Đây là câu chuyện một bác thợ may gốc Việt. Ông sắp về hưu ở North Carolina. Người thợ may đó là Phạm Văn Lợi.
Tiệm may của ông Phạm Văn Lợi nằm khiêm tốn trên đường Main Street, thị xă Laurinburg. (Google Map)
Sau 44 năm phục vụ cho thị xă Laurinburg, một ông thợ may gốc Việt sẽ đóng cửa tiệm vĩnh viễn. Đó là ư mở đầu của một bài viết đăng trên báo kinh doanh địa phương Laurinburg Exchange Business của cô kư giả tập sự Jessica Horne trong tháng Tư này.
Bài viết cho biết vào ngày 2 tháng 5 tới đây, ông Phạm Văn Lợi, 71 tuổi, sẽ chính thức đóng cửa tiệm may Lois Tailoring Shop nằm ở số 213 S. Main St.
Nhưng câu chuyện về ông Phạm Văn Lợi c̣n có nhiều điều đáng để biết hơn nhiều.
Sau chiến tranh Việt Nam năm 1975, ông Phạm đă đến tiểu bang North Carolina theo một chương tŕnh cho phép người Mỹ bảo trợ những người Việt Nam ra khỏi trại tỵ nạn để có một cuộc sống mới. Ông được bảo trợ bởi hai ông David Stone và Jim Coughenour, đồng chủ nhân của tiệm bán quần áo thời trang Barron Mills Clothing Store vào thời điểm đó.
Ông Coughenour đă nghe về chương tŕnh bảo trợ này sau khi người chú của ông, lúc đó làm việc tại đại lư bán xe Ford trong thị trấn, trước đó không lâu đă bảo trợ cho một trong những thợ máy của ông. Coughenour sau đó có ư tưởng bảo trợ cho một người thợ may, người có thể giúp mọi việc quanh cửa tiệm để đổi lấy pḥng và cơm nước hàng tháng, trước khi anh ta có thể tự ḿnh lo liệu cuộc sống.
Về phía ông Phạm Văn Lợi, ông đă đưa ra một điều kiện cho người bảo trợ là họ cũng phải bảo trợ luôn một người bạn thân nhất của ông, là ông Trần Côn Chu đi cùng ông, hoặc ông sẽ từ chối lời đề nghị. Và hai ông Stone và Coughenour đă miễn cưỡng đồng ư.
Ông Stone nhớ lại, “Chúng tôi thực sự không muốn làm điều đó bởi v́ đó sẽ là một gánh nặng lớn hơn, chúng tôi có hai người thay v́ một người, nhưng đó là điều tốt nhất mà chúng tôi từng làm.”
Ông nói thêm rằng tỷ lệ ở lại của người tỵ nạn Việt Nam có xu hướng cao hơn khi có những đồng hương sống bên cạnh. V́ họ sẽ không bị cô đơn và sẽ cảm thấy được gần gũi với văn hóa của họ.
Với sự giúp đỡ của bà Ann McBride và nhà thờ First Presbyterian Church, hai ông Lợi và Chu đă được chăm sóc chu đáo và sớm có chỗ ở riêng.
Từ đó, ông Lợi bắt đầu làm việc tại tiệm Barron Mills Clothing Store và ông Chu làm việc tại Waverly Mills Inc., một nhà máy dệt trong thị trấn.
Hai ông Stone và Coughenour đều nhận thấy điều nổi bật nhất ở ông Lợi là trí nhớ của ông.
Hồi đó, khách hàng sẽ mang quần áo đến và nhấn một tiếng chuông vang lên để báo hiệu cho ông Lợi biết có khách để ra phía trước nhân hàng. Người thợ may gốc Việt này sẽ kiểm tra quần áo cần được sửa và quay trở lại phía sau tiệm, thay v́ làm những việc thông thường của thợ may là đánh dấu những nơi cần sửa trên quần áo. Hành động của ông Lợi từng làm cho hai ông Stone và Coughenour rất bối rối. Ông Stone hồi tưởng lại, “Ông Lợi sẽ đi ra và nh́n vào nó (quần áo) và nói OK, rồi trở về phía sau cửa hàng.”
Theo lời kể của ông Coughenour, cho dù đống quần áo ở phía sau cao đến đâu, ông thợ may Phạm Văn Lợi vẫn có thể nhớ chính xác sự thay đổi của từng món đồ cần thiết.
“Trí nhớ của ông ấy thật không thể tin được,” ông Stone nói.
Một điều nữa khiến Stone và Coughenour ngạc nhiên về ông Lợi là việc ông ấy đă nhanh chóng bắt kịp ngôn ngữ như thế nào. Stone nói rằng ông Lợi hiểu hầu hết những lời người khác nói, nhưng gặp khó khăn khi tŕnh bày lại ư kiến của ông.
Sự cảm thông đă là một thử thách ngay từ đầu.
“Thế rồi chúng tôi đă t́m cách gợi chuyện qua việc nói về thức ăn,” ông Stone kể lại về buổi gặp ông Lợi và ông Chu lần đầu tiên tại phi trường. “Họ đă không hiểu chúng tôi, chúng tôi cũng không hiểu họ,” ông Stone kể lại buổi đầu tiên của hai người Việt tiếp xúc với món ăn nhanh của người Mỹ.
“Chúng tôi dừng lại ở một tiệm Hardees hay McDonalds ǵ đó, tôi không nhớ rơ, nhưng chúng tôi đă mua cho họ một chiếc bánh hamburger. Đó là chiếc bánh hamburger đầu tiên, họ chưa từng ăn, và họ đă không chịu ăn nó,” ông Stone cười khi nhớ lại.
Người bạn của ông Lợi, ông Chu đă rời xưởng dệt may và chuyển đến San Francisco cùng vợ một thời gian trước khi xưởng Waverly Mills đóng cửa. Ông Chu đă mở một nhà hàng, nhưng đă không may từ trần khoảng 10 năm trước đây.
Tuy gặp rào cản ngôn ngữ lúc đầu, sau một thời gian làm tại tiệm Barron Mills Clothing Store, ông Phạm Văn Lợi trở thành một nhân vật nổi tiếng và được tôn trọng trong cộng đồng.
Ông Coughenour nói rằng ông Lợi có nhiều thời gian hơn công việc phải làm, v́ vậy hai ông Stone và Coughenour đă giúp ông bắt đầu công việc kinh doanh của riêng ḿnh - và tiệm Lois Tailoring Shop đă ra đời ở gần đó.
Sau khi cố gắng đào tạo và thuê một ai đó để giúp chia sẻ gánh nặng cho công việc kinh doanh, cuối cùng ông Lợi đă tự ḿnh điều hành cửa hàng.
Ông Lợi cho biết ông thường làm việc từ 12 đến 13 giờ một ngày, từ 9 giờ sáng và đóng cửa lúc 10 giờ tối.
Stone và Coughenour mô tả Lợi là một người đàn ông ít nói, với tính cách khiêm tốn, đối xử công bằng với mọi người.
Bất kể người thuộc màu da hay tầng lớp nào, họ đều phải đứng xếp hàng đợi đến phiên ḿnh, ông Stone nói về việc kinh doanh của ông Lợi.
Ông là một người làm việc chăm chỉ và tận tụy, và cũng biết lắng nghe. Một lần kia, sau khi nghe những lời phàn nàn của khách hàng khi họ ngửi thấy mùi khói trên quần áo, ông Phạm Văn Lợi đă quyết định bỏ hút thuốc.
Khi về hưu, ông hy vọng sẽ tận hưởng thời gian được thư giăn và làm một việc mà ông rất thích, đó là đi câu cá vào bất cứ ngày nào.
Coughenour nói rằng sau ngần ấy năm, ông không xem ông Lợi là một cựu nhân viên, mà thật ra là một người bạn, một người có tấm ḷng tốt.
Đối với cửa tiệm may của ḿnh, ông Phạm Văn Lợi khuyến khích bất cứ ai cũng có thể sang lại trong ṿng 30 ngày.
Mà nếu không có ai sang tiệm, ông sẽ đóng cửa vào ngày 2 tháng 5. Ông sẽ bán hoặc tặng hết mọi thứ trong tiệm.