Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Hegseth đưa ra cảnh báo "đồng thuận hoặc rời đi" trước mặt hàng trăm tướng lĩnh, khiến một số người quyết định xin nghỉ hưu sớm.
Cuối tháng 9, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth triệu tập cuộc họp bất thường ở Virginia với khoảng 800 tướng lĩnh Mỹ chỉ huy các đơn vị ở trong nước hay căn cứ trên khắp thế giới.
Nhiều người đã cho rằng cuộc họp chưa từng có này là dịp để ông Hegseth đưa ra những thông báo quan trọng, như kế hoạch tinh giản tướng lĩnh, rút bớt quân ở Trung Đông và châu Âu, hoặc cắt giảm vai trò của các quan chức dân sự ở Lầu Năm Góc. Nhưng thay vào đó, họ được nghe bài phát biểu mang thông điệp về "tối hậu thư" từ ông Hegseth và Tổng thống Donald Trump.
Lãnh đạo Lầu Năm Góc đã gửi một thông điệp mạnh mẽ tới toàn bộ tướng lĩnh, yêu cầu họ "hãy rèn luyện thể chất", đáp ứng các yêu cầu về sức khỏe, cũng như "đồng thuận với chương trình nghị sự của chính quyền hoặc rời đi".
Ông Hegseth còn phác thảo tầm nhìn về một quân đội phải đáp ứng "tiêu chuẩn của nam giới", không còn tình trạng thừa cân và "hệ tư tưởng woke". "Woke" (thức tỉnh) là thuật ngữ chỉ việc nâng cao nhận thức về các định kiến trong xã hội như phân biệt chủng tộc, giới tính hay kỳ thị cộng đồng LGBTQ+.
Vào thời điểm chính quyền ông Trump đang cảnh giác với những nỗ lực phản kháng nội bộ về chương trình nghị sự của Nhà Trắng, bài phát biểu của ông Hegseth, một cựu MC truyền hình chưa có nhiều kinh nghiệm quân ngũ, được coi như lời nhắc nhở tới các tướng lĩnh có hàng chục năm tuổi quân.
"Thông điệp rất rõ ràng. Thời kỳ các tướng có thể kháng cự, cản trở vai trò lãnh đạo của Lầu Năm Góc đã chấm dứt", Chad Robicheaux, cựu lính trinh sát thuộc Thủy quân Lục chiến Mỹ từng tham chiến ở Afghanistan, cho hay. Giờ đây, các tướng Mỹ, vốn có vai trò tự quyết khá lớn khi thực hiện nhiệm vụ ở nước ngoài, sẽ phải phục tùng mọi chỉ đạo từ Washington.
Tuy nhiên, thông điệp "nghe lời hoặc rời đi" mà Bộ trưởng Hegseth đưa ra cũng làm dấy lên lo ngại rằng một số chỉ huy quân sự hàng đầu có thể chọn rút khỏi quân đội. Nhiều tướng ngồi nghe với vẻ mặt đăm chiêu và rất ít tiếng vỗ tay vang lên khi ông Hegseth phát biểu.
"Bài phát biểu của ông ấy đã trực tiếp công kích giá trị của nhiều sĩ quan cấp cao dự họp. Tôi đoán nhiều người trong số họ sẽ thể hiện nỗi bất bình bằng cách xin nghỉ hưu", Don Christensen, đại tá không quân về hưu và cựu luật sư quân sự, nói.
Vài giờ sau đó, hai sĩ quan cấp cao gồm tướng Thomas Bussiere của Bộ Tư lệnh Tấn công Toàn cầu thuộc Không quân, và tướng Bryan Fenton của Bộ Tư lệnh Tác chiến Đặc biệt Mỹ, quyết định xin về hưu sớm.
Tướng Bussiere, 62 tuổi, người được Tổng thống Trump bổ nhiệm, trước đó được đề cử làm phó tham mưu trưởng Không quân vào tháng 8, nhưng việc đề cử của ông bị rút lại chỉ vài tuần sau đó. Trong thông báo nghỉ hưu đăng trên Facebook, ông nói "lý do cá nhân và gia đình" là động lực chính, lưu ý rằng đã đưa ra quyết định "khó khăn" sau nhiều lần suy nghĩ.
Trong khi đó, tướng Fenton, 60 tuổi, xin nghỉ hưu sau ba năm tại vị. Dù Lầu Năm Góc nói rằng quyết định của hai tướng không liên quan tới tối hậu thư của ông Hegseth, nhiều người vẫn tỏ ra lo lắng về những động thái này.
Một số thành viên đảng Dân chủ kêu gọi các chỉ huy quân sự không từ chức, ngay cả khi họ không có chung quan điểm với Bộ trưởng Quốc phòng.
"Nếu thách thức là 'hãy ra đi', tôi sẽ nói với các vị tướng đó là hãy ở lại. Bởi chúng tôi cần các vị, cần kinh nghiệm của mọi người để trước áp lực từ ông Hegseth và chính Tổng thống", nghị sĩ Dân chủ Chrissy Houlahan, cựu lính không quân, nói.
Bộ trưởng Hegseth tuyên bố sẽ tiếp tục sa thải các sĩ quan cấp cao nếu thấy họ không phù hợp với tầm nhìn của chương trình nghị sự "Nước Mỹ trên hết". Lầu Năm Góc hôm 3/10 thông báo Jon Harrison, chánh văn phòng Bộ trưởng Hải quân Mỹ, bị cách chức nhưng không nêu lý do.
"Như các bạn đã thấy và giới truyền thông đưa tin, tôi đã sa thải một số sĩ quan cấp cao từ khi nhậm chức. Với tôi, lý do rất đơn giản: chúng ta không thể thay đổi văn hóa của những người đã giúp tạo ra hoặc hưởng lợi từ văn hóa đó", ông Hegseth nói.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth tại cuộc họp ở Virginia ngày 30/9. Ảnh: AP
Carrie Lee, thành viên cấp cao Quỹ German Marshall, cho biết bà không ngạc nhiên nếu thấy nhiều thông báo nghỉ hưu sau những tuyên bố gay gắt từ ông Hegseth, khi một số tướng "tự hỏi liệu quân đội Mỹ có còn phản ánh đúng giá trị của họ hay không".
"Thông báo nghỉ hưu của tướng Bussiere được đưa ra ngay trong đêm ông Hegseth phát biểu và tôi nghĩ đó có lẽ không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên", Lee nói. Bà thêm rằng việc rút lại đề cử tướng Bussiere và công bố người thay thế khiến ông "thực sự không còn nơi nào để đi".
Ngoài ra, bà nói việc ông Hegseth phớt lờ các vấn đề cấp bách như tỷ lệ binh sĩ tự tử tăng cũng như các cáo buộc tấn công tình dục trong quân đội có thể khiến nhiều tướng lĩnh bất bình.
"Đối với nhiều sĩ quan chỉ huy đã chứng kiến vấn nạn tự tử hay tấn công tình dục đang ảnh hưởng tiêu cực đến đơn vị của họ, việc Bộ trưởng Quốc phòng nói 'chúng tôi không quan tâm đến điều đó nữa' sẽ khiến nhiều người không còn muốn ở lại", bà nói.
Michael O'Hanlon, chuyên gia tại Viện Brookings, nhận thấy có "sự lo lắng lan rộng" trong lực lượng vũ trang Mỹ, nhưng không cho rằng sẽ có làn sóng nghỉ hưu hàng loạt. Nhiều tướng lo lắng về tương lai của lực lượng và đất nước, nhưng sẽ cố gắng vượt qua những thách thức và hoàn thành nghĩa vụ "miễn là không bị yêu cầu làm việc phạm pháp hoặc vi phạm lời thề quân nhân", O'Hanlon nói.
VietBF@sưu tập
