đây mua bán. Các Mệ, O bán hàng gương mặt thấp thoáng sau vành nón lá chào mời khách mua hàng giọng nói dẻo, ngọt như mía lùi : “Coong ơi mua hàng cho Mệ đi! Mệ báng rẻ cho ń”.Nếu muốn thưởng thức các món b́nh dân của Huế bạn có thể ngồi xổm trong chợ trước gánh bún ḅ, cơm hến nóng hổi x́ xụp thưởng thức vị cay, ngon để khi xa rồi hương vị c̣n nhớ măi.
Từ chợ Đông Ba phóng tầm nh́n bên kia bờ Nam là khách sạn Hương Giang với lối kiến trúc hiện đại. Ở đây du khách được ngắm tổng thể nét đẹp thành phố về đêm với làn gió mát rượi từ sông Hương thổi vào. Từ nơi này bạn đi qua Đập Đá dọc sông Hương xuôi về Cồn Hến. Đêm ở đây quả là tuyệt vời, đêm làng quê yên tĩnh tiếng côn trùng rỉ rả, đêm vời vợi ánh trăng thanh, ánh trăng sóng sánh trên mặt nước, bóng con thuyền thấp thoáng chở đầy trăng. Tận hưởng thanh b́nh nơi đây, ḷng dâng lên cảm xúc khi nhớ lời thơ Hàn Mặc Tử : “ Thuyền ai đậu bến sông trăng đó, có chở trăng về kịp tối nay…
Sông Hương đẹp măi trong kư ức người người con xa quê hương, kư ức tuổi thơ với lời ru của mẹ : “Ḥ ơ…Thuyền từ Đông Ba thuyền qua Đập Đá, thuyền từ Vĩ Dạ thẳng ngă Ba Śnh, lờ đờ bóng ngả trăng chênh, câu ḥ vang vọng thắm t́nh nước non”… Sông Hương trong xanh, hiền ḥa, giản dị như người dân xứ Huế. Sông đă trải qua bao biến cố thăng trầm lịch sử, chứng kiến bao mối t́nh thơ mộng của lứa đôi…Mặt nước sông b́nh lặng trôi nhưng nằm sâu trong ḍng chảy vẩn trào dâng sức sống đem lại vị ngọt tươi mát cho đời.
Theo Hương B́nh – Yume