Dữ liệu công bố hôm thứ Hai cho thấy, việc nhập khẩu vũ khí của Việt Nam năm ngoái đă chậm lại ở mức nhỏ giọt khi nước này cố gắng đa dạng hóa nguồn cung từ Nga, trong khi các chuyên gia cảnh báo nước này có thể dễ bị tổn thương trong một cuộc xung đột khu vực.
Hăng tin Reuters dẫn dữ liệu công bố hôm 11/3 của Viện nghiên cứu ḥa b́nh quốc tế Stockholm (SIPRI) cho thấy, mặc dù có ngân sách ước tính hơn 1 tỷ USD hàng năm để nhập khẩu vũ khí, nhưng năm ngoái nước này không đặt thêm đơn đặt hàng mới nào có giá trị lớn.
Dữ liệu cho thấy, đợt giao hàng chính chỉ là một tàu hộ tống hải quân do Ấn Độ tặng, khiến lượng nhập khẩu vũ khí năm 2023 của Việt Nam là thấp nhất kể từ năm 2007 - không tính năm 2020 trong thời kỳ đại dịch COVID-19.
Các chuyên gia quốc pḥng nhận định rằng, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và Đài Loan, cũng như các cuộc chạm trán thường xuyên ở Biển Đông giữa tàu Trung Quốc và tàu của các cường quốc khác trong khu vực, Việt Nam do Cộng sản cai trị thiếu vũ khí hiện đại để tự vệ trong trường hợp xảy ra một cuộc xung đột quy mô lớn.
Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia cấp cao về an ninh Việt Nam tại Học viện Lực lượng Quốc pḥng Úc ở Canberra, cho biết: “Sự chênh lệch về sức mạnh quân sự thông thường sẽ gia tăng theo hướng có lợi cho Trung Quốc nếu Việt Nam tiếp tục kéo dài thời gian”.
Chính phủ Việt Nam từ chối b́nh luận về nguyên nhân dẫn đến sự chậm lại rơ ràng. Một quan chức quốc pḥng hàng đầu cho biết vào tháng 1 rằng nước này đă đạt được một số thỏa thuận tại hội chợ quân sự vào tháng 12 năm 2022, nhưng Bộ Quốc pḥng không nêu chi tiết.
Siemon Wezeman, nhà nghiên cứu cấp cao tại SIPRI cho biết, việc thiếu thông tin về các thỏa thuận công khai có thể là kết quả của các cuộc đàm phán khó khăn đang diễn ra, trong đó Việt Nam đang xem xét các đề nghị cạnh tranh.
Thayer và các chuyên gia khác cho biết, quốc gia Đông Nam Á này chủ yếu cần tàu chiến, máy bay chiến đấu và thiết bị bay điều khiển từ xa (drone). Theo báo cáo năm 2019 của Bộ Quốc pḥng, nước này đang vận hành các hệ thống pḥng không được nhập khẩu từ Nga và Israel, một số hệ thống trong số đó đă được ra mắt lần đầu tiên cách đây hơn 30 năm.
Nước này đang cố gắng cải thiện ngành công nghiệp quân sự của ḿnh nhưng vẫn chưa thể sản xuất được vũ khí cỡ lớn như máy bay hay tàu thủy.
Dữ liệu của SIPRI cho thấy, Nga, nhà cung cấp vũ khí hàng đầu cho Việt Nam trong nhiều thập kỷ, đă giảm đáng kể lượng xuất khẩu vũ khí toàn cầu vào năm ngoái và Việt Nam đă phải vật lộn để thanh toán cho số vũ khí của Nga mà không vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ, theo hai người thuật lại tóm tắt về các cuộc thảo luận từ chối nêu tên v́ tính nhạy cảm của vấn đề.
Theo dữ liệu công khai, Hà Nội đă tổ chức hội chợ vũ khí quốc tế đầu tiên vào năm 2022, công khai tuyên bố rằng họ muốn đa dạng hóa nguồn cung từ Moscow, xác nhận một sự thay đổi bắt đầu sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea vào năm 2014.
Nhưng các cuộc đàm phán với những bên bán vũ khí tiềm năng khác vẫn chưa mang lại kết quả rơ ràng.
Theo dữ liệu của SIPRI, nhà cung cấp vũ khí lớn thứ hai của Việt Nam là Israel đă không bán cho Hà Nội bất kỳ loại vũ khí nào trong hai năm qua, mặc dù xuất khẩu vũ khí toàn cầu của Israel đă tăng lên trong giai đoạn đó.
Các cuộc đàm phán của Việt Nam với các nhà cung cấp tiềm năng khác, bao gồm Ấn Độ, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản và Cộng ḥa Séc đă tăng cao hơn nhưng không có thỏa thuận lớn nào, ngoại trừ tàu hộ tống Ấn Độ (tặng), giữa lúc có các vấn đề về chi phí và khả năng tích hợp với kho vũ khí hiện có mà phần lớn các chuyên gia cho biết có nguồn gốc từ Liên Xô.
Hội chợ vũ khí thứ hai dự kiến sẽ được tổ chức tại Hà Nội vào tháng 12/2024. Trong khi đó Việt Nam đang dựa vào ngoại giao để duy tŕ quan hệ tốt đẹp với các siêu cường.
Nhưng nếu không mua các đơn hàng lớn, Việt Nam vẫn "rất dễ bị tổn thương", Nguyễn Thế Phương, chuyên gia quốc pḥng Việt Nam tại Đại học New South Wales ở Australia cho biết.