Sáng 25/6, một cô gái tiến vào băi đậu xe của pḥng khám Tổ chức Sức khỏe Phụ nữ Jackson ở Mississipi, cùng một phụ nữ lớn tuổi và một thanh niên giắt súng bên hông.
Cô gái có vẻ rất lo lắng, đứng ở lối vào là hàng chục tín đồ Thiên chúa giáo tới đây để cầu nguyện và thuyết phục những người phụ nữ không phá thai. Cô và hai người đi cùng được nhóm t́nh nguyện viên của pḥng khám chỉ lối vượt qua các tín đồ để vào băi đỗ. Bức tường dọc con đường dán đầy những tấm áp phích về những bào thai bị nạo bỏ.
Mục sư Doug Lane tiến tới phía người phụ nữ lớn tuổi, khuyến khích bà cố gắng thuyết phục cô gái không thực hiện thủ thuật y tế. "Tôi cũng muốn cô ấy giữ đứa bé", người phụ nữ lớn tuổi trả lời với giọng run run.
Không bao lâu nữa, những lời khuyên, những bệnh nhân sợ hăi, những tấm áp phích "máu me" đều sẽ biến mất. Trước đó một ngày, Ṭa án tối cao Mỹ tuyên bố ủng hộ luật của bang Missippi, cấm phá thai sau 15 tuần, trong vụ kiện "Dobbs chống lại Tổ chức Sức khỏe Phụ nữ Jackson".
Năm 2018, bang Mississippi thông qua Đạo luật Tuổi thai, cấm bác sĩ thực hiện các biện pháp phá thai đối với thai trên 15 tuần tuổi, ngoại lệ là trường hợp y tế khẩn cấp hoặc thai nhi dị thường, nhưng không bao gồm trường hợp hiếp dâm hoặc loạn luân. Cơ sở được cấp phép phá thai duy nhất của bang là Tổ chức Sức khỏe Phụ nữ Jackson đă đâm đơn kiện để luật này bị băi bỏ và thắng kiện tại Ṭa Sơ thẩm Liên bang Mississippi và Ṭa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 5. Mississippi sau đó kháng cáo lên Ṭa án Tối cao Mỹ.
Ngày 24/6, Ṭa án Tối cao Mỹ ra phán quyết có lợi cho Mississippi với tỷ lệ 6 phiếu thuận và 3 phiếu chống, đảo ngược phán quyết công nhận quyền phá thai của phụ nữ trong vụ kiện "Roe chống lại Wade" năm 1973, án lệ mà hai ṭa cấp thấp hơn trước đó dựa vào để ngăn Mississippi thi hành luật. Ṭa Tối cao khẳng định phá thai không phải là quyền hợp hiến và các bang nên tự đưa ra quy định về vấn đề này.
Trước khi luật có hiệu lực, pḥng khám Jackson cố gắng nhận nhiều bệnh nhân nhất có thể trước khi bị buộc đóng cửa.
Bên ngoài pḥng khám, các tín đồ ủng hộ phán quyết đang bàn về cách thúc đẩy kêu gọi không quan hệ t́nh dục ngoài hôn nhân tại Mississippi, bang có tỷ lệ mang thai ở tuổi thành niên cao nhất trên toàn quốc, đồng thời là bang nghèo nhất nước Mỹ. Trong khi đó, nhóm ủng hộ quyền phá thai đang t́m cách tạo ra mạng lưới các nhà tài trợ, t́nh nguyện viên, nhà giáo dục, thậm chí cả phi công để giúp phụ nữ bang này di chuyển đến những nơi phá thai c̣n hợp pháp. Các nỗ lực tương tự đang diễn ra trên toàn quốc.
"Phá thai là công việc của chúng tôi, đó là những ǵ chúng tôi sẽ làm, đảm bảo phụ nữ có thể tiếp cận việc phá thai", Diane Derzis, chủ pḥng khám Jackson nói. "Chúng tôi sẽ không biến mất".
Một người biểu t́nh chống phá thai cầm Kinh Thánh thuyết phục bệnh nhân suy nghĩ lại về phá thai, trong khi các t́nh nguyện viên hướng dẫn đỗ xe ra vào pḥng khám Jackson ngày 25/6. Ảnh: AP.
Theo đánh giá từ Ṭa Tối cao, phán quyết trong vụ kiện "Roe chống lại Wade" cho phép phá thai từ tuần thứ 24 đến 28 của thai kỳ là quyết định sai lầm v́ Hiến pháp Mỹ không đề cập cụ thể quyền phá thai.
Các bang giờ đây có quyền cấm phá thai và 9 bang đă áp dụng luật từ sau phán quyết của Ṭa Tối cao cuối tuần trước. Ít nhất 12 bang sẽ áp lệnh cấm hoặc các hạn chế. Mặc dù luật mà Mississippi ban hành năm 2018 cấm phá thai từ tuần thứ 15, bang này đă chuẩn bị sẵn luật để cấm hoàn toàn phá thai, trừ trường hợp có thai do bị hiếp dâm hoặc thai nhi gây rủi ro đến mạng sống của người mẹ. Luật này sẽ có hiệu lực 10 ngày sau khi tổng chưởng lư bang Lynn Fitch chứng nhận quyết định của Ṭa Tối cao.
V́ vậy, "cuộc chiến" bên ngoài pḥng khám Jackson vẫn tiếp diễn. Pḥng khám này đă phải thuê các bác sĩ ngoại bang lui tới trong thời gian qua do bị đe dọa, t́nh h́nh xă hội phức tạp và nhiều rào cản pháp lư.
"Không ai nên phá thai cả, tất cả những bang khác đều đóng cửa các cơ sở phá thai", mục sư Lane nói, khẳng định sẽ phản đối pḥng khám Jackson như cách ông đă làm từ những năm 1990.
Trong khi đó, bà Derzis, 68 tuổi, đến pḥng khám Jackson và tổ chức họp báo bên ngoài, thông báo dự định mở pḥng khám mới ở thành phố Las Cruces, bang New Mexico, cách đó khoảng 1.770 km. Bà cũng nói về nỗ lực gây quỹ giúp phụ nữ Mississippi di chuyển đến New Mexico và những bang khác, nơi phá thai vẫn hợp pháp. Hơn 10 bang Mỹ hiện có luật bảo vệ quyền này.
"Chúng tôi không c̣n ở đây không có nghĩa là chúng tôi sẽ không phục vụ phụ nữ Mississippi hay bất cứ ai cần chúng tôi", Derzis phát biểu.
Bà từng phá thai vào năm 1973 lúc 20 tuổi, khi đang học đại học và chung sống với người chồng đầu tiên. Một năm sau, bà làm việc tại pḥng khám phụ nữ ở thành phố Birmingham, bang Alabama, và bắt đầu ấp ủ giấc mơ sở hữu, điều hành những pḥng khám như vậy để giúp đỡ phụ nữ gặp khó khăn.
Derzis nói rằng có thể chuyển hướng các cuộc gọi đến số điện thoại của pḥng khám Jackson sang số của cơ sở mới tại New Mexico.
Cheryl Hamlin, bác sĩ ở Massachusetts thường bay đến làm việc tại pḥng khám Jackson, cho biết bà đang tiến hành thủ tục để có thể hành nghề ở cơ sở bang New Mexico. Bà cũng đang t́m cách giúp phụ nữ Mississippi mua thuốc phá thai trực tuyến hay qua đường bưu điện, hoặc bất cứ cách nào.
Bác sĩ Hamlin cũng bày tỏ nỗi cảm động khi quỹ giúp phụ nữ Mississippi di chuyển tới New Mexico được ủng hộ nhiệt t́nh, song lo lắng rằng đây không phải giải pháp lâu dài. "Bạn biết đấy, rồi mọi thứ sẽ phai nhạt", bà nói.
Lynn Fitch, tổng chưởng lư bang Mississippi, đă ca ngợi quyết định của Ṭa Tối cao ngày 24/6 là "một chiến thắng, không chỉ cho phụ nữ và trẻ em mà c̣n đối với ṭa án", song đồng thời khuyến nghị chính phủ thông qua những luật trao quyền cho phụ nữ, trong đó sửa đổi chính sách hỗ trợ, chăm sóc trẻ em, cũng như các quy định ở nơi làm việc.
Ba thẩm phán Ṭa Tối cao bỏ phiếu chống trong phán quyết hôm 24/6 đă liệt kê những thiếu sót của Mississippi. Đây là bang có tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh cao nhất cả nước, đồng thời là bang có tỷ lệ ca đẻ non, nhẹ cân, mổ lấy thai và sản phụ tử vong cao hàng đầu.
Họ chỉ ra Mississippi không yêu cầu bảo hiểm chi trả cho các biện pháp tránh thai, đồng thời cấm các nhà giáo dục hướng dẫn sử dụng các biện pháp tránh thai đúng cách, mặc dù 62% trường hợp mang thai ở Mississippi là ngoài kế hoạch.
Khi nhiệt độ chạm ngưỡng 38 độ C hôm 25/6, nỗi thất vọng và mệt mỏi hiện rơ trên khuôn mặt các t́nh nguyện viên ở pḥng khám Jackson. Họ nỗ lực che chắn các bệnh nhân khỏi đoàn biểu t́nh và đồng thời cũng phải đảm bảo an toàn cho người đi bộ trên con đường hẹp. Đoàn biểu t́nh la ó mỗi khi có bệnh nhân lái xe tới, nói họ hăy ăn năn và giữ lại đứa con.
T́nh nguyện viên Dale Gibson, 53 tuổi, căi nhau với một người đàn ông trong nhóm biểu t́nh, khiến nhân viên bảo vệ có vũ trang phải can thiệp.
Gibson cho biết ông đă chán ngấy Mississippi và đang lên kế hoạch chuyển đến California cùng vợ và một t́nh nguyện viên khác. "Chúng ta đang sống trong một chế độ thần quyền", Gibson nói. "Nếu họ nghĩ rằng họ sẽ chấm dứt được việc phá thai th́ họ đă nhầm rồi".
Bà Derzis cho biết ngày hôm đó đặc biệt bận rộn, với 35 ca phá thai được thực hiện và 25 buổi tư vấn cho những phụ nữ có ư định làm thủ thuật sớm.
Khi những bệnh nhân cuối cùng đến, vợ ông Gibson đứng ở lối vào băi đậu xe, mồ hôi nhễ nhại và kiệt sức. Một người biểu t́nh chống phá thai hỏi liệu bà có muốn một chai nước không.
"Tất cả những ǵ tôi muốn là các người hăy biến đi", bà trả lời.
"Chúng tôi sẽ biến trong 9 ngày tới", người đàn ông khi năy căi nhau với chồng bà đáp trả. "Tạ ơn Chúa".