Những cái nh́n thoáng qua về máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo của Trung Quốc không chỉ khiến Lầu Năm Góc lo lắng.
Một nhà phân tích Phố Wall đă thay đổi đánh giá của ḿnh đối với Lockheed Martin, nhà thầu chính sản xuất F-35 Lightning II, sau khi xuất hiện những h́nh ảnh về máy bay chiến đấu tàng h́nh của Trung Quốc. Ảnh: Hải quân Mỹ.
Một nhà phân tích Phố Wall cho rằng sự xuất hiện của các nguyên mẫu máy bay phản lực mới của Trung Quốc có thể gây tổn hại cho Lockheed Martin - nhà sản xuất ba phiên bản máy bay chiến đấu tàng h́nh F-35 Lightning II, loại vũ khí đắt nhất trong lịch sử.
Nhà phân tích Scott Deuschle của Deutsche Bank đă hạ Lockheed Martin xuống mức xếp hạng trung b́nh vào đầu tháng 1, chỉ ra "mối lo ngại ngày càng tăng" về "sự ủng hộ lâu dài đối với mẫu F-35 trước những nỗ lực hiện đại hóa chiến đấu cơ của Trung Quốc". Điều này là do các chiến đấu cơ mới của Trung Quốc có thể khiến quân đội Mỹ mua ít F-35 hơn để chuyển sang sử dụng các máy bay tiên tiến hơn.
Lockheed báo cáo trong tuần này rằng thu nhập ṛng trong quư 4 của họ đă giảm 71% xuống c̣n 527 triệu USD so với cùng kỳ năm ngoái do khoản lỗ 1,29 tỷ USD liên quan đến hợp đồng giá cố định. Cổ phiếu của công ty cũng giảm 5% trong năm nay.
Trung Quốc đă tŕnh làng 2 nguyên mẫu chiến đấu cơ tàng h́nh vào tháng 12/2025. Đến nay thế giới vẫn biết rất ít về chúng, nhưng đă có nhiều quan ngại rằng chúng có thể vượt qua F-35, máy bay thế hệ thứ 5 của Mỹ bay lần đầu tiên vào năm 2006.
Quân đội Mỹ mua rất nhiều F-35. Không quân Mỹ có kế hoạch mua 1.763 chiếc F-35A vào năm 2049, 273 chiếc F-35C hoạt động trên tàu sân bay của Hải quân, 67 chiếc F-35C và 353 chiếc F-35B cho lực lượng Thủy quân lục chiến.
Đồng thời, quân đội Mỹ đang phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ 6, bao gồm chương tŕnh Next Generation Air Dominance (NGAD, tạm dịch Chiến đấu cơ thế hệ mới thống trị trên không) của Không quân và F/A-XX của Hải quân, nhằm thay thế các máy bay chiến đấu hoạt động trên tàu sân bay, như Super Hornet.
Máy bay NGAD mà Không quân Mỹ hy vọng có thể bay vào năm 2030 sẽ có nhiều tính năng tiên tiến hơn F-35, bao gồm động cơ, cảm biến và khả năng tàng h́nh tốt hơn cũng như khả năng hợp tác với các máy bay chiến đấu robot.
“Việc tiết lộ thêm những tiến bộ về khả năng của máy bay chiến đấu của Trung Quốc có thể làm suy yếu nhu cầu dài hạn đối với máy bay F-35”, nhà phân tích Deuschle viết.
Tuy nhiên, hiện có rất ít bằng chứng công khai để so sánh nguyên mẫu của Trung Quốc với F-35.
Một chiếc F-35C Lightning II sẵn sàng phóng từ tàu sân bay USS Carl Vinson. Ảnh: Hải quân Mỹ.
Chương tŕnh tốn kém, hiệu quả chưa rơ ràng
F-35 đă trở thành điển h́nh cho việc chi tiêu lăng phí ngân sách chính phủ của tổ hợp công nghiệp quân sự, theo các nhà phê b́nh. Chương tŕnh này đă vướng vào nhiều tranh căi, chậm trễ và chi phí vượt mức kể từ khi bắt đầu vào những năm 1990.
Elon Musk, cố vấn của Tổng thống Donald Trump và Giám đốc điều hành của Tesla, đă gọi các máy bay chiến đấu có phi hành đoàn như F-35 là lỗi thời.
Tổng chi phí của chương tŕnh F-35, bao gồm cả việc mua và bảo tŕ, đă tăng lên hơn 2 ngh́n tỷ USD, cao hơn GDP hàng năm của hầu hết các quốc gia (tổng sản phẩm quốc nội của Mỹ là 27,3 ngh́n tỷ USD). Mặc dù hơn 1.000 máy bay đă được chuyển giao cho Mỹ và các quốc gia khác, nhưng vẫn có những lo ngại về các lỗi như yêu cầu bảo tŕ quá mức, lớp phủ tàng h́nh mỏng manh và pháo không thể bắn thẳng.
Vấn đề càng trở nên phức tạp hơn khi việc mua lại F-35 sẽ kéo dài hàng thập kỷ. Chỉ có 110 chiếc được giao vào năm 2024 và Lực lượng Không quân Mỹ phải đến năm 2049 mới nhận được chiếc F-35 cuối cùng. Với tốc độ phát triển nhanh chóng của công nghệ, một chương tŕnh mua sắm kéo dài hơn 40 năm chắc chắn sẽ gặp phải vấn đề lỗi thời ở một thời điểm nào đó.
Nhưng chương tŕnh F-35 có thể quá lớn để có thể thất bại. Quân đội Mỹ đă đầu tư nguồn lực khổng lồ - và cả uy tín của họ - vào mẫu chiến đấu cơ này, và các chính trị gia có thể không đành ḷng giết chết “con ngỗng vàng” này. Trang web F-35 của Lockheed Martin cho biết: “Có hơn 1.900 nhà cung cấp xây dựng và bảo tŕ chương tŕnh F-35 ở 48 tiểu bang của Mỹ và hơn 10 quốc gia”.
Chương tŕnh mới gây hoài nghi
Kể cả khi F-35 có những khuyết điểm, vậy mẫu chiến đấu cơ nào có thể thay thế nó ở thời điểm hiện tại? Phi đội máy bay chiến đấu của Mỹ đang già cỗi: Chẳng hạn, tuổi trung b́nh của những chiếc F-16 là hơn 30. Không quân Mỹ đă đề pḥng trường hợp xấu bằng cách mua thêm một số chiến đấu cơ F-15EX để bổ sung cho F-35. Mặc dù F-15 được chứng minh là có hiệu quả, nhưng một thiết kế được nâng cấp từ những năm 1980 khó có thể tiếp tục được sử dụng lâu hơn trong thế kỷ 21.
Điều đó khiến NGAD là lựa chọn thay thế chính của Mỹ. Nhưng điều này đặt ra một câu hỏi khác: Với những vấn đề xảy ra với F-35 và các dự án lớn khác của Lầu Năm Góc, điều ǵ sẽ xảy ra nếu dự án máy bay chiến đấu thế hệ thứ 6 của Mỹ cũng bị chậm trễ, vượt chi phí và các vấn đề mới nảy sinh?
Không quân Mỹ đă tạm dừng chương tŕnh NGAD sau khi ước tính rằng các chiến đấu cơ mới của họ sẽ có giá khoảng 250 triệu USD mỗi chiếc, gấp 3 lần giá của một chiếc F-35.
Những người hoài nghi cũng có thể đặt câu hỏi về mối lo ngại về máy bay mới của Trung Quốc. Cho đến nay, tất cả những ǵ thế giới được thấy chỉ là một vài h́nh ảnh về 2 chiếc máy bay mới của Trung Quốc. Bất chấp những cảnh báo rằng Trung Quốc có thể trang bị máy bay chiến đấu thế hệ thứ 6 trước Mỹ, khả năng và những hạn chế của chiến đấu cơ Trung Quốc vẫn chưa được tiết lộ.
VietBF@ sưu rập
