Mùa xuân để lại của Tổng thống Thiệu

1/14

Ở Việt Nam, trong thế kỷ 20, có ba cuộc cải cách ruộng đất. Một cuộc ở phía Bắc năm 1954 diễn ra với đầy máu xương, khiến hàng triệu người khốn khổ; trong khi đó, hai cuộc cải cách ở miền Nam thì mang lại cơm no áo ấm cho đồng bào và sự thịnh vượng cho quốc gia (miền Nam VNCH).

Cuộc cải cách ruộng đất đầu tiên ở miền Nam được thực hiện thời Tổng thống Ngô Đình Diệm, kéo dài từ 1955 đến 1963. Và cuộc cải cách điền địa thứ hai được Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu tiến hành từ 1967 đến 1973. Cuộc cải cách thứ hai được thực hiện trong bối cảnh Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu và chính quyền VNCH đương đầu với thù trong giặc ngoài, phải đối phó với những âm mưu phá hoại của Việt Cộng nằm vùng, và cuộc chiến bảo vệ miền Nam trước sự phá rối liên tục của cộng sản Bắc Việt.

Tổng thống Thiệu bắt đầu thai nghén chiến dịch cải cách ruộng đất vào Tháng Hai 1966. Sau chuyến thị sát Ba Tri, tỉnh Bến Tre, Tổng thống Thiệu nói rằng ông không hài lòng về việc nhà nước vẫn kiểm soát nhiều đất công, thay vì giao cho người dân. Nói rằng “đất đai phải thuộc về người trồng cấy”, Tổng thống Thiệu muốn giao cho người dân quyền sở hữu ruộng đất một cách tuyệt đối; cho họ quyền sống chết với mảnh đất của mình.

Thời điểm đó, nhiều quan chức chính quyền Đệ Nhị Cộng hòa chưa tin rằng nông dân sẵn sàng trở thành người chủ của ruộng đồng. Cơ quan viện trợ Hoa Kỳ USAID, nơi yểm trợ các chính sách phát triển cho Nam Việt Nam, cũng nghi ngờ về quyết định của Tổng thống Thiệu. Tìm hiểu của USAID cho thấy không ít nông dân miền Nam, vốn trải qua hàng trăm năm làm tá điền, vẫn chưa có ý thức làm chủ. Họ vẫn thích làm công ăn lương để không phải suy nghĩ và lo lắng về chuyện tô thuế hay luật pháp.

Tuy nhiên, trong thực tế, cũng có nhiều nông dân luôn khao khát có mảnh đất riêng, cho họ và cả con cháu họ. Trong hồi ký Tâm Tư Tổng Thống Thiệu, tác giả Nguyễn Tiến Hưng, Tổng trưởng Kế hoạch của Chính phủ VNCH kiêm cố vấn của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu kể, Tổng thống Thiệu đồng ý cho phép USAID tổ chức cuộc thăm dò rộng khắp miền Nam về quyền tư hữu đất đai của người dân. Viện Nghiên cứu Stanford (Stanford Research Institute, nay gọi là SRI International) được giao nhiệm vụ nghiên cứu về ý thức trách nhiệm công dân của nông dân Việt Nam trong việc sở hữu đất đai. Cuối cùng, kết quả cho thấy: “Người dân ước mong sở hữu mãi mãi một miếng đất. Đối với người nông dân sống trong mái nhà tranh có một mảnh đất khoảng 1/3 mẫu, làm sao có được một vài sào ruộng canh tác là giấc mơ kết nối quá vãng, hiện tại và tương lai, kết nối tổ tiên và con cháu”.