Sự kiện "Hi, Speed" của Apple vừa diễn ra vào lúc 0h ngày 14/10 (giờ Việt Nam) có thể ví như một vụ nổ lớn với các ifan v́ một loạt siêu phẩm iPhone thế hệ mới - gồm iPhone 12, iPhone 12 Mini, iPhone 12 Pro và iPhone 12 Pro Max.
Trong sự kiện lần này, Apple cũng có nhắc đến một sự thay đổi lớn để bảo vệ môi trường Trái đất. Đó là, họ sẽ cắt bỏ đi 2 phụ kiện tặng kèm "truyền thống" là củ sạc và tai nghe đối với thế hệ iPhone mới, và đồng thời tuyên bố toàn bộ 100% nguyên liệu đất hiếm sử dụng trong các ḍng iPhone 12 đều là tái chế.
Về việc cắt giảm 2 phụ kiện, tác dụng của nó cũng khá dễ hiểu: giúp giảm thiểu chi phí vận chuyển, giảm lăng phí trong bối cảnh có quá nhiều sạc dư thừa trên thế giới (ước tính lên tới hàng tỉ chiếc, chưa tính hàng tồn kho và sạc từ bên thứ 3).
Nhưng c̣n đất hiếm th́ sao? Có thể bạn chưa biết, thông điệp tái chế đất hiếm 100% của Apple thực chất có nhiều ư nghĩa hơn bạn tưởng.
Đất hiếm - mặt trái của tiến bộ khoa học kỹ thuật
Đất hiếm là một nhóm tài nguyên gồm 17 nguyên tố, đôi khi xuất hiện trong những quặng có chứa uranium (chất phóng xạ). Và trong thời đại của khoa học kỹ thuật, đây là một nguyên tố có vai tṛ tối quan trọng.
Phải có đất hiếm, người ta mới có thể sản xuất ra các sản phẩm công nghệ cao, từ smartphone, turbine điện gió, xe điện, pin Mặt trời... cho đến các thiết bị quân sự như hệ thống phóng tên lửa. Do đặc tính dẫn điện và dẫn từ tốt, ứng dụng của đất hiếm trong công nghệ sẽ giúp các thiết bị vận hành trơn tru, mượt mà, mạnh mẽ và cũng nhẹ nhàng hơn rất nhiều. Nếu không có đất hiếm, máy tính của nhân loại có lẽ sẽ măi măi ở kích cỡ của một căn pḥng, cho đến khi loài người t́m ra một vật liệu khác có tính chất tương đồng.
Gọi là "hiếm", nhưng đất hiếm thực ra cũng không đến nỗi quá khó t́m. Nhóm tài nguyên này được phân bổ rất rộng trong lớp vỏ Trái đất, và bạn có thể t́m thấy dấu vết của chúng ở bất kỳ đâu, thậm chí với số lượng nhiều gấp 2 lần trữ lượng đồng của hành tinh. Nhưng nó vẫn hiếm, ấy là bởi công đoạn chiết tách, điều chế cũng như sản xuất ra nó là cực kỳ tốn kém và độc hại.
Trong 2 thập kỷ qua, gần như chỉ có người Trung Quốc là dấn thân vào ngành công nghiệp này, qua đó chiếm lĩnh thị trường cung cấp đất hiếm trên phạm vi toàn cầu. Hiện tại, đất hiếm xuất phát từ Trung Quốc chiếm đến 71% sản lượng trên toàn cầu tính riêng trong năm 2018. Trong giai đoạn 2014 - 2017, 80% đất hiếm tại Mỹ cũng được nhập khẩu từ Trung Quốc (báo cáo từ Cục khảo sát địa chất Hoa Kỳ).
H́nh ảnh về các quặng khai thác đất hiếm
Ở Mỹ hiện chỉ có một mỏ khai thác đất hiếm tại hạt San Bernardino, nhưng doanh nghiệp đứng sau đă phá sản từ năm 2016. Năm 2018, mỏ tiếp tục hoạt động, nhưng toàn bộ mỏ quặng đều được xuất sang Trung Quốc để xử lư.
Bi kịch một nỗi, việc đầu tư khai thác ấy không đi kèm với công tác bảo hộ tương xứng dành cho môi trường. Các doanh nghiệp khai thác đất hiếm của Trung Quốc trong nhiều năm đă bành trướng rất nhanh, thu được những nguồn lợi khổng lồ, trong khi chi phí bỏ ra th́ cực rẻ. Và như một hệ quả tất yếu cho sự khai thác không cân xứng, môi trường đă bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Tại các khu vực giàu đất hiếm tại Trung Quốc, nguồn nước và đất đai bị nhiễm độc cực nặng. Cây trồng và vật nuôi chết hàng loạt xung quanh các hồ nước bị nhuộm đen v́ bùn thải phóng xạ. Như khu Bao Đầu phía nội Mông Cổ, nơi khai thác đất hiếm ở đây bị ô nhiễm nặng đến mức có thể quan sát được từ vệ tinh vũ trụ. C̣n với cư dân sống xung quanh, họ trở thành những ngôi làng ung thư, chết dần chết ṃn bởi những chứng bệnh lạ không thuốc nào có thể chữa nổi nữa.
Thế giới không đất hiếm chắc chắn sẽ khủng hoảng
Độc hại là thế, nhưng sự thật th́ thế giới của chúng ta đă quá phụ thuộc vào đất hiếm. Giả dụ nếu như Trung Quốc ngưng sản xuất đất hiếm, hoặc không c̣n xuất khẩu nữa, thế giới sẽ rơi vào một cơn khủng hoảng trầm trọng. Nguồn cung cho công nghệ sẽ không c̣n nữa, sẽ không c̣n điện thoại, máy tính mới được sản xuất nữa. Khả năng phát triển công nghệ tái tạo cũng sẽ gặp nhiều cản trở.
Vừa muốn có đất hiếm, vừa giải được bài toán về môi trường, đây là một câu hỏi không dễ để trả lời. Hoặc các doanh nghiệp cần phải đầu tư song song về công tác bảo hộ môi trường khi khai thác đất hiếm, hoặc con người cần sớm t́m ra một vật liệu thay thế cho nó, với tính chất tương tự và hiệu quả ít nhiều phải tương đương.
Hoặc là làm giống như Apple, đó là tái chế 100% đất hiếm dùng trong các thiết bị cũ.
Apple tuyên bố 100% đất hiếm trong iPhone 12 đều là tái chế: Đây là lư do v́ sao thông điệp này có ư nghĩa hơn bạn tưởng rất nhiều - Ảnh 4.
Apple tuyên bố 100% đất hiếm trong iPhone 12 sẽ là hàng tái chế
Thông qua các chương tŕnh nhận đổi máy cũ, Apple cho biết họ có thể thu về ít nhất là 32kg đất hiếm cho mỗi 100.000 chiếc iPhone tái sử dụng. Nghe th́ có vẻ nhỏ bé, nhưng đất hiếm sử dụng cho công nghệ thực chất chỉ cần một lượng rất nhỏ thôi, vậy nên 32kg là một con số khổng lồ.
"Các nguyên tố như neodymium, praseodymium và dysprosium thường được dùng trong các thỏi nam châm của loa, camera và công nghệ cảm ứng. Thông thường, quy tŕnh tái chế không động đến đất hiếm, v́ số lượng là quá nhỏ. Nhưng công nghệ mới đă cho phép chúng tôi thu hồi chúng," - trích trong thông báo của Apple.
Giờ hăy thử tưởng tượng toàn bộ các thiết bị cũ hỏng trên thế giới - bao gồm cả các smartphone Android, tablet, laptop... đều được tái chế một cách tỉ mỉ như vậy. Khi đó, nhân loại không những xử lư được phần nào nguồn cung đất hiếm, mà vấn đề rác thải công nghệ toàn cầu cũng được giảm thiểu. Nếu lần này Apple tạo ra được một trào lưu, th́ đó là một trào lưu mà nhân loại thực sự cần phải học hỏi.
VietBF @ Sưu tầm