Ông Toán sững sờ đứng lặng người khi nghe thằng Tony, con trai ông, nói như thét:
- Mấy người lúc nào cũng nói muốn cám ơn nước Mỹ mà cứ lợi dụng kẽ hở để moi tiền nước Mỹ. Ơn ǵ mà ơn... Ơn tiền th́ có.
Nói xong, Tony mở cửa đi thẳng ra sau vườn. Cậu đóng rầm cánh cửa...
Cơn gió nhẹ thổi qua. Hơi mát của những ngày cuối xuân vẫn c̣n quanh quẩn đâu đây, nhưng nỗi bực dọc trong người Tony vẫn chưa nguôi. Câu nói của đứa em gái c̣n văng vẳng bên tai về việc đi làm rồi mà vẫn c̣n xin thêm tiền trợ cấp thất nghiệp.
Ở trong nhà, ông Toán mặt ông phừng phừng cơn giận. Ông muốn chạy ra ngoài vườn đá cho cái thằng con mất gốc này một cái. Nếu ông c̣n ở Việt Nam, dám có thể ông cầm rựa chém nó một phát v́ cái tội hỗn hào, không coi ông ra ǵ.
Nghe ồn, bà Tâm, vợ ông từ trên cầu thang đi xuống, hỏi:
- Chuyện ǵ mà cha con ông rần rần dưới này?
Nghe vợ hỏi, ông như người đuối nước vớ được phải phao, nói liền một mạch:
- Th́ thằng con của bà ḱa nó nói tui lợi dụng nước Mỹ để lấy tiền. Mà tui có lấy cũng lấy tiền của Mỹ chớ có lấy tiền của ông cố nội nó đâu mà nó làm ầm lên. Bà coi có được không? Cái đồ mất gốc.
- Mà chuyện ǵ mới được? Ông nói không đầu không đuôi tui có biết chi mà lần.
Ông Toán dịu giọng kể lễ cho vợ nghe:
- Th́ hôm trước tui với bà nói với nó là tuần tới vợ chồng ḿnh d́a lại với con Thủy để giữ con cho tụi nó đi làm v́ tiệm nails của hai vợ chồng nó sắp mở cửa trở lại. Cái thằng đó nó đồng ư xong hết, nhưng khi năy nghe tui nói chuyện với con Thủy, tự nhiên nó nỗi khùng la tui với con Thủy một trận. Con Thủy lật đật cúp máy. Đúng là thằng mất gốc mà.
- Mà ông với con Thủy nói chuyện ǵ mới được.
- Th́ con Thủy nó gọi cho tui nó hỏi chừng nào ba má d́a? Tui nói để cuối tuần. Nó hối tui với bà d́a sớm để nó chuẩn bị đi ra tiệm nails phụ chủ lau chùi, bắt kiếng chắn, sửa soạn để thứ Hai đi làm. Rồi nó kể chuyện bà chủ tiệm của nó chịu trả tiền mặt thêm mấy tuần để nó ăn tiền thất nghiệp. Tự nhiên nghe tới đó, thằng Tôn nó nổi khùng rồi nói tui với con Thủy là tham lam lợi dụng để ḅn rút tiền của nước Mỹ. Bà nghĩ coi có tức không chứ?
- Cũng tại ông thôi...
- Tại tui? Sao lại tại tui? Tui chưa có đi làm mà sao tại tui?
- Ai biểu ông nói chuyện điện thoại lúc nào cũng oang oang rồi c̣n mở loa cho lớn. Mở lớn chi cho nó nghe rồi nó la ùm lên?
- Đụng tới quư tử của bà là bà binh chầm chập. Tui nói thiệt với bà chứ hên là nó ở đây chứ như hồi c̣n ở Việt Nam là tui dzớt nó vài đá rồi. Cái đồ mất gốc.
- Mà chuyện tiền thất nghiệp ǵ mà nó đùng đùng vậy?
- Th́ từ lúc dịch con Covid 19 này nè, vợ chồng con Thủy nghỉ ở nhà xin tiền thất nghiệp. Tui cũng có apply và nhận mỗi tuần mà tui có nói với bà đó. Mỗi một tuần vợ chồng con Thủy, mỗi đứa tụi nó nhận được một ngàn mấy, trừ thuế ra cũng hơn chín trăm, nhiều hơn đi làm rất nhiều. Nghỉ ở nhà c̣n được nhiều tiền hơn, nên khi chánh phủ thông báo mở cửa để mọi người đi làm lại tụi nó không muốn đi làm liền. Tụi nó mới nói với chủ tiệm trả tiền mặt cho để xin thêm tiền thất nghiệp cho đến khi bị cắt th́ trả lại check như b́nh thường. Nghe tới đó là thằng Tôn nó khùng lên. Nó nói tui là mang ơn, nợ nước Mỹ này nọ mà lợi dụng để trục lợi. Chỉ có cái thằng mất gốc đó mới nói vậy thôi chứ tui thấy ai cũng làm vậy hà rầm. Ḿnh không lấy th́ người khác cũng lấy. Mà ḿnh nộp đơn đàng hoàng, chứ có phi pháp đâu mà nó làm ùm. Nước Mỹ này giàu và nhiều tiền mà. Năm bảy ngàn có thấm béo ǵ đâu. Mùa dịch này bọn Mỹ lời chán v́ số người già chết quá nhiều. Mỹ khỏi cần phải trả tiền Social. Tui nói vậy bà thấy có đúng không?
- Nói như ông vậy mà nghe được? Thằng Tôn nó nói cũng phải mà ông...
- Bà lại bênh nó nữa. Đúng là con hư tại mẹ mà...
- Ông với con Thủy mới hư đó. Ḿnh mới vừa lănh một người một ngày hai mà. Nước Mỹ đâu có bỏ đói ḿnh đâu mà vợ chồng con Thủy c̣n ḅn rút nữa. Với lại ông phải thông cảm cho thằng Tôn chứ. Nó qua đây từ nhỏ, nên tánh nó dậy thôi. Ông phải từ từ nói cho nó nghe, dạy biểu nó.
- Dạy ǵ được với cái thằng mất gốc đó. Thôi bà lên trên chuẩn bị quần áo, tui chở bà d́a ở với vợ chồng con Thủy. Tui không đợi cuối tuần ǵ hết nữa.
- Ông nói cuối tuần th́ để cuối tuần chứ ông đ̣i d́a giờ th́ ai coi tụi nhỏ cho vợ chồng nó?.
- Không cuối tuần ǵ hết trọi. Bà khéo lo… Hồi trước khi dịch, không có tui với bà, nó cũng lo được.
- Nhưng...
- Không nhưng nhị ǵ hết...
- Ông thiệt là... Có muốn ǵ th́ cũng chờ con vợ nó d́a để vợ chồng nó t́m chỗ gởi mấy đứa nhỏ chớ.
- Bà muốn ở lại th́ một ḿnh bà ở. C̣n tui... Tui d́a. Tui không muốn thấy cái bản mặt thằng mất gốc đó nữa.
- Thôi được rồi. Mà thằng Tôn đâu?
- Nó dộng cửa cái rầm rồi ra sau vườn...
Bà Tâm đi ra sau vườn t́m con. Bà thấy Tony ngồi trên chiếc ghế đu, cạnh hồ cá. Có lẽ Tony đang nh́n mấy con cá koi đang bơi lội trong hồ. Bà nhớ hồi c̣n nhỏ, mỗi lần có chuyện buồn là nó hay ra ngoài lu để ngắm cá. Bà đi đến sau lưng Tony, nhẹ nhàng gọi:
- Tôn...
Tony quay lại, nh́n bà:
- Dạ... Má...
Bà Tâm nh́n con, bà không biết bắt đầu từ đâu. Người đàn ông trước mặt bà không c̣n là thằng Tôn mười hai tuổi của ba mươi năm về trước. Mà là cậu thanh niên chững chạc, tóc đă điểm vài sợi bạc. Một người thân nhưng cũng xa lạ đối với bà... Bà Tâm ấp úng...
- Má...
- Má có chuyện ǵ nói với con?
- Ừa... Chuyện mày với ba mày khi năy... Giờ ổng muốn dọn về nhà con Thủy liền thay v́ cuối tuần...
- Dạ... Vậy th́ má đi với ổng đi...
- C̣n mấy đứa nhỏ?
- Không sao đâu má. Con với vợ con sẽ gọi vô sở nói họ đổi ca hay vợ chồng con xin nghỉ vài ngày để coi tụi nhỏ chờ lúc daycare mở cửa rồi tụi con đem gởi...
- Má... Má... không biết nói sao... Nhưng...
- Con không hiểu được ba với con Thủy nghĩ ǵ. Vợ chồng con Thủy đâu có nghèo. Tụi nó cũng dư ăn dư để, vậy mà c̣n tính ḅn rút của nước Mỹ. C̣n ba nữa. Ba nghe nó nói ba cũng không khuyên c̣n nghe theo nó tiếp tục xin thêm tiền thất nghiệp...
- Th́ ổng thất nghiệp thiệt mà...
- Con biết, nhưng đi làm lại rồi mà c̣n muốn lấy thêm... Vậy mà cứ nói là yêu nước Mỹ. Nhớ ơn nước Mỹ cưu mang này kia nọ. Con nghe phát bực.
- Tại con sống ở đây từ nhỏ nên không biết chứ người ḿnh nghèo nên khi có tiền th́...
- Nghèo là hồi c̣n ở Việt Nam ḱa má. Giờ ḿnh ở Mỹ rồi đâu có nghèo. Không có tiền thất nghiệp tụi nó cũng không có đói. Ḅn rút thêm chi khi nước Mỹ gồng ḿnh trong cơn đại dịch này... Nhưng mà thôi…
Ngưng một chút, rồi Tony tiếp:
- Má lo thu xếp dọn đồ về trên đó với vợ chồng con Thủy đi chứ không khéo ba lại la má.
- Ừa... Vậy má thu dọn xong, chờ con Tina về rồi ba má đi.
- Dạ.
Bà Tâm trở vô nhà rồi đi lên pḥng. Lúc vào pḥng, bà thấy ông Toán đang nằm trên giường coi điện thoại. Mắt không rời khỏi cái phôn, ông hỏi:
- Bà nói chuyện với nó xong rồi hả?
- Ừa. Xong rồi.
- Rồi nó có nói ǵ không?
- Không. Nó kêu tui lo thu xếp rồi đi theo ông d́a. Tụi nhỏ vợ chồng nó lo được.
- Đó, tui nói với bà có sai không. Nó đâu cần ḿnh.
Bà Tâm vừa xếp áo quần vừa nghĩ đến Tony.
***
Ba mươi năm trước...
Thằng Tôn của bà chỉ là cậu bé mười hai tuổi. Bà c̣n nhớ rơ, năm đó vào dịp hè, bà cho con ở lại nhà cô Lan để cậu bé vui chơi cùng thằng Hải, đứa em cô cậu, ở thành phố biển Nha Trang. Trong một chuyến vượt biển, cô Lan đă dắt theo thằng con trai của bà. Đùng một cái bà mất con cho đến hai mươi năm sau mẹ con mới được gặp lại mặt nhau. Lúc gặp nhau thằng Tôn của bà không c̣n là thằng bé thuở nào mà đă là một cậu thanh niên với cái tên rất Mỹ, Tony. Tony giờ đă học thành tài. Một dược sĩ với mức lương ngất ngưỡng và chuẩn bị lấy vợ.
Thằng Tôn của bà nghe theo lời cô dượng nó, cũng là cha mẹ nuôi trên giấy tờ, nên đă làm giấy tờ bảo lănh cả gia đ́nh ông bà qua Mỹ trước rồi mới làm đám cưới sau.
Trong ngày cưới của con trai có đầy đủ cả gia đ́nh ông bà. Có cô Lan dượng Trung và c̣n có vợ chồng cô em gái của Tony. Lễ cưới của con trai mà bà cứ tưởng của người ngoài v́ mọi chuyện đều do cô Lan lo hết. Ông bà có mặt cũng chỉ làm "h́nh nền" thêm cho đầy đủ màu sắc trong ngày trọng đại của con. Bà buồn ḷng, nhưng không nói ra. C̣n ông Toán th́ lại trách cô em gái đă qua mặt qua quyền, nên từ đó đă giận luôn cô em. Ông không thèm qua lại với gia đ́nh em gái.
Thời gian trôi qua bà Tâm đă sống ở đất nước này hơn mười năm. Sống mười năm, vậy mà bà chưa từng đi làm ở bất cứ nơi đâu, ngoài việc chăm lo cho chồng, cho con, cho cháu. Mỗi tháng, con trai, con gái cho bà vài trăm đô để dành dưỡng già. Mấy tháng trước khi dịch cúm vi khuẩn Corona bùng phát, chính phủ đă trợ giúp cho mỗi người một ngh́n hai trăm đô la. Gia đ́nh bà trừ con trai và con dâu (v́ chúng làm vượt qua mức lương quy định để nhận được sự trợ giúp) th́ ai cũng nhận được tiền. Bà thầm nghĩ, nước Mỹ này quá tử tế đối với một người như bà. Bà chẳng làm ǵ, nhưng vẫn được tiền trợ giúp. Số tiền đó, bà trích ra phần lớn gởi về cho thân nhân bên Việt Nam, phần c̣n lại bà cất dành.
Bà Tâm nhớ lại trong những buổi tiệc, lễ lộc, chung vui của gia đ́nh, nhất là ngày Thanksgiving, bà luôn nói với các con là gia đ́nh bà rất biết ơn nước Mỹ đă cưu mang đùm bọc cả gia đ́nh. Bà nói với các con hăy cố gắng hết sức ḿnh để làm việc và đền ơn nước Mỹ, đất nước đă giúp đỡ ḿnh. Chắc có lẽ v́ vậy mà Tony nghe và nhớ những lời căn dặn của bà? Thành thử khi nghe em gái và cha bàn chuyện đi làm nhận tiền mặt để xin thêm tiền thất nghiệp, nên nó mới giận cha và em.
Nghĩ tới đây bà chợt mỉm cười. Bà nghĩ thầm: "Thôi kệ, thằng Tôn mất gốc, nhưng nó vẫn c̣n nhớ tới những lời nói của ḿnh. Và, hơn hết, tuy nó mất gốc, nhưng không mất nhân cách làm người. C̣n cái GỐC như cha con ông Toán cũng chỉ là đồ bỏ ."