Mỹ lĩnh đủ vì tham và dễ dãi với Trung Quốc?

[kentto]

Với việc củng cố nền kinh tế Trung Quốc và gây tổn hại nền kinh tế của chính mình, Mỹ đang lặp lại sai lầm của Anh cách đây một thế kỷ.

Thuốc độc phát tác

Ngày 27/5, với 323 phiếu ủng hộ và chỉ có 1 phiếu phản đối, Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật kêu gọi chính quyền của Tổng thống Donald Trump áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các công dân Trung Quốc liên quan vấn đề người Duy Ngô Nhĩ. Trước đó, dự luật này đã được Thượng viện Mỹ thông qua hôm 15/5 với sự đồng thuận 100%.

Ngày 26/5, Cố vấn Nhà Trắng Larry Kudlow cho biết Tổng thống Mỹ Donald Trump vô cùng "bực mình" với Bắc Kinh về dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp COVID-19 và những vấn đề khác, khiến cho thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung đã không còn quan trọng với ông như trước đây.

Mỹ đang từng bước phong tỏa mọi nỗ lực tiếp cận của Trung

Đây chỉ là hai trong số ít những sự việc cho thấy Mỹ ngày càng không hài lòng với Trung Quốc. Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây thậm chí còn đe dọa cắt đứt quan hệ với gã khổng lồ châu Á.

Trong khi đây chỉ là lời đe dọa nhất thời thì Mỹ cùng các đồng minh đang ráo riết thực hiện kế hoạch dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc sau khi hứng chịu hậu quả do quá phụ thuộc vào nước này.

Giới phân tích Mỹ cho rằng đây là hậu quả mà họ phải gánh chịu do chính họ gây ra. Những tính toán ban đầu của Mỹ cách đây nhiều năm dường như đã bị che giấu và giờ đây mới “phát tác”. Do đó, không có gì sửng sốt khi Trung Quốc hầu như độc quyền sản xuất nhiều mặt hàng thiết yếu, bao gồm cả các loại thuốc quan trọng và thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) vốn được sản xuất ở Mỹ và nhiều nước khác.

Trong một cuộc họp báo gần đây về đại dịch, Thống đốc bang New York Andrew Cuomo phàn nàn:

“Chúng tôi cần khẩu trang, chúng được sản xuất ở Trung Quốc; chúng tôi cần quần áo bảo hộ, chúng được sản xuất ở Trung Quốc; chúng tôi cần tấm chắn giọt bắn, chúng được sản xuất ở Trung Quốc; chúng tôi cần máy thở, chúng cũng được sản xuất ở Trung Quốc… Tất cả những vấn đề này đều liên quan đến an ninh quốc gia khi bạn rơi vào tình huống như vậy”.

Người Mỹ bừng tỉnh khi phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn cung vật tư y tế từ Trung Quốc giữa đại dịch COVID-19

Giới chuyên gia Mỹ đã lần ngược trở lại thời điểm ngày 25/5/2000, khi Tổng thống Bill Clinton hoan nghênh việc Hạ viện Mỹ thông qua một dự luật thiết lập quan hệ thương mại bình thường vĩnh viễn với Trung Quốc.

Ông Bill Clinton khi đó tuyên bố: “Chính quyền Mỹ đã đàm phán một thỏa thuận nhằm mở cửa thị trường Trung Quốc cho các sản phẩm của Mỹ được sản xuất trên đất Mỹ, từ ngô đến hóa chất và máy tính”.

Thế nhưng, Michael Lind, giáo sư Trường công vụ Lyndon B. Johnson thuộc Đại học Texas và là chuyên gia nghiên cứu tại Trung tâm New America, cho rằng tuyên bố trên là không đúng.

Theo ông, các tập đoàn đa quốc gia Mỹ và những người ủng hộ ngay từ đầu đã đặt mục tiêu chuyển hoạt động sản xuất nhiều mặt hàng từ Mỹ sang Mexico hay Trung Quốc nhằm tận dụng lợi thế lao động giá rẻ, không gia nhập công đoàn và trong một số trường hợp là trợ cấp của chính phủ nước ngoài và các ưu đãi khác.

Bi kịch cho nước Mỹ

Michael Lind đã chỉ ra hàng loạt thiệt hại mà Mỹ phải gánh chịu khi chuyển hoạt động sản xuất sang Trung Quốc. Số lượng ít ỏi việc làm ngành công nghệ được trả lương cao trong nền kinh tế Mỹ không thể bù đắp được số lượng việc làm ngành sản xuất đã bị mất đi. Thêm vào đó, các vùng công nghiệp bị tàn phá do các tập đoàn phương Tây nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc.

Câu hỏi đặt ra là tại sao Mỹ trì hoãn việc đáp trả các chính sách của Trung Quốc lâu đến vậy sau những thiệt hại mà họ đã gây ra cho ngành sản xuất và lao động của Mỹ?

Theo Michael Lind, câu trả lời rất đơn giản: Chính sách và chính trị Mỹ chủ yếu do những người giàu định hình và rất nhiều, mà có lẽ là hầu hết, những người giàu ở Mỹ có thể đáp ứng nhu cầu của bản thân và gia đình họ mà không cần đến sự tồn tại của bất kỳ cơ sở sản xuất nào ở Mỹ.

Tổng thống Mỹ D. Trump (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình
Ví dụ được đưa ra là các công ty dược phẩm của Mỹ sẵn sàng cho phép Trung Quốc chi phối chuỗi cung ứng hóa chất và dược phẩm, các nhà phát triển bất động sản của Mỹ thu hút các nhà đầu tư Trung Quốc tham gia các dự án xây dựng ở trung tâm thành phố bằng chương trình thị thực EB-5, các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp Mỹ được hưởng lợi từ việc bán thịt lợn và đậu nành cho người tiêu dùng Trung Quốc, và các hãng phim cũng như các liên đoàn thể thao Mỹ hy vọng thu được lợi nhuận bằng cách xâm nhập thị trường béo bở của Trung Quốc.

Nhiều công ty sản xuất lớn ở Mỹ đã trở thành các tập đoàn đa quốc gia, thiết lập các chuỗi cung ứng ở Trung Quốc và các nước khác có nguồn lao động giá rẻ, đồng thời che giấu lợi nhuận nhằm tránh thuế của Mỹ tại các thiên đường thuế ở nước ngoài như Ireland, quần đảo Cayman và Panama.

Chuyên gia Mỹ thừa nhận Mỹ không phải là nạn nhân ngây thơ của những kẻ khôn ngoan ở Trung Quốc. Ngược lại, ở thế hệ trước, nhiều thành viên trong giới tinh hoa Mỹ đã tìm cách làm giàu cá nhân bằng việc bán cho giới tinh hoa của nước khác hoặc cho họ thuê các tài sản đặc biệt có giá trị của Mỹ như quyền sở hữu trí tuệ, năng lực sản xuất, bất động sản cao cấp hay thậm chí là các nguồn lực đại học.

Theo ông, với việc củng cố nền kinh tế Trung Quốc và gây tổn hại đến nền kinh tế của chính mình, giới tinh hoa Mỹ thế kỷ 21 đơn giản đang đi theo con đường của giới tinh hoa Anh cách đây một thế kỷ. Khi đó, nhiều nhà đầu tư Anh đã thu lời từ các khoản đầu tư vào các nhà máy ở Trung Tây nước Mỹ và vùng Ruhr của Đức, ngay cả khi các sản phẩm từ nước Mỹ và Đức theo chế độ bảo hộ đã thay thế ngành sản xuất không được bảo hộ của nước Anh.

Mối quan hệ này được Michael Lind ví von giống như một nhà quý tộc bị phá sản kết hôn với con gái của một nhà tài phiệt nước ngoài, họ bán các nhà máy thép của mình cho các ông trùm Ấn Độ và các doanh nghiệp Trung Quốc được nhà nước bảo hộ, bán các tòa lâu đài ở London cho các quý tộc Arab và các trùm xã hội đen người Nga, bán văn bằng đại học cho sinh viên nước ngoài, bao gồm cả người Mỹ lẫn người Trung Quốc.

Sự tham lam đã hại chính nước Mỹ và giúp Trung Quốc cường thịnh?
Michael Lind cho rằng giới chức Mỹ hiện nay vẫn không chịu thừa nhận thực tế là phần lớn nền tảng công nghiệp mà Mỹ dày công dây xựng dựng trong hai thế kỷ qua đã bị phá hủy nhanh chóng. Vị giáo sư này còn chỉ ra một thực tế gây “đau lòng” cho người Mỹ.

Theo ông, một phần lợi nhuận mà giới nhà giàu ở Mỹ kiếm được từ hoạt động thương mại với Trung Quốc thời hiện đại đã được quay vòng dưới hình thức vốn đầu tư cho các trường đại học, viện nghiên cứu và phương tiện truyền thông.

Những thành viên của các thể chế này được hưởng lợi từ đóng góp của các nhà tư bản Mỹ có lợi ích ở Trung Quốc, có khuynh hướng làm hài lòng các nhà tài trợ giàu có của mình bằng cách gán cho những người chỉ trích chính sách Trung Quốc của Mỹ là những kẻ bài ngoại, những kẻ căm ghét người châu Á hay những kẻ dốt nát khác vốn không hiểu rằng thương mại tự do có lợi cho tất cả các bên ở khắp mọi nơi.

Việc Mỹ và các nền công nghiệp tiên tiến khác phụ thuộc đến mức nguy hiểm vào các nguồn cung y tế cơ bản của Trung Quốc đã bị phơi bày trong đại dịch COVID-19. Các nước phương Tây đang phải đối mặt với lựa chọn khắc nghiệt.

Theo đó, phương Tây có thể tiếp tục nhượng lại các cơ sở sản xuất mà họ còn sở hữu và thậm chí là quyền kiểm soát đối với cơ sở hạ tầng viễn thông và máy bay không người lái cho Bắc Kinh và tập trung vào vai trò nhà cung cấp trong lĩnh vực đổi mới công nghệ, giáo dục chất lượng cao, nông nghiệp, khoáng sản, bất động sản và giải trí cho Trung Quốc.

Ngược lại, phương Tây phải coi bản thân là đối thủ cạnh tranh của nền kinh tế Trung Quốc, chứ không phải các đối tác hỗ trợ cho nền kinh tế này, và có hành động tương ứng.

Giáo sư Michael Lind mỉa mai rằng, nếu chiến lược hội nhập kinh tế Mỹ-Trung được giới tinh hoa Mỹ vào những năm 1990 kỳ vọng sẽ biến Trung Quốc thành một phiên bản khác của Mexico đối với Mỹ cuối cùng lại biến chính nước Mỹ thành một phiên bản khác của Mexico đối với Trung Quốc, thì đây sẽ là một tình huống vừa trớ trêu vừa bi kịch.