Kế Hoạch Công Ăn Việc Làm Mới
Vũ Linh
...thất bại vì chỉ là loại biện pháp có tính vá víu nhất thời...
Sau những ngày đại nạn của Tháng Tám, khi mà tỷ lệ hậu thuẫn bổ nhào xuống mức khẩn trương, TT Obama bắt đầu phản công. Ông mở màn với một bài diễn văn trước lưỡng viện được quảng bá rầm rộ cả tháng trước như là một kế hoạch tối hậu để giải quyết ưu tư số một của cử tri Mỹ, nạn thất nghiệp.
Trước khi đi vào nội dung kế hoạch giải quyết thất nghiệp của TT Obama, ta phải nhìn qua bối cảnh chung quanh.
Phải nói ngay là kế hoạch giải quyết thất nghiệp được khua chiêng gõ trống rầm rộ để chứng minh cho thiên hạ thấy tổng thống rất quan tâm đến công ăn việc làm của người dân. Chỉ có điều kẻ viết này hơi thắc mắc: tổng thống ngồi trong Nhà Trắng từ gần ba năm nay, thất nghiệp lửng lơ ở mức 9-10% cũng gần ba năm nay, sao bây giờ mới khẩn trương giải quyết? Có hơi quá muộn không? Ưu tiên số một của người dân từ ba năm qua hình như không là ưu tiên số một của tổng thống? Tổng thống mắc lo những chương trình vĩ đại dài hạn tốn cả ngàn tỷ cải tổ xã hội để đời để tiếng cho tổng thống, như cải tổ y tế, cải tổ tài chánh… Đó mới là những chuyện lớn, trong khi chuyện cơm áo của người dân là… chuyện nhỏ sao?
Nếu là chuyện nhỏ thì sao bắt lưỡng viện quốc hội họp lại để nghe tổng thống trình bày? Nếu là chuyện lớn thì sao mãi đến giờ mới lo tới?
Mà chuyện họp khoáng đại quốc hội cũng lạ lùng ngay từ đầu. TT Obama thông báo cho quốc hội và quốc dân biết cùng lúc là ông sẽ đọc bài diễn văn vào tối Thứ Tư 7 Tháng 9, vào lúc 8 giờ tối.
Ở đây có hai vấn đề.
Thứ nhất, ngày giờ đọc diễn văn trùng hợp với lúc các ứng viên tổng thống của Cộng Hòa có buổi tranh luận trên truyền hình. Hiển nhiên là TT Obama muốn tranh dành sự chú tâm của thiên hạ qua giờ hiện diện trên truyền hình với các ứng viên này. Phát ngôn viên Nhà Trắng giải thích đây là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Chẳng ai tin hết. Đây là “chiến thuật” cướp show hay cả vú lấp miệng em hết sức thô thiển. Cả nước cho đến nay chẳng quan tâm gì đến cái đám ứng viên Cộng Hòa. Họ đã có ba bốn cuộc tranh luận trên truyền hình, mà chẳng ai nhớ và sẽ còn có cả chục cái nữa, cũng chẳng ai để ý. Nhưng đột nhiên các ứng viên được TT Obama thổi phồng lên, quan trọng đến độ đích thân tổng thống phải lên truyền hình cùng ngày cùng giờ để dành giựt khán giả với họ. Vừa thổi phồng tầm quan trọng của cuộc tranh cãi, hay ngược lại tự hạ mình xuống ngang hàng với cái đám ô hợp đó, vừa có tính nhỏ mọn không thể hiện tư cách quốc trưởng gì hết.
Chiến thuật cả vú lấp miệng em đã được áp dụng hồi tháng Năm năm 2009, khi nghe tin cựu PTT Cheney sắp nói chuyện về vấn đề tù khủng bố tại trại Guantanamo có thể được đưa về Mỹ. Quốc hội lúc đó đang chuẩn bị biểu quyết về chuyện này. TT Obama quyết định đọc diễn văn về vấn đề này đúng ngày giờ ông Cheney dự tính nói chuyện. Ông Cheney đành nhường cho TT Obama đọc trước, rồi ông đọc sau. Kết cuộc quốc hội, dù với đa số Dân Chủ, vẫn bỏ phiếu theo ý kiến của PTT Cheney, không chấp nhận mang tù khủng bố về Mỹ nhốt.
Lần này, ban tổ chức cuộc tranh luận bên Cộng Hòa đánh tiếng tranh luận có thể hoãn lại một tiếng đồng hồ, đợi đến sau khi TT Obama đọc xong diễn văn. Nhà Trắng mường tượng ngay cuộc tranh luận sẽ là bàn mổ bài diễn văn và giúp cho các ứng viên Cộng Hòa xúm vào làm thịt tổng thống. Hố to rồi!
Thứ nhì, theo truyền thống từ ngày lập quốc, hành pháp ngang hàng với lập pháp, và tổng thống ra trước quốc hội đọc diễn văn là theo lời mời của quốc hội, là khách của lập pháp. Trên thực tế đây là chuyện hành pháp thường yêu cầu lập pháp, hai bên thỏa thuận hậu trường, rồi quốc hội chính thức mời tổng thống và thông báo cùng toàn dân.
Trong trường hợp này, TT Obama tự mời, không tham khảo ý kiến Chủ Tịch Hạ Viện (phe Cộng Hòa), đơn phương thông báo cùng toàn dân. Chủ Tịch Thượng Viện trên nguyên tắc là Phó Tổng Thống Biden, và lãnh tụ khối đa số Thượng Viện là TNS Harry Reid, đều là phe ta trong đảng Dân Chủ nên chẳng biết TT Obama có tham khảo ý kiến họ không. Còn Chủ Tịch Hạ Viện từ khước, viện dẫn lý do an ninh - ai cũng biết là lý do vớ vẩn -, đề nghị dời lại một ngày.
Chủ Tịch Hạ Viện đã rất tế nhị chứ nếu sỗ sàng, có thể thẳng thừng từ chối.
Thấy bị hố, TT Obama đành phải nhận lời rời lại một ngày, đến tối Thứ Năm 8 Tháng 9. Để rồi lại trùng hợp với trận đấu football mở mùa giữa đội vô địch 2010 đấu với vô địch 2009, mà có lẽ cả nước Mỹ sẽ coi. Đành phải để tổng thống đọc diễn văn một tiếng rưỡi đồng hồ trước trận đấu, vào lúc 7 giờ tối, giờ Hoa Thịnh Đốn, khi mà hai phần ba nước Mỹ còn đang đi làm (Cali) hay đang bị kẹt xe giờ tan sở (Texas).
Nếu đây không phải là chuyện đám cận thần bất tài thì là gì?
Toàn bộ câu chuyện diễn văn này khiến thiên hạ thắc mắc là trọng tâm của TT Obama nhằm giải quyết nạn thất nghiệp hay là cuộc tranh cử năm tới. Một ngày trước khi TT Obama đọc bài diễn văn, ông lớn tiếng hô hào Cộng Hòa nên vì quyền lợi đất nước, bỏ qua mọi chống đối và hậu thuẫn mạnh “kế hoạch lưỡng đảng” (bipartisan plan) ông sẽ đề nghị. Vấn đề là Cộng Hòa chẳng được tham khảo ý kiến trước, không biết kế hoạch đó như thế nào, sao gọi là “kế hoạch lưỡng đảng” được?
Rồi vẫn cái lập luận một chiều phải ủng hộ tổng thống vì quyền lợi đất nước. Làm như không ủng hộ chính quyền là chống lại quyền lợi đất nước vậy. Một lập luận mà dân tỵ nạn chúng ta đã nghe quá nhiều từ nửa thế kỷ nay rồi, từ Nam đến Bắc suốt dọc. Đại cường Cờ Hoa đang học cách trị nước của các “đỉnh cao trí tuệ”? Tại sao TT Obama và phe Dân Chủ không vì quyền lợi đất nước mà chấp nhận quan điểm và giải pháp của đảng Cộng Hòa?
Trở lại vấn đề chính: biện pháp giải quyết thất nghiệp.
Bài diễn văn được thổi phồng quá mức, khiến thiên hạ trông chờ rất nhiều, kỳ vọng cực cao, tưởng như Đấng Tiên Tri sắp sửa ban phép lạ. Để rồi thực tế lại khác hẳn. Đúng như một bình luận gia “phe ta” nhận định trên báo Washington Post, các chuyên gia phụ tá kinh tế của tổng thống đã cạn ý, không có phương pháp gì mới lạ hết. Tóm lại vẫn chỉ là những chiêu cũ, đã thất bại, bây giờ được tái bản lại.
Trước hết là gia hạn việc giảm thuế an sinh xã hội (payroll tax).
Trên nguyên tắc, mức thuế này là khoảng 7% lương gộp trước thuế lợi tức. Cuối năm 2010, quốc hội đã giảm xuống còn 4.2%, bây giờ TT Obama đề nghị giảm thêm xuống 3.1%. Nếu như quý độc giả lãnh phiếu lương 1.000 đô (mỗi hai tuần chẳng hạn), thì sẽ bị trừ 30 đô thuế an sinh (social security) thay vì bị trừ 70 đô, coi như TT Obama cho thêm 40 đô để xài. Trên căn bản, coi như tiếp tục cho mỗi người thêm tí tiền còm để chi tiêu, hầu kích thích sản xuất, hy vọng sẽ tạo thêm công ăn việc làm. Phần đóng góp của các công ty cho thuế an sinh cũng được giảm để khuyến khích các công ty thuê thêm nhân công.
Với biện pháp này, Nhà Nước sẽ thất thu khoảng 170 tỷ cho quỹ an sinh xã hội, tức là quỹ tiền già. Nôm na ra, như đã thảo luận trong bài viết tuần trước, quỹ tiền già sẽ thất thu một mớ và xập tiệm sớm hơn một chút nữa. Đây gọi là nhìn gần mà quên chuyện xa. Mà ngay cả trong cái nhìn gần này, cũng chưa chắc đã có kết quả gì.
Kế hoạch của TT Obama cũng chi ra 25 tỷ để tu bổ trường học, 35 tỷ để cứu một số thầy cô đang bị trường đe dọa cắt việc làm vì trường bị lỗ (nghiệp đoàn giáo chức có lẽ là khối cử tri trung thành nhất của TT Obama nên cần phải bảo vệ họ kỹ nhất). Số tiền 35 tỷ sẽ giúp không tăng nạn thất nghiệp chứ không tạo thêm việc làm gì mới.
Thêm vào đó, phải kể khoảng 60 tỷ sửa sang đường xá, cầu cống. Và một số kế hoạch nhỏ khác. Tổng cộng kế hoạch này sẽ tốn gần 450 tỷ.
TT Obama xác định kế hoạch sẽ không tạo thêm thâm thủng ngân sách lâu dài vì tất mọi chi tiêu sẽ được bù đắp đầy đủ. Vấn đề là TT Obsma không nói bù đắp bằng cách nào, cắt các chi tiêu khác hay tăng loại thu nhập nào, và khi nào. Nói cách khác, vẫn chỉ là lời hứa bâng quơ chẳng có gì chính xác, chắc chắn. Bảo đảm phe Cộng Hòa sẽ nêu vấn đề, và nếu không có câu trả lời rõ ràng, kế hoạch sẽ khó qua khỏi cửa ải Hạ Viện.
Chương trình xây dựng hạ tầng cơ sở, đường xá cầu cống sẽ tùy thuộc vào việc gây quỹ từ các nhà đầu tư. Theo các chuyên gia, việc gây quỹ có thể phải kéo dài ít ra là hai năm. Như vậy, ta thấy tác dụng trong việc giải quyết thất nghiệp trong ngắn hạn là con số không. Dân Mỹ cần việc làm ngay bây giờ, chứ không phải hai năm nữa.
Trên căn bản, người ta có thể nghi ngờ hiệu quả của kế hoạch. Trước hết là nó sẽ tăng ngay thâm thủng ngân sách trong khi chẳng có gì bảo đảm việc thu hồi lại phí tổn như TT Obama khẳng định mà ít người tin.
Nhưng thắc mắc lớn nhất là tất cả đều là những biện pháp cũ, mang ra xài lại.
Nếu như trước đây, kế hoạch kích cầu kinh tế 800 tỷ đã chẳng kéo được tỷ lệ thất nghiệp xuống, thì có gì bảo đảm bây giờ, một nửa số tiền đó sẽ có tác dụng mong muốn? Sau bao nhiêu chiêng trống, bắt cả lưỡng viện và tất cả các đài truyền hình và phát thanh phải dành giờ phát sóng, kết quả cũng chỉ là… vũ như cẩn. Bình cũ rượu cũ. Báo USA Today đã mỉa mai dùng một danh từ thông dụng tiếng Pháp, gọi là “déjà vu” (đã thấy rồi).
Thật ra, không phải hoàn toàn “vũ như cẩn” đâu.
Cách đây gần hai tháng, TT Obama, Thượng Viện và Hạ Viện thỏa thuận được với nhau về việc thành lập một ủy ban lưỡng đảng để đề nghị từ giờ cuối năm phương thức cắt giảm thâm thủng ngân sách đã lên đến cả chục ngàn tỷ. Ai cũng biết đây là một công việc cực kỳ khó vì thâm thủng quá lớn, cần phải cắt rất nhiều, và sẽ có tranh cãi không ngừng giữa hai bên. Ủy ban vừa được thành lập xong, chưa kịp họp lần đầu tiên, thì đã được TT Obama tặng cho thêm gần 500 tỷ thâm thủng nữa. Thêm 500 tỷ lý do để cãi nhau tiếp.
Dù sao thì bài diễn văn mong chờ từ lâu đã không được giới kinh doanh đón tiếp một cách nồng hậu. Ngày Thứ Năm 8/9 khi tin tức về nội dung được xì ra, thị trường Dow Jones rớt hơn 100 điểm. Qua hôm sau, Thứ Sáu 9/9, sau khi mọi người đã có dịp nghe TT Obama, Dow Jones rớt thêm 300 điểm nữa. Rớt hơn 400 điểm trong hai ngày. Nếu TT Obama đừng đưa ra kế hoạch giải quyết thất nghiệp của ông, thì kinh tế Mỹ đã không mất đi cả ngàn tỷ trong hai ngày.
Và đây chính là điểm mấu chốt của vấn đề. Nếu giới kinh doanh không tin tưởng vào kế hoạch của tổng thống, thì họ sẽ không đầu tư, tức là không phát triển doanh nghiệp, không thuê thêm nhân viên, và nạn thất nghiệp vẫn chưa giải quyết được.
Giới kinh doanh không ủng hộ kế hoạch của TT Obama vì trước đây, những kế hoạch tương tự đã thất bại, và thất bại vì chỉ là loại biện pháp có tính vá víu nhất thời, trong khi nạn thất nghiệp của Mỹ là hậu quả của cấu trúc kinh tế Mỹ và chính sách toàn diện của TT Obama. Đại khái, bị ung thư mà chữa bằng cạo gió.
Phòng Thương Mại Mỹ, tiếng nói của doanh nhân Mỹ, đề nghị những biện pháp có tính dài hạn hơn, chẳng hạn như thông qua các hiệp ước thương mại với các khối kinh tế như Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Đông Nam Á… để kích động tính cạnh tranh trong các công ty Mỹ mà TT Clinton đã từng phát động trong khi TT Obama vẫn chưa đả động đến vì không dám đụng đến quyền lợi các nghiệp đoàn.
Một đề nghị khác là cải tổ chính sách thuế bằng cách cắt giảm thuế lợi tức công ty của Mỹ hiện nay là cao nhất thế giới, miễn thuế cho các công ty chuyển tiền, cơ sở, nhân viên từ nước ngoài về Mỹ để khuyến khích họ “hồi hương” cả trăm tỷ đầu tư bên ngoài và tạo việc làm cho Mỹ như TT Bush đã làm.
Một ý hướng nữa là hoãn áp dụng chuyện bắt buộc các công ty phải mua bảo hiểm cho nhân viên cho đến sau cơn khủng hoảng kinh tế hiện nay. Và nhất là đừng suốt ngày hăm dọa tăng thuế “nhà giàu”, tức là các nhà đầu tư.
Người ta có thể tranh luận về các biện pháp của Phòng Thương Mại đề nghị, vì chưa chắc đã là đáp số hoàn hảo. Nhưng ít nhất thì cũng nên chú tâm nghiên cứu kỹ hơn, áp dụng phần nào, thay vì lại dùng lại những biện pháp trước đây đã thất bại. Đã thất bại rồi, sao không thử cách khác mà cứ khư khư đi đường cũ? (11-9-11)
Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email:
Vulinh11@gmail.com. Bài của tác giả được đăng mỗi Thứ Ba trên Việt Báo.
Công Ăn Việc Làm
