Chúng ta đã biết rằng làm báo là một nghề nguy hiểm. Những nhà báo chân chính đã xông pha nơi trận mạc, nơi có những nguy hiểm rình rập để đưa những thông tin nóng hổi đến cho bạn đọc. Đôi khi họ là những người trinh sát, những người phá án dũng cảm...
Ngày 15/5/2017, nhà báo Javier Valdez, 50 tuổi, vừa rời tòa soạn tuần báo Riodoce ở Culiacan (thủ phủ bang Sinaloa ở miền bắc Mexico) được vài mét thì một số kẻ trùm mặt xuất hiện. Chúng ra lệnh ông xuống xe rồi lạnh lùng nã hàng chục phát đạn khiến ông tử vong ngay tại chỗ.
Valdez là nhà báo đã cống hiến cả sự nghiệp để điều tra các vụ buôn bán ma túy cũng như lật tẩy những cảnh sát và các chính trị gia tham nhũng, bao che cho tội phạm buôn bán ma túy tại quê hương Culiacan của ông.
Ông cũng là một trong những người sáng lập ra tuần báo Riodoce. Năm 2011, ông được Ủy ban Bảo vệ Các Nhà báo trao tặng Giải thưởng Báo chí Quốc tế cho hạng mục “Nhà báo dũng cảm”.
Nhà báo Javier Valdez bị giết hại ngày 15/5/2017.
Giải thưởng đó vô cùng xứng đáng với Valdez bởi ông thật sự rất dũng cảm mới có thể điều tra về băng đảng Sinaloa Cartel khi đang sống và làm việc ở Culiacan, nơi đặt “sào huyệt” của chúng. Trước đó, ông cũng đã từng bị dọa giết; văn phòng của ông bị ném lựu đạn. Dù vậy ông vẫn không chùn bước. Ông nói: “Khi nào chết tôi mới ngừng viết”. Cuối cùng ông đã bị giết hại bằng 12 phát đạn.
Đau lòng thay, Javier Valdez không phải là nhà báo duy nhất bị giết hại dã man như vậy. Hector Jonathan Rodriguez Cordova, một phóng viên của tờ La Unesco cũng đã bị giết hại tại Jalisco, căn cứ băng đảng tội phạm New Generation Jalisco Cartel.
Đầu năm nay, hàng loạt nhà báo Mexico khác đã hy sinh gồm nhà báo Carlos Alberto Garcia Martinez, Cecilia Pineda Birto, Ricardo Monlui Cabrera, Miroslava Breach Velducea, Maximino Rodriguez Palacios, Juan Jose Roldan, Filiberto Alvarez Landeros.
Ba ngày sau khi Valdez và Rodriguez bị giết, phóng viên đài truyền hình Michoacan Salvador Adame Pardo mất tích. Cho đến giờ người ta vẫn chưa tìm thấy ông.
Các nhà báo biểu tình lên án tình trạng giết hại các nhà báo ở Mexico.
Hồi năm 2015, nhà văn Don Winslow đã xuất bản cuốn sách The Cartel nói về cuộc chiến chống ma túy ở Mexico. Cuốn sách ghi lại những vụ các nhà báo Mexico bị giết hại hoặc mất tích trong khoảng thời gian từ 2010-2015. Tổng cộng có ít nhất 39 nhà báo đã bị sát hại trong thời gian đó.
Trong những vụ nhà báo hy sinh được ông Don Winslow ghi lại, có nhiều vụ rất đau lòng.
Gần đây, một vụ nhà báo bị sát hại cũng khiến nhiều người ám ảnh. Đó là vụ xảy ra hồi tháng 3/2017. Nhà báo Miroslava Breach, 54 tuổi, đã bị bắn 8 phát đạn ngay ở trong xe khi bà đang đưa con đi học. Đứa bé dù không bị thương tích bên ngoài nhưng chịu nỗi ám ảnh rất lớn khi phải chứng kiến cảnh mẹ mình bị bắn chết. Sau khi ra tay, những kẻ giết người còn để lại lời nhắn: “Kết cục cho những kẻ to mồm” và ký tên “EI 80”. Đây là biệt danh của Arturo Quintana, trùm băng La Linea là chân rết của băng ma túy Juarez, một trong những băng đảng khét tiếng ở Mexico.
Breach là phóng viên của tờ La Jornada và cũng là cộng tác viên của El Norte. Bà chuyên viết bài điều tra về buôn ma túy. Bà đã viết nhiều bài cảnh báo bọn tội phạm có tổ chức xâm nhập vào bộ máy chính quyền địa phương. Bà tiết lộ tên các đại biểu dân cử và các ứng cử viên hội đồng thị chính thân cận với bọn buôn ma túy. Ngay trước khi bị bắn, bà mô tả cảnh bắn giết lẫn nhau giữa hai đại ca băng Juarez.
Sau khi bà hy sinh, El Norte đã tuyên bố đóng cửa vì không muốn thấy thêm một phóng viên nào của mình bị giết hại nữa.
Theo tờ Times, đó cũng chính là mục đích của những kẻ giết hại nhà báo. Chúng đang muốn đóng cửa các tờ báo điều tra về chúng.
Các băng đảng tội phạm ở Mexico luôn tìm cách đe doạ và thường xuyên hối lộ các nhà báo để họ không điều tra về chúng. Nếu không hối lộ hay đe dọa được, chúng sẽ dùng hình thức giết hại hoặc bắt cóc các nhà báo. Nhiều đài phát thanh và truyền hình không thỏa hiệp với tội phạm cũng đã bị tấn công.
Sức ép từ tội phạm ma túy đã gây ảnh hưởng lớn đến ngành truyền thông của Mexico. Nhiều tờ báo đã dừng đưa tin về tội phạm ma túy. Thậm chí, nhiều tờ báo như El Norte còn đóng cửa.
Nhiều nhà báo đã mắc hội chứng hậu chấn thương tâm lý. Một nghiên cứu gần đây đối với 246 nhà báo làm việc tại Mexico cho thấy, 41% trong số họ có các triệu chứng hậu chấn thương tâm lý, 77% luôn có cảm giác lo lắng và 42% bị suy nhược tinh thần.
Ví dụ, ông Ezequiel Flores, 40 tuổi, đặc phái viên của tuần báo Proceso tại vùng Iguala, không dám đi tác nghiệp nữa sau khi bị bọn buôn ma túy đe dọa.
Theo Times, chính phủ không giúp được gì. Nhiều chính trị gia hay cảnh sát Mexico còn bị nghi ngờ là đồng phạm của các băng đảng ma túy.
Dù vậy, vẫn còn rất nhiều nhà báo Mexico không chịu khuất phục, họ vẫn dũng cảm và có lòng tin. Họ tiếp tục mạo hiểm cuộc sống của mình để phơi bày sự thật. Một số làm việc cho báo chí truyền thống, đài phát thanh và truyền hình, một số viết cho các trang web, blog và các phương tiện truyền thông xã hội khác. Họ giống như Javier Valdez và nhiều người khác với quyết tâm “khi nào chết mới ngừng viết”.
