Bắt đầu xét xử Elizabeth Holmes – Nữ CEO nóng bỏng và ‘cú lừa’ chấn động Thung lũng Silicon

[xepdemden]

Elizabeth Holmes, người sáng lập và cựu Giám đốc điều hành của Theranos,
đến dự phiên điều trần vào Thứ Hai, ngày Bốn Tháng Mười Một năm 2019, tại Tòa nhà Liên bang Robert F. Peckham ở San Jose, California –
Ảnh: Yichuan Cao/NurPhoto/Getty Images

Sau bốn năm trì hoãn, phiên tòa xét xử Elizabeth Holme – nhà sáng lập, và là nữ CEO nóng bỏng của công ty xét nghiệm máu Theranos – mới được mở ra vào Thứ Tư, 8 Tháng Chín năm 2021.

Do đó, công chúng đang dồn mắt về phiên tòa cùng những tình tiết liên quan đến “cú lừa” lịch sử tại Thung lũng Silicon, vụ án trở thành ý tưởng cho các bộ phim tài liệu, sách và series có sự góp mặt của diễn viên Amanda Seyfried.

Theo New York Times, phiên tòa sẽ đặt ra câu hỏi về việc Holmes bị điều khiển bởi tham vọng và quyền lực, hay cô chỉ là nạn nhân, khi ngây thơ tin vào chính mình và bị người yêu cũ Balwani thao túng?

Vụ án xoay quanh vấn đề liên quan đến công nghệ của Theranos, mà Holmes khẳng định sẽ “cách mạng hóa lĩnh vực xét nghiệm máu”.

Vụ lừa đảo của Holmes được so sánh với tinh thần “giả vờ cho đến khi thành sự thật” (fake it till you make it) tại Thung lũng Silicon, động lực giúp nhiều startup thành công, CEO trở nên giàu có. Tuy nhiên, chính tinh thần đó cũng đã sản sinh những ý nghĩ phi đạo đức và lừa dối.

Holmes, cùng với Ramesh “Sunny” Balwani, bạn trai cũ đã trở thành Chủ tịch của Theranos, phải đối mặt với 10 tội danh lừa đảo qua điện thoại và hai tội danh âm mưu lừa đảo. Cả hai đều không nhận tội.

Holmes thành lập Theranos vào năm 2003 khi mới 19 tuổi. Cô nghỉ Đại học Stanford để theo đuổi ý tưởng độc đáo: Cách mạng hóa xét nghiệm máu bằng cách chạy pin xét nghiệm nhanh từ một ngón tay.

Holmes cũng có “người hùng” cho riêng mình: Steve Jobs – người đồng sáng lập Apple. Cô thường sử dụng chiếc áo cổ lọ màu đen làm trang phục đặc trưng của mình, áp dụng chế độ ăn thuần chay nghiêm ngặt và sử dụng ánh mắt như tia laser để mê hoặc các nhà đầu tư không ngần ngại đổ tiền vào công ty, với nhiệm vụ thay đổi thế giới.

Trên đường đi, Holmes đã cố gắng đạt được ước mơ của mình bằng cách thực hiện tắt các kiểm tra và số dư được thiết kế để bảo vệ các nhà đầu tư và bệnh nhân. Ban đầu, Theranos không công bố công nghệ “đột phá” của mình trên các tạp chí được bình duyệt, cũng như không chia sẻ dữ liệu với cộng đồng khoa học. Các thiết bị của nó cũng không nhận được sự chấp thuận của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm.

Thay vào đó, Holmes đưa câu chuyện của Theranos lên bìa các tạp chí , đưa ra TED Talks cường điệu, tuyên bố rằng các thiết bị của họ đang được quân đội Mỹ triển khai trên chiến trường và vận động để thay đổi luật tiểu bang để cho phép bệnh nhân xét nghiệm máu trực tiếp, thay vì phải xin phép bác sĩ của họ.

Cựu Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton và Elizabeth Holmes,
Người sáng lập và Giám đốc điều hành của Theranos, trong phiên bế mạc hội nghị Clinton Global Initiative 2015,
vào ngày 29 Tháng Chín năm 2015 tại Thành phố New York – Ảnh: JP Yim/Getty Images

Holmes đã kiếm được hơn $700 triệu từ các nhà đầu tư tư nhân và quỹ đầu cơ East Coast, mang lại cho công ty mức định giá $9 tỷ, và khối tài sản khoảng $4.5 tỷ, giúp cô trở thành nữ tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới.

Holmes nói với các nhà đầu tư rằng công ty đang trên đà đạt doanh thu $100 triệu trong năm 2014, nhưng nó thực sự chỉ tạo ra khoảng $100,000 mà thôi. Công ty đã xây dựng một danh sách rất ấn tượng gồm các chức sắc và cố vấn quân sự trong ban giám đốc, bao gồm cựu Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis và cựu Ngoại trưởng Henry Kissinger. Ông trùm xuất bản Rupert Murdoch, tỷ phú Mexico Carlos Slim và cựu Bộ trưởng Giáo dục Betsy DeVos nằm trong số các nhà đầu tư của Theranos.

Thế nhưng mọi chuyện kết thúc vào Tháng Sáu năm 2018, sau khi các chuyên gia y tế nghi ngờ công nghệ xét nghiệm máu của Theranos có vấn đề, và một loạt bài điều tra về công ty xuất hiện trên tờ The Wall Street Journal trong hai năm 2015 và 2016.

Năm 2016, Forbes hạ ước tính tài sản của Holmes từ $4.5 tỷ xuống $0. Năm 2018, Theranos ngừng hoạt động. Trên thực tế, thiết bị kỳ diệu này chỉ tồn tại trên giấy. Holmes bị cáo buộc dùng các công nghệ xét nghiệm thông thường để giả mạo kết quả cho cỗ máy không có thật.

Theranos bị Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ buộc tội gian lận và âm mưu lừa đảo.

Cáo trạng từ Bộ Tư pháp Mỹ buộc tội Holmes và Balwani từng nói với nhà đầu tư rằng thiết bị của Theranos có thể xét nghiệm lâm sàng đầy đủ bằng cách lấy mẫu máu từ đầu ngón tay, dù cả hai đều biết hiệu quả xét nghiệm thực tế rất kém, không đáng tin cậy và chậm chạp. Cả hai còn tuyên bố với nhà đầu tư Theranos có thể đạt doanh thu $1 tỷ trong năm 2015, nhưng con số thực tế chỉ là vài trăm nghìn đô la.

Phiên tòa của Holmes ban đầu được lên kế hoạch bắt đầu vào Tháng Tám năm 2020, nhưng nó đã bị trì hoãn liên tục bởi đại dịch coronavirus, và sự ra đời của đứa con của cô vào Tháng Bảy.

Luật sư của Holmes liên tục kêu gọi hoãn phiên tòa để tìm cách hủy bỏ bằng chứng và ngăn chặn nhân chứng. Họ cũng đưa ra nhiều vấn đề, bao gồm Holmes có phải đeo khẩu trang tại phiên tòa hay không.

Theo các giấy tờ tòa án chưa được niêm phong gần đây, Holmes sẽ đổ lỗi cho Balwani, cho rằng anh ta là một đối tác lạm dụng đã kiểm soát hành động của cô.

Holmes chuẩn bị mô tả cách Balwani kiểm soát cách cô ấy ăn uống, mặc quần áo và nói chuyện với ai, theo dõi các cuộc gọi, tin nhắn và email, và nói rằng anh ta đã “hành hạ” cô ấy bằng những vật “sắc nhọn”.

Trong hồ sơ tòa án năm 2020, Holmes cho biết mối quan hệ của cô với Balwani có “dấu hiệu lạm dụng và cưỡng chế”, luật sư có thể mời chuyên gia về sức khỏe tâm thần. Trong khi đó, bên bào chữa cho ông Balwani phủ nhận mọi cáo buộc này.

Thẩm phán Edward Davila đã tách vụ án của Holmes và Balwani. Các chuyên gia cho rằng đây là động thái bất thường để hai người đổ lỗi lẫn nhau mà bên kia không thể phản kháng.

Năm nay Holmes 37 tuổi, nếu bị kết tội, cô có thể đối diện với mức án 20 năm tù. (Theo NBC News)
Tường Vy
8 tháng 9, 2021