Giữa phố cổ Hà Nội, vẫn tồn tại những căn nhà lụp xụp...trên nóc của nhà vệ sinh. Khó có ai nghĩ rằng, giữa ḷng phố cổ Hà Nội “sầm uất và náo nhiệt” lại có một gia đ́nh phải sống trong túp lều chưa đầy 10 mét vuông được cất ngay trên nóc nhà vệ sinh tập thể của sáu căn hộ trong hẻm nhỏ.
Túp lều 8 mét vuông trên nóc nhà vệ sinh công cộng của vợ chồng ông Hải.
Chính xác diện tích “nhà” của ông Nguyễn Phùng Hải (80 tuổi) và vợ là bà Nguyễn Thị Xâm (70 tuổi) cùng cô con gái (26 tuổi) chỉ rộng có 8 mét vuông, được dựng trên nóc nhà vệ sinh công cộng chung của sáu căn hộ bên dưới trong một con hẻm nhỏ ở giữa phố Hàng Bạc, quận Hoàn Kiếm (Hà Nội).
Vách nhà là những tấm tôn, quây tạm bợ, chắp vá, lâu ngày hoen gỉ tạo thành những lỗ thủng nhỏ. Bên trong nhà tăm tối và xập xệ, tường bong tróc từng mảng, chất đầy đồ đạc cũ kỹ.
Trời nắng, những bữa cơm trưa thường bị cả nhà bỏ dỡ giữa chừng v́ vừa bê bát cơm lên th́ mùi xú uế từ dăy nhà vệ sinh bên dưới xộc thẳng vào mũi khiến mọi người không thể ăn tiếp.
C̣n những hôm trời mưa, nước từ mái tôn dột chảy ồ ạt vào trong nhà, bà Xâm phải liên tục dùng chổi quét nước ra ngoài. “Không quét nhanh, nước lên có lần cao đến 20 cm. Nếu mưa cả đêm th́ phải thức theo mưa mà quét nước,” bà Xâm nói.
“Giường” ngủ của bà Xâm và cô con gái là chiếc chiếu phủ lên trên một tấm gỗ ngang một mét, dài một mét rưỡi. Dưới tấm gỗ mục là lớp gạch ẩm ướt, cũng chính là mái của nhà vệ sinh.
Những bữa cơm trưa thường bị bỏ dở giữa chừng v́ mùi xú uế từ dăy nhà vệ sinh bên dưới xộc thẳng lên mũi.
Kể với báo *********, ông Hải cho biết năm 1975, con hẻm này chỉ có gia đ́nh ông sinh sống, sau có thêm mấy gia đ́nh nữa. Do lúc đó c̣n độc thân không muốn làm phiền gia đ́nh, thấy nóc nhà vệ sinh công cộng có thể tận dụng được để ở nên ông dọn lên.
“Hồi đó tôi chỉ ở khoảng 3 mét vuông, lợp mái tôn và vách là cót ép, giấy dầu. Năm 1989 lấy vợ, nhà có thêm người nên cơi nới ra bằng diện tích như bây giờ,” ông Hải nói.
Bà Xâm gốc nông dân ở vùng lân cận, lấy ông Hải lúc đă 39 tuổi. “Qua mai mối nên tôi cũng chẳng biết nhà cửa ông ấy ra sao. Đón dâu về, trèo lên nóc nhà vệ sinh, tôi hoảng hồn. Đời ḿnh ra tóp rồi. Pḥng cưới ǵ mà dột nát, tạm bợ, xung quanh dây dưa lê và cỏ mọc xanh rợp,” bà Xâm nhớ lại.
Đêm tân hôn, bà Xâm nhất quyết không ngủ với chồng mà đi ngủ nhờ. Hôm sau bà bỏ đi, nhưng nghĩ lại “giàu nghèo ǵ đó cũng là chồng ḿnh” nên trở về với ông Hải. Và kể từ ngày đó, bà chẳng dám mời họ hàng lên chơi v́ xấu hổ. Cả hai người con của ông bà sau này cũng chưa từng mời bạn bè về nhà chơi.
Ở trên nóc khu vệ sinh nên hầu như lúc nào nhà ông Hải cũng phảng phất mùi xú uế, nhất là khi trời nắng nóng. Ngày nào hai ông bà cũng thay nhau dội nước, quét nhà vệ sinh chung bên dưới để mong nhà ḿnh ở trên bớt ô nhiễm, hôi hám.
Chưa hết, khổ nhất là mùa Hè với cái nắng nóng hầm hập ở Hà Nội, buộc ông Hải phải dành vài tiếng vào buổi chiều để hất nước lên tường nhà vệ sinh bên dưới cho mát.
Điều làm ông Hải an tâm là không lo bị ai kiện cáo và bị nhà nước giải tỏa.
Nói với báo chúng tôi, hai vợ chồng ông cũng ao ước có một căn nhà đàng hoàng hơn. Tuy nhiên, cuộc sống giờ phụ thuộc vào cậu con trai lớn đă ra ở riêng, trong khi đó ông Hải bơm vá xe ngoài phố chỉ kiếm được vài ngàn đồng mỗi ngày, bà Xâm từng bán bún riêu nhưng bốn năm nay nghỉ v́ nhiều thứ bệnh nên ước mơ về ngôi nhà mới dường như là không tưởng.
“Thằng cả cũng có ư định gom góp mua chúng cư rồi đón bố mẹ về ở chung, nhưng chưa chắc chúng tôi đă chuyển đi. Vợ chồng tôi muốn được tự do hơn là làm phiền con cháu,” ông Hải tự an ủi.
Dù là “nhà” trên nóc nhà vệ sinh, nhưng ông Hải không lo bị ai tranh giành, kiện cáo hay bị nhà nước giải tỏa lấy đất như nhiều người dân ở Việt Nam đang bị: “Có ai đi kiện cái người ở trên nóc chuồng xí không?” ông Hải cười buồn nói.
Bà Hồ Thị Minh, hàng xóm của ông Hải cho hay gia đ́nh ông Hải thuộc gia đ́nh nghèo đă nhiều năm, đến tận năm ngoái mới thoát nghèo v́ các con đă lớn và đi làm có thu nhập. “Đây là gia đ́nh duy nhất trong tổ với gần 1,000 gia đ́nh phải sống trên nóc nhà vệ sinh công cộng. Và có thể ở Hà Nội này không có trường hợp thứ hai,” bà Minh cho biết thêm.