Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump đă bị Ṭa án Tối cao Hoa Kỳ yêu cầu giao hồ sơ thuế và những hồ sơ tài chính khác cho các công tố viên ở tiểu bang New York, sau khi ông Donald Trump đă từ chối công bố các hồ sơ nói trên trong vài năm qua, bất chấp tiền lệ là các ứng cử viên tổng thống nên làm như vậy, khiến Tối cao Pháp Viện từ chối can thiệp để chặn việc giao nộp các bản khai thuế của ông Trump cho một công tố viên tiểu bang New York.
Trụ sở Tối cao Pháp Viện Mỹ tại Washington D.C.
Hành động của ṭa án có vẻ là bước cuối cùng trong một cuộc chiến pháp lư dai dẳng vốn đă lên đến ṭa án tối cao một lần trước đây.
Bản khai thuế của ông Trump không phải trở thành công khai trong khuôn khổ cuộc điều tra h́nh sự của các công tố viên, nhưng hành động của ṭa tối cao là một cú giáng đối với ông Trump v́ ông đă chiến đấu lâu dài trên nhiều mặt trận để không ai thấy các bản khai thuế của ông. Cuộc điều tra đang tiến hành mà các bản khai thuế đóng một vai tṛ trong đó cũng trở nên một vấn đề cho đời sống ông Trump sau khi hết nhiệm kỳ tổng thống.
Ông Trump gọi đây là “một chuyến câu cá” và “một việc tiếp tục truy bức chính trị-một cuộc truy bức chính trị lớn nhất trong lịch sử.”
Tối cao Pháp viện đă chờ nhiều tháng để hành động trong vụ này. Bản tranh luận viết cuối cùng về vụ này đă được đệ tŕnh lên ṭa án vào ngày 19/10 năm ngoái. Tuy nhiên ṭa án gồm 3 thẩm phán do ông Trump đề cử chờ cho đến khi qua cuộc bầu cử tổng thống, thách thức của ông Trump sau khi thất cử và một tháng sau khi ông rời khỏi nhiệm sở trước khi vấn đề này có trong lịch tŕnh của ṭa.
Ṭa không đưa ra lời giải thích cho việc tŕ hoăn, và vấn đề pháp lư trước các thẩm phán không liên hệ ǵ đến bất cứ việc tŕ hoăn đặc biệt nào dù ông Trump có là tổng thống hay không.
Phán quyết của ṭa là một thắng lợi của chưởng lư Quận Mahattan, Cyrus Vance Jr., người đă t́m kiếm bản khai thuế của ông Trump kể từ năm 2019 trong khuôn khổ của một cuộc điều tra. Ông Vance, thuộc đảng Dân chủ đă ra trát đ̣i bản khai thuế từ công ty kế toán Mazars, từ lâu phụ trách khai thuế cho ông Trump và việc kinh doanh của ông. Mazars nói sẽ tuân thủ trát đ̣i, nhưng ông Trump thuộc đảng Cộng ḥa, đệ đơn kiện để chặn việc công bố bản khai thuế.
Văn pḥng ông Vance nói sẽ tự do thi hành trát đ̣i và nhận được bản khai thuế trong trường hợp Ṭa án Tối cao từ chối can thiệp và ngưng giao bản khai thuế, nhưng không rơ lúc nào việc này có thể xảy ra. Trong một tuyên bố chỉ có 3 từ tiếng Anh, ngày 22/2 ông Vance chỉ nói “Công việc tiếp tục.”
Đại diện ông Trump không trả lời yêu cầu b́nh luận.
Vụ kiện ṭa tối cao phán quyết liên hệ đến trát đ̣i của bồi thẩm đoàn yêu cầu cung cấp hồ sơ khai thuế cá nhân và công ty của ông Trump trong hơn 8 năm.
Ông Vance tiết lộ rất ít về lư do tại sao ông yêu cầu những tài liệu này. Tuy nhiên trong đơn đệ lên ṭa án năm ngoái, các công tố viên nói là họ có thể biện minh về việc đ̣i bản khai thuế v́ có những báo cáo của công chúng về “khả năng có những việc phạm tội rộng lớn và tồn tại trong một thời gian dài tại Tổ chức Trump.”
Một phần của cuộc điều tra liên hệ đến việc trả tiền cho hai phụ nữ - nữ diễn viên phim t́nh dục Stormy Daniels và người mẫu Karen McDougal - để họ im tiếng trong cuộc vận động tranh cử tổng thống năm 2016 về cáo buộc có những giao dịch ngoài hôn nhân với ông Trump. Ông Trump bác bỏ những cáo buộc này.
Vào tháng 7/2020, các thẩm phán với 7 phiếu thuận và 2 phiếu chống bác bỏ lập luận của ông Trump là tổng thống được miễn trừ điều tra trong khi tại chức hay một công tố viên phải chứng tỏ nhu cầu lớn hơn b́nh thường để có được bản khai thuế.
Thẩm phán Neil Gorsuch và Brett Kavanaugh, do ông Trump đề cử, tham gia quyết định này. Quyết định được đưa ra trước người được đề cử thứ ba là thẩm phán Amy Coney Barrett, thay thế cố Thẩm phán tối cao Ruth Bader Ginsburg.
Trong khuôn khổ của phán quyết tháng 7 năm ngoài, ṭa tối cao trả lại vụ của ông Vance và một vụ tương tự liên hệ đến bản khai thuế do Quốc hội yêu cầu cho ṭa dưới. Và ṭa đă ngăn bản khai thuế được đưa ra trong khi vụ kiện đang được tiến hành.
Kể từ khi có phán quyết của ṭa tối cao trong vụ ông Vance, luật sư của ông Trump đưa ra lập luận bổ túc là bản khai thuế của ông Trump không nên được chuyển giao, nhưng lại thua tại một ṭa án liên bang ở New York và đang kháng án. Đó là những phán quyết mà ông Trump t́m cách chặn lại.