Gánh hàng rong gây thương nhớ một thuở Sài G̣n xưa
Trong muôn mặt của đô thị Sài G̣n trước 1975, h́nh ảnh những người lao động lam lũ trên đường phố luôn là để tài sống động. Không đến nỗi phải “bán mặt cho đất bán lưng cho trời” nhưng họ cũng đă đổ biết bao mồ hôi công sức để có được bát cơm.
Lảnh lót tiếng rao
“
Ai… bánh canh không?, Ai… cháo ḷng không?”. Tiếng rao thật lớn nhưng êm tai. Người Sài G̣n không thể quên được một dạo những người bán hàng rong được ví như chiếc đồng hồ chính xác nhất. 9 giờ sáng là “Ai tàu hủ không?”, đến 10 giờ là “Ai chè đậu xanh bột bán nước dừa đường cát không?”.
Cứ thế, suốt ngày mỗi người một giờ, mỗi món ăn một thời điểm chính xác đến độ người dân không cần xem đồng hồ. Không ai cảm thấy khó chịu mà ngược lại, hôm nào vắng họ là cảm thấy nhớ nhung.
Trong bức ảnh “Gánh bánh canh giữa phố Sài G̣n”, chị bán hàng có gương mặt phúc hậu, đang nghiêng vành nón, một tay cầm tô, mắt nh́n vào nồi bánh canh đang tỏa hơi nóng bốc lên. Đôi quang gánh của chị đơn sơ, giản dị. Một đầu là nồi bánh canh khá lớn. Đầu c̣n lại, trên tấm nia là thùng nước rửa tô, một vài chiếc tô sạch.
Khách hàng của chị là một chàng trai mới lớn. Kẹp đôi đũa trong tay, cậu cầm muỗng múc nước lèo húp một cách ngon lành. Tất cả hoạt cảnh êm đềm đó diễn ra trên đường phố.
Mía lạnh, món ăn vặt một thời
Một bức ảnh khác, cũng đôi quang gánh nhưng người phụ nữ này bán mía ướp lạnh. Chị là một cô gái c̣n trẻ. Chiếc nón lá chị móc vào đầu sau của gánh. Ở đầu trước, một tủ kính nhỏ trong đó có một mảng nước đá, xung quanh chất đầy những khúc mía đă róc sạch vỏ.
Một ngày với chị không phải chỉ bấy nhiêu mía trong tủ kính mà “hàng dự trữ” c̣n đầy ở đầu gánh phía sau. Bởi thế không lạ ǵ khi thấy chị oằn lưng với đôi quang gánh.
Bánh tráng kẹo trên đường Tự Do, nay là Đồng Khởi
Đường phố Sài G̣n trước 1975 không đông đúc như bây giờ nên sự xuất hiện của những người bán hàng rong không gây trở ngại nào mà ngược lại c̣n điểm tô thêm cho sắc thái của Sài G̣n.
Một người đàn bà đứng tuổi với gánh bánh tráng kẹo rong ruổi trên đường Tự Do (nay là Đồng Khởi), một trong những con đường lớn ngay giữa ḷng trung tâm thành phố. Chị người Quảng Ngăi, nơi có món ăn dân dă độc đáo này. Một chiếc bánh tráng nướng và kẹo mạch nha được kéo thành từng mảng phủ kín lên trên, rất ngon và đậm chất quê hương.
Ngày nay có khác hơn. Cách bán buôn không nhọc nhằn như trước nhờ vào những công cụ trợ giúp. Tuy nhiên đồng tiền họ kiếm được cũng không kém phần cay đắng.
Chỉ c̣n là kỷ niệm
Xe ḿ một thuở xa xưa
Xe ḿ trong ảnh nếu c̣n đến nay cũng phải gần 100 năm. Chiếc xe cũ kỹ. Trong thân xe là ḷ nấu nước, thùng nước lèo cùng củi than dự trữ. Ḿ được chứa trong những ngăn kéo.
Nghề nấu ḿ và xe ḿ là sản phẩm của người Hoa du nhập vào Việt Nam, sống với người Việt cùng với bao vui buồn đă trở nên quen thuộc.
Trước 1975, những chiếc xe ḿ này thường cố định ở một vị trí nào đó. Nó là một phần không thể thiếu trong sinh hoạt hàng ngày của người dân. Từ người lao động đến anh thương gia, ai cũng cần một bát ḿ khi đói ḷng.
Ngoài phục vụ khách tại chỗ, nhiều xe ḿ c̣n có người đi vào tận các hẻm đông dân cư trên tay cầm hai thanh tre gơ vào nhau tạo thành tiếng kêu thay cho lời rao chào hàng. Dần dần tiếng gơ ấy trở nên quen thuộc và tên gọi “ḿ gơ” có từ dạo ấy.
Xe khô mực nướng bây giờ rất khó t́m thấy
Ở một chiếc xe đẩy tay khác, những con mực khô được treo ở trên cao thành hàng dài. Người bán hàng đang ngồi chờ khách. Xe bán mực khô này xuất hiện khá nhiều ở Sài G̣n vào những năm 1960 – 1970 và vắng dần, đến hôm nay rất khó t́m thấy.
Khách đến tự do chọn cho ḿnh con mực ưng ư rồi đưa cho người bán nướng. Qua bếp than hồng, mùi thơm của mực bốc lên. Mực chín được cho vào chiếc cối quay vài ṿng. Con mực tơi ra và chỉ cần xé chấm với tương th́ không c̣n ǵ bằng.
Nước mía
Trước sự phát triển của công nghệ hiện đại, ít người c̣n nhớ đến xe nước mía quay bằng tay. Xe nước mía xưa được đóng bằng gỗ, không đẹp như bây giờ.
Ép mía bằng 2 trục nối với tay quay cũng bằng gỗ. Người bán nước mía thời bấy giờ thường là đàn ông mới có sức để quay bởi phải dùng 2 tay và thêm một chân mới quay được ṿng tua ép mía.
Hàng rong bây giờ vẫn c̣n nhưng không như xưa. Đôi quang gánh và tiếng rao lảnh lót gần như đă vào dĩ văng. Tiếng gơ “lốc cốc” của ḿ gơ cũng im ắng. Ḿ vẫn c̣n bán, mực vẫn c̣n nướng và nước mía vẫn ngọt như xưa nhưng những chiếc xe ấy trở thành huyền thoại. Với bây giờ, tất cả đều là kỷ niệm trong kư ức người dân Sài G̣n.
Trần Chánh Nghĩa
SAIGON EM Ở ĐÂU ?
Thoáng nhiều năm xa quê hương ḷng luôn nhớ
Nay hướng về em đâu rồi Sài G̣n ơi
Ngày biệt ly tim ta đau hồn tan vỡ
Mất cuộc t́nh lạc loài giữa biển khơi
Nước mắt rơi theo từng trang kư ức
Xưa em thường hay hờn dỗi khi ta yêu
Chiều lên mưa đêm xuống tô màu nhung nhớ
Phố thênh thang em cho ta đứng đợi chờ
Lối hẹn xưa giờ t́m đâu ra tiếng hát
Hát về yêu thương khoe hạnh phúc ấm tự do
Thời gian trôi mau ôi nỗi đau âm thầm măi
Biết t́m em đâu Ḥn Ngọc Viễn Đông
Ôm xót xa mân mê từng niềm nhớ
Em đâu rồi đôi mắt biếc thuở ta mơ
Sài G̣n ơi ta yêu em xin đợi chờ
T́nh là em là hơi thở trong thơ
Sài G̣n ơi ta yêu em xin đợi chờ
Một ngày kia b́nh minh giữa quê hương
Sáng tác: Lê Vinh
Hoà âm: Quốc Vượng
Mời quư bạn Vietbf.com cùng nghe với một sáng tác mới của cuopbank
The music is coming soon...