|
Chống ngập tại TP HCM đă từng ngốn không biết bao tiền của của người dân từ trước tới nay. Thế nhưng hiệu quả mà nó mang lại hoàn toàn là sự trái ngược. Thâm chí trong đánh giá mới đây c̣n cho thấy đang lạc hậu so với Bangkok khoảng 20 năm.Ngày 2/4/2019, truyền thông trong nước dẫn lời ông Nguyễn Hoàng Anh Dũng, Phó Giám đốc Trung tâm Chống ngập TPHCM, cho biết trong năm 2019, thành phố sẽ tiếp tục đầu tư 4.900 tỷ đồng cho các công tŕnh chống ngập.
Ông Dũng cũng cho biết, tính đến 2020, tổng vốn đầu tư mà TP đă và sẽ dành cho chống ngập lên đến 93.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 4 tỷ đô la Mỹ
Đầu tư nhiều như thế, nhưng hiệu quả thực tế ra sao?
Trao đổi với đài RFA, Tiến sĩ Hồ Long Phi – nguyên Giám đốc Trung tâm quản lư nước - Biến đổi khí hậu thuộc ĐH Quốc gia TPHCM nhận định rằng công tác chống ngập ở TP hiện đi sau Bangkok, Thái Lan khoảng hai đến ba chục năm.
“Quốc gia nào cũng vậy. Đầu tiên phải đi vào xây dựng các công tŕnh truyền thống, không ngoại lệ. Bangkok họ hoàn thiện cách đây 20 năm rồi, 1995 -2000 là họ gần như xong hết. Tokyo chẳng hạn, họ đă xong cách đây 50, 70 năm rồi và bây giờ họ đang ở các bước bổ sung. C̣n ḿnh (TPHCM-PV) th́ hiện nay chưa xong bước căn bản. “
Ông Phi nhận định, để chống ngập, các nước thường xây dựng các công tŕnh cứng hay c̣n gọi là công tŕnh truyền thống, như: cống thoát nước, cống ngăn triều…, giúp giải quyết khoảng 90% t́nh trạng ngập; 10% c̣n lại giải quyết bằng các giải pháp phi truyền thống, bao gồm các công cụ về chính sách, về thể chế, về xă hội, cùng các công tŕnh thích nghi với môi trường như hồ điều tiết nước, dải phân cách thấp, v.v…
Theo Kỹ sư Nguyễn Anh Tuấn, nguyên cán bộ Cục quản lư công tŕnh thủy lợi thuộc Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, hiện là chuyên gia tư vấn cho Trung tâm chống ngập TP.HCM, nhận định chống ngập và thoát nước phải đi song hành với nhau.
“Đứng về mặt kỹ thuật, TPHCM có 75% diện tích ở dưới cái cao tŕnh 1,7m-đấy là cái cao tŕnh mực nước lớn nhất ở TP hiện nay thế cho nên chịu tác động của triều, th́ phải có công tŕnh chống ngập, tức là đê bao.”
“Nhưng đê bao không th́ cũng không giải quyết được vấn đề vừa chống ngập vừa thoát nước nữa. Thoát nước ở vùng trũng, mà đă bao đê, th́ phải bằng bơm thôi. Hiện nay, cái làm của TP cũng chưa đồng bộ lắm. Nghĩa là bất kỳ chỗ nào đă đê bao th́ phải có bơm, nhưng hiện nay bơm chưa đi song hành với đê bao. Vậy cho nên, khi mưa xuống mà triều dâng cao th́ không bơm nước ra th́ không thoát được nước, như vậy là ngập”
Nhưng cho dù có bơm nước ra đường ống chính th́ lại gặp khó do hạn chế về năng lực thoát nước đô thị. Kỹ sư Nguyễn Anh Tuấn cho biết:
“Năm 2001 khi mà qui hoạch tổng thể hệ thống thoát nước ra đời, quyết định 752, đề ra thành phố cần 6000 km đường cống, nhưng TP hiện nay mới có hơn 50 khối lượng đó thôi. Cho nên khối lượng thoát nước vẫn c̣n thiếu nhiều lắm.”
Theo tính toán của Tiến sĩ Hồ Long Phi, để hoàn thiện hệ thống chống ngập cho diện tích của TPHCM hiện vào khoảng 750km2, th́ cần gấp đôi con số dự trù 4 tỷ của TP, tức khoảng 8 tỷ đô la Mỹ. Theo TS. Phi, con số này được tính toán dựa trên tốc độ đô thị hoá của TP và những chi phí gia tăng trong đền bù, giải toả mặt bằng.
Tuy nhiên, với tốc độ giải ngân và đầu tư 15 năm qua chỉ vào khoảng 4 tỷ, trong đó vốn ODA đối ứng của Nhật là 2 tỷ đô la Mỹ, th́ con đường trước c̣n mắt khá xa
“Tôi nghĩ 10-15 năm nữa mới giải ngân hết con số 4 tỷ đô la c̣n lại. Và con số này (4.900 tỷ đầu tư chống ngập trong 2019-PV) cũng nằm trong lộ tŕnh đó. Điều đó không có nghĩa là hệ thống chống ngập trong thời gian vừa qua không có tác dụng, chưa có tác dụng đầy đủ, v́ nhiều lư do.”
Lư do mà ông nêu ra là do thiết kế ban đầu dùng những thông số đầu vào hơi nhỏ so với tốc độ biến đổi khí hậu, thành ra nhanh chóng bị lạc hậu, làm cho hệ thống chỉ phát huy hiệu quả khoảng 60%. Tiếp đó, do người dân xả rác, làm cho năng lực thoát nước của cống hạn chế. Và nguyên nhân cuối cùng là tiến độ thi công quá chậm.
“Rồi những vướng mắc nảy sinh trong quá tŕnh thực hiện, dẫn đến một công tŕnh từ khi dự kiến cho đến khi kết thúc thường là 5 năm. Th́ đó là lư do mà t́nh trạng ngập ở TPHCM kéo dài dai dẳng như vậy.”
Khi được hỏi, trở ngại lớn nhất của TPHCM trong việc chống ngập có phải nằm ở các giải pháp kỹ thuật hay không? TS. Hồ Long Phi khẳng định không phải như vậy:
“Giải pháp kỹ thuật khá rơ. Cái trở ngại lớn nhất là trở ngại về tài chính. Chống ngập hiện nay không phải là một công tŕnh đem ra để đấu thầu được, bởi v́ nó c̣n bao cấp.”
“Dân chúng chỉ đóng một phần tượng trưng rất là nhỏ, so với chi phí thực sự của việc đầu tư và hoạt động của các công tŕnh đó. Mà bao cấp th́ nhà thầu không hứng thú, không thấy có cách nào để thu tiền hết, th́ họ không bỏ tiền ra. Đó là cái nhược điểm lớn nhất hiện nay tại sao các công tŕnh chống ngập nó thiếu bền vững về tài chính. “
Tiến sĩ Phi cũng nói thêm rằng, trở ngại thứ hai liên quan đến thể chế.
“Có nghĩa là cách chúng ta quản lư đầu tư xây dựng hiện nay bị cắt vụn ra chứ không thống nhất thành một cái mảng thành ra nó dẫn đến cái chuyện là bên này đá bên kia. Ví dụ bên qui hoạch đô thị th́ ít quan tâm đến chuyện chống ngập phải làm thế nào, họ chỉ biết làm những công tŕnh theo ư của họ, làm sao lợi nhuận cao nhất thôi, rồi sau đó hậu quả sẽ có người khác lo.”
“Nó chia cắt như vậy đó, thành ra cuối cùng, giống như chúng ta đang có một cuộc đuổi bắt. Trong đó, những người chạy trước luôn luôn là các thành phần khác của chính quyền, của nhà nước c̣n chống ngập luôn luôn là người đi sau nhận điều tiếng, giải quyết hậu quả thôi. Hạn chế về mặt thể chế khiến chúng ta vẫn c̣n loay hoay và hiệu quả chống ngập giảm đi rất là nhiều.”
Tiến sĩ Hồ Long Phi cũng cho rằng không thể có chuyện hoàn hoàn chống ngập 100% v́ năng lực thiết kế của các công tŕnh cứng là hữu hạn, trong khi biến đổi thiên nhiên là vô hạn. Theo thiết kế chỉ giải quyết được 90%.
“Những đô thị đă hoàn thiện từ lâu rồi, mà bây giờ vẫn ngập, họ vẫn làm những cái bổ sung. Ví dụ như ở Tokyo, họ bổ sung hàng chục triệu m3 các hồ điều tiết ngầm để giải quyết hệ thống hiện có. “
|
|
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
