Tổng thống Joe Biden ngày 23/5 phát động kế hoạch để Mỹ giao tiếp kinh tế ở châu Á. Mười ba nước tham gia sẽ t́m cách thực thi các thỏa thuận của ḿnh và quyết định liệu có cho Trung Quốc gia nhập hay không.
Ông Biden dành chuyến công du đầu tiên của ḿnh tới châu Á để chính thức công bố Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương v́ sự Thịnh vượng (IPEF). Trước khi IPEF được công bố, các nhà chỉ trích đă phê b́nh rằng nó mang lại ít lợi ích cho các nước trong khu vực.
Ṭa Bạch Ốc nói IPEF không miễn giảm thuế quan cho các nước tham gia, bao gồm Ấn Độ, Malaysia và Philippines, nhưng cung cấp một cách để giải quyết các vấn đề từ biến đổi khí hậu đến khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng và thương mại kỹ thuật số.
“Tương lai của nền kinh tế Thế kỷ 21 phần lớn sẽ được viết ra ở Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương - trong khu vực của chúng ta”, ông Biden nói khi phát động sự kiện ở Tokyo. “Chúng ta đang soạn ra các quy tắc mới.”
Ông Biden muốn thỏa thuận này sẽ nâng cao các tiêu chuẩn về môi trường, lao động và các tiêu chuẩn khác trên toàn châu Á. Các nước tham gia IPEF gồm Mỹ, Úc, Brunei, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, New Zealand, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam.
Các nước cần phải thương lượng về những tiêu chuẩn mà họ muốn tuân theo, cách thức thực thi, liệu các cơ quan lập pháp trong nước của họ có cần phê chuẩn hay không và làm thế nào để xem xét các thành viên tiềm năng trong tương lai, bao gồm cả Trung Quốc, các quan chức cho hay.
Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Gina Raimondo cho báo giới biết IPEF đưa ra cho các nước châu Á “một giải pháp thay thế cách tiếp cận của Trung Quốc trong những vấn đề quan trọng đó.”
Trung Quốc đă tỏ ra không quan tâm đến việc tham gia IPEF. Một quan chức Mỹ nói, nhiều tiêu chuẩn mà Washington muốn có sẽ khiến một thỏa thuận như vậy trở nên không thể chấp nhận được đối với Bắc Kinh.
Cùng bị loại khỏi các cuộc đàm phán ban đầu là Đài Loan.
Cố vấn an ninh quốc gia của ông Biden, Jake Sullivan, nói với các phóng viên rằng Đài Loan sẽ không tham gia vào cuộc phát động của IPEF nhưng Washington đang t́m cách làm sâu sắc hơn các mối quan hệ kinh tế với ḥn đảo tự trị mà Trung Quốc tuyên bố có chủ quyền.
IPEF, được giới thiệu ngày 23/5, là một nỗ lực nhằm cứu văn một phần lợi ích của việc tham gia vào một hiệp định thương mại rộng lớn hơn giống như hiệp định mà ông Trump đă từ bỏ, hiện được gọi là Hiệp định Toàn diện và Tiến bộ cho Hiệp định Đối tác xuyên Thái B́nh Dương (CPTPP) mà trước kia được biết đến dưới tên TPP.
Vào tháng 9 năm ngoái, Trung Quốc đă nộp đơn xin gia nhập CPTPP. Khi Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida gặp riêng ông Biden ngày 23/5, ông cho hay đă nói với Tổng thống Mỹ là Washington nên tái tham gia thỏa thuận ấy.
Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine Tai cho biết hiệp định TPP mà Hoa Kỳ từ bỏ “cuối cùng là một thứ ǵ đó khá mong manh.”
Bắc Kinh dường như có cái nh́n mờ nhạt về IPEF.
Trung Quốc hoan nghênh các sáng kiến có lợi cho việc tăng cường hợp tác khu vực nhưng “phản đối các nỗ lực gây chia rẽ và đối đầu”, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị nói trong một tuyên bố. “Châu Á-Thái B́nh Dương nên trở thành một vùng đất cho sự phát triển ḥa b́nh, không phải là một đấu trường địa chính trị”.
