Những người trong gia đ́nh bắt đầu ồn ào phê phán những người biểu t́nh đ̣i công lư là “bọn ngu ngốc” v́ đang trong dịch COVID-19, khi mọi người phải tuân theo lệnh “social distancing” mà lại đứng sát nhau biểu t́nh về cái chết của ông George Floyd, một người da đen, bị một cảnh sát viên da trắng, ông Derek Chauvin, dùng đầu gối chèn cổ đến chết hôm 25 Tháng Năm và từ đó đến nay gây mâu thuẫn trên toàn quốc dẫn đến nhiều cuộc biểu t́nh về t́nh trạng kỳ thị chủng tộc. Không những thế, cái chết này c̣n gây căng thẳng giữa các thế hệ trong gia đ́nh gốc Việt tại Little Saigon.
Rất đông thanh niên gốc Việt tham dự cuộc biểu t́nh 3,000 người tại Garden Grove. Mỗi biểu ngữ là một lá phiếu chống cảnh sát kỳ thị. (H́nh: Đằng-Giao)
Một thanh niên trẻ, xin tạm gọi là Việt, chia sẻ với tôi: “Con bị ba mẹ la, không cho con ra khỏi nhà v́ con đi biểu t́nh ‘BLM’ với bạn bè. Con giải thích nhiều mà ba mẹ không hiểu. Chị con bênh con nhưng cũng bị la luôn. Hai chị em con buồn lắm v́ không hiểu tại sao ba mẹ lại khó khăn như vậy.”
Vừa nói, em vừa đấm nhẹ tay phải vào ḷng tay trái. Trên mu bàn tay trái em c̣n chữ “BLM” màu đen chưa phai hết.
“BLM” là “key word” của phong trào biểu t́nh khắp nơi trong nước Mỹ, và toàn cầu, đ̣i công lư cho ông Floy, nạn nhân mới nhất của tệ nạn sử dụng bạo lực tàn nhẫn của cảnh sát Mỹ.
“BLM” là chữ tắt của khẩu hiệu “Black Lives Matter,” một sự thật đáng lẽ ra không ai cần nhắc lại, một sự thật mà đáng lẽ ra cảnh sát trong một nền tự do dân chủ không được quyền quên.
Sự bực bội, bí bách trong ḷng Việt cần được giải tỏa. Việt tiếp: “Xưa nay chị con và con sợ ba mẹ lắm, nhưng kỳ này ba mẹ như không hiểu ǵ về chuyện ông George Floyd hết mà làm như rất rành nên tụi con rất bực.”
Mặt Việt sầm xuống, em lắc đầu: “Cả hai người cứ la tụi con là ‘lo chuyện bao đồng.’ Mẹ con nói là giả thử người Việt ḿnh bị chết như vậy th́ sức mấy ai thèm lên tiếng. Bữa đó, ba con nói, ‘Chính tụi nó (người da đen) cũng kỳ thị ḿnh lắm. Đừng có tưởng.’ Con hỏi họ làm ǵ mà ba nói họ kỳ thị th́ ba nói, ‘Mày im đi. Đừng có hỗn.’”
Việt không nói nữa nhưng sự căng thẳng giữa hai chị em Việt và cha mẹ trở nên trầm trọng hơn. Đến mức em ít nói chuyện với cha mẹ khi ăn cơm.
Cô Nicole Nguyễn (cầm loa), một sinh viên trong ban tổ chức cuộc biểu t́nh ở Garden Grove. (H́nh: Đằng-Giao/Người Việt)
Theo lời em kể, khi coi tivi, cha mẹ em bắt đầu ồn ào phê phán những người biểu t́nh đ̣i công lư là “bọn ngu ngốc” v́ đang trong dịch COVID-19, khi mọi người phải tuân theo lệnh “social distancing” mà lại đứng sát nhau biểu t́nh.
Rồi một người bạn của cha Việt đến nhà chơi, cũng “hùa” theo. Việt kể: “Chú nói cảnh sát Mỹ làm vậy là đúng rồi. ‘Nó’ là một thằng tội phạm (ông Floyd), cặn bă xă hội, vào tù ra khám bao nhiêu lần rồi. Nếu biết suy nghĩ kỹ, ai cũng thấy rơ ràng đây là một vở kịch của đảng Dân Chủ bày ra cho cả nước náo loạn để hại ông Trump mà thôi. Chú c̣n nói dân Mỹ ngây thơ quá, đi biểu t́nh bênh vực cho một ‘thằng’ xài tiền giả.”
Rồi cha Việt nói rằng nếu cần đ̣i công lư th́ nên đ̣i công lư cho những người có tiệm bị “bọn súc vật” xông vô cướp phá.
Chính bản thân tôi cũng nghe những lời b́nh phẩm của nhiều người chung quanh về chuyện này. Đa số buông một câu sổ toẹt: “Ôi, chuyện Mỹ đen, hơi đâu ḿnh dính vô cho mệt.” Có người c̣n nặng lời hơn, thẳng thừng buộc tội: “Bọn này làm biếng và du đăng lắm, ở nhà ăn ‘welfare’ rồi hút chích, rồi trộm cướp, rồi bắn giết nhau.”
Đám đông quỳ xuống 8 phút 46 giây để tưởng niệm cái chết phi lư của ông George Floyd. (H́nh: Đằng-Giao/Người Việt)
Chị em Việt đă phải giải thích cho cha mẹ là những người trẻ tuổi biểu t́nh đ̣i công lư là một nhóm khác và những người bất lương lợi dụng t́nh h́nh để hôi của là khác, nhưng hai người khăng khăng buộc tội là hai em hư đốn, căi lời cha mẹ.
Với tôi, sự kiện đáng buồn của ông Floyd đă gây nhiều xung đột trong cộng đồng chúng ta giữa các ư thức hệ cũng như giữa các thế hệ.
Giữa các khuynh hướng chính trị với nhau, phe phù Trump cho rằng ông ta là đúng khi gọi những người biểu t́nh ở Minneapolis, Minnesota, đ̣i công lư cho ông Floyd là “thugs,” là đồ du côn, là bọn khủng bố khi họ đốt Sở Cảnh Sát Minneapolis và hăm dọa sẽ bắn những người hôi của khi tweet, “When the looting starts, the shooting starts.” Trong lúc ấy, phe không phù Trump cho rằng một người trị quốc anh minh không thể phát biểu một cách vô trách nhiệm như vậy v́ chính những từ ngữ và thái độ ông chọn đă khiêu khích quần chúng hơn là xoa dịu họ.
Nhưng trong phạm vi bài này, tôi không dám lạm bàn đến chuyện chính trị bao la khi những thống đốc như J.B. Pritzker ở Illinois, Gretchen Whitmer ở Michigan, Charlie Baker ở Massachusetts hay Jay Inslee ở Washington không đồng ư với quan điểm của Tổng Thống Trump mà chỉ dám bày tỏ suy nghĩ hạn hẹp của ḿnh trước một sự căng thẳng trong gia đ́nh em Việt thôi.
Thật đáng buồn khi Việt muốn biểu t́nh để nói lên sự ủng hộ của ḿnh cho một nạn nhân của một bất công xă hội mà lại bị cha mẹ cho là hỗn hào.
Việt than: “Cháu không hiểu sao mà nói chuyện với ba mẹ lại khó quá. Mà cháu hỏi ba là người da đen làm ǵ mà ba nói họ kỳ thị th́ có hỗn không? Hỗn ở chỗ nào?”
Thanh niên gốc Việt ủng hộ biểu t́nh dọc đường. (H́nh: Đằng-Giao/Người Việt)
Khi biết năm nay Việt 23 tuổi và gia đ́nh em sang Mỹ được tám năm, tôi thấy ngay được sự khó khăn mà em đang gặp phải ở nhà. Cha mẹ em chưa ở đây lâu đủ để có cách suy nghĩ thoáng hơn và chính em cũng chưa ở đây lâu đủ để có sự tự tin để nói chuyện với cha mẹ một cách mạch lạc.
Tôi chỉ dám khuyên Việt rằng nhiệm vụ của em bây giờ chỉ là t́m cách giải thích cho cha mẹ rằng thứ nhất em không hề dám hỗn với họ mà chỉ muốn hỏi để hiểu biết v́ sao cha em lại nghĩ là da đen kỳ thị. Nhưng dù có được cha em giải thích cặn kẽ th́ đó cũng chỉ là bước đầu.
Bước kế tiếp, quan trọng hơn, là sao cho cha em hiểu được việc em ủng hộ cho công lư không chỉ cho ḿnh ông Floyd mà cho cả chính hai chị em em, cho cha mẹ và cho cả những người thuộc sắc dân thiểu số khác trên đất nước này.
Tôi nói: “Chuyện làm sao cho cha mẹ con hiểu con là một điều rất khó khăn v́ dân chủ thật sự (chứ không là một chiêu bài tranh cử hoặc mị dân) là một cái ǵ c̣n quá mới đối với người gốc Việt, nhất là khi gia đ́nh em mới qua Mỹ có tám năm.”
Thật khó cho Việt để giải thích cho cha mẹ em thấy được mỗi lá phiếu là một viên gạch xây dựng ṭa nhà dân chủ và mỗi người xuống đường biểu t́nh ôn ḥa cũng đang dùng tiếng nói của ḿnh như một lá phiếu vậy.
Thật khó cho Việt để giải thích cho cha mẹ em thấy được rằng trong một nền dân chủ, một công dân gương mẫu không chỉ cứ cúi đầu tuân theo luật lệ mà đôi khi, bổn phận của một công dân là góp phần thay đổi những ǵ sai trái để đạt được công b́nh xă hội.
Đây cũng chính là tinh thần của những tiền nhân Hoa Kỳ khi họ thắc mắc trước cách đối xử không công bằng của chính phủ Anh Quốc cách nay 243 năm.
Biểu t́nh cho ông Floyd trên toàn quốc đă giảm rồi. Mong Việt sớm được cha mẹ cho ra ngoài thăm bạn bè. [qd]