Căng thẳng măn tính, thay đổi nội tiết, tiền sản giật khi mang thai hay mắc bệnh lupus ban đỏ... là những nguyên nhân khiến số ca đau tim gia tăng ở phụ nữ ngày nay.
Suốt nhiều thập kỷ qua, đau tim vẫn được xem là vấn đề sức khỏe chủ yếu ảnh hưởng đến nam giới lớn tuổi. Tuy nhiên các nghiên cứu gần đây đang cho thấy một thực tế khác: phụ nữ trẻ đang ngày càng đối mặt với nguy cơ đau tim, thậm chí nhiều người không hề biết rằng ḿnh đang nằm trong nhóm có nguy cơ cao.
Một nghiên cứu mang tính bước ngoặt vừa được công bố trong tháng này bởi Mayo Clinic, đăng trên Tạp chí Đại học Tim mạch Mỹ, đă hé lộ những lư do v́ sao phụ nữ trẻ lại ngày càng gặp nhiều cơn đau tim - và v́ sao nhiều trường hợp không giống với những ǵ y học từng biết. Dựa trên dữ liệu thu thập trong suốt 15 năm từ Dự án Dịch tễ học Rochester, các nhà khoa học đă phân tích hàng trăm ca đau tim ở nhóm người dưới 65 tuổi. Kết quả khiến nhiều người bất ngờ: hơn một nửa số ca đau tim ở phụ nữ trẻ không phải do tắc nghẽn động mạch v́ mảng bám, mà đến từ những nguyên nhân tiềm ẩn khác.
Dưới đây là những yếu tố nguy cơ khiến các ca đau tim tăng nhanh ở phụ nữ trẻ:
1. Căng thẳng măn tính và gánh nặng sức khỏe tinh thần
Việc phải xoay xở với nhiều vai tṛ cùng lúc - từ công việc ngoài xă hội đến chăm lo gia đ́nh, con cái và người thân - khiến mức độ căng thẳng măn tính ở phụ nữ ngày càng trở nên phổ biến. Khi cơ thể chịu áp lực liên tục, hormone căng thẳng như cortisol sẽ tăng cao, kéo theo huyết áp, viêm nhiễm gia tăng và lâu dài sẽ gây tổn hại cho tim mạch.
Bên cạnh đó, các rối loạn tâm thần như lo âu và trầm cảm - vốn có tỷ lệ cao hơn ở phụ nữ - lại càng khiến nguy cơ đau tim thêm nghiêm trọng. Đây là những yếu tố thường bị xem nhẹ nhưng lại đóng vai tṛ đáng kể trong việc làm suy yếu sức khỏe tim mạch ở phụ nữ trẻ.
2. Mắc các bệnh rối loạn tự miễn
Các bệnh lư tự miễn như lupus (lupus ban đỏ hệ thống) và viêm khớp dạng thấp - vốn ảnh hưởng đến phụ nữ nhiều hơn nam giới - đang được chứng minh có mối liên hệ mật thiết với bệnh tim mạch.
T́nh trạng viêm mạn tính do hệ miễn dịch tấn công nhầm vào chính cơ thể ḿnh gây tổn thương lâu dài cho các mạch máu. Chính sự viêm nhiễm âm ỉ này tạo điều kiện thuận lợi cho các cơn đau tim xảy ra, ngay cả khi người bệnh không có các yếu tố nguy cơ truyền thống như mỡ máu cao hay tắc nghẽn động mạch.
Đây là một trong những nguyên nhân tiềm ẩn mà y học hiện đại đang dần làm rơ. Nó cũng là lời cảnh báo về việc cần theo dơi sức khỏe tim mạch chặt chẽ hơn ở phụ nữ mắc bệnh tự miễn.
3. Biến chứng thai kỳ
Các t́nh trạng như tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ hoặc tăng huyết áp trong thai kỳ làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim sau này. Tuy nhiên, nhiều phụ nữ và thậm chí cả bác sĩ đều không liên hệ những biến chứng đó với sức khỏe tim mạch lâu dài.
4. Yếu tố nội tiết
Nồng độ estrogen - hormone đóng vai tṛ bảo vệ tim mạch tự nhiên ở phụ nữ - bắt đầu suy giảm đáng kể từ giai đoạn tiền măn kinh, làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
Không chỉ vậy, việc sử dụng thuốc tránh thai nội tiết hoặc các phương pháp hỗ trợ sinh sản cũng có thể ảnh hưởng đến quá tŕnh đông máu và sức khỏe tim mạch, khiến nguy cơ biến chứng tim gia tăng - đặc biệt ở những phụ nữ có sẵn yếu tố nguy cơ nền như hút thuốc, thừa cân hay huyết áp cao.
5. Thay đổi lối sống
Tỷ lệ béo ph́ gia tăng, hút thuốc lá, chế độ ăn nhiều natri và thói quen ít vận động đóng vai tṛ quan trọng. Ngay cả việc tăng cân nhẹ kết hợp với việc ít vận động cũng có thể góp phần gây ra huyết áp cao và tiểu đường - hai yếu tố chính gây đau tim.
6. Các bệnh lư không được chẩn đoán hoặc kiểm soát kém
Phụ nữ trẻ thường không được kiểm tra cholesterol cao, tăng huyết áp hoặc tiểu đường định kỳ. V́ bệnh tim vẫn bị hiểu lầm là "bệnh của nam giới", các yếu tố nguy cơ ở phụ nữ có thể bị bỏ qua cho đến khi cơn nguy kịch xảy ra.
Triệu chứng đau tim ở phụ nữ khác thế nào?
Một trong những rủi ro lớn nhất đối với phụ nữ là các triệu chứng của cơn đau tim thường không điển h́nh, khác xa với h́nh ảnh "kinh điển" thường thấy ở nam giới như đau thắt ngực, đau lan,
Dù đau ngực vẫn là biểu hiện phổ biến nhất, phụ nữ thường gặp các triệu chứng mơ hồ, khó nhận biết hơn, bao gồm:
- Mệt mỏi bất thường, không thuyên giảm dù đă nghỉ ngơi
- Khó thở, kể cả khi không bị đau ngực
- Buồn nôn, chóng mặt hoặc cảm giác choáng váng
- Đau ở hàm, cổ, lưng trên hoặc vùng bụng
- Cảm giác tức ngực hoặc nóng rát, thay v́ đau nhói
Điều đáng chú ư là những dấu hiệu này có thể xuất hiện rải rác trong vài ngày, thậm chí vài tuần trước khi cơn đau tim thực sự xảy ra. Tuy nhiên, nhiều phụ nữ lại dễ bỏ qua, nhầm lẫn chúng với căng thẳng, cảm cúm hoặc sự mệt mỏi thông thường - dẫn đến việc chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị, làm tăng nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.
Nhận biết các dấu hiệu: Tại sao phát hiện sớm lại rất quan trọng
Bước đầu tiên để giảm thiểu nguy cơ đau tim là nhận thức và phát hiện sớm. Phụ nữ dưới 50 tuổi nên biết rằng bệnh tim không chỉ là vấn đề của nam giới hay người cao tuổi. Những thay đổi đơn giản trong lối sống - như chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên, kiểm soát căng thẳng và bỏ thuốc lá - có thể làm giảm đáng kể nguy cơ.
Ngoài ra, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ là vô cùng quan trọng. Cần theo dơi huyết áp, cholesterol và đường huyết, ngay cả ở những phụ nữ trông có vẻ khỏe mạnh. Phụ nữ mắc các bệnh tự miễn hoặc biến chứng thai kỳ nên đặc biệt cảnh giác, thảo luận về sức khỏe tim mạch lâu dài với bác sĩ. Và quan trọng nhất: đừng bỏ qua các triệu chứng. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, dù là mệt mỏi không rơ nguyên nhân, khó chịu ở ngực hay khó thở, hăy t́m kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.
