Theo như tin từ Reuters hôm nay 12/10/2021 dẫn lời một ủy viên châu Âu khẳng định rằng, Liên Hiệp Châu Âu "sẽ bắt đầu sụp đổ" nếu không phản đối quyết định của Ṭa Bảo Hiến Ba Lan, đặt luật pháp quốc gia lên trên các quy định của châu Âu.
Biểu t́nh khẳng định Ba Lan luôn là thành viên EU, Vac-xa-va, ngày 10/10/2021. AP - Czarek Sokolowski
Bà Vera Jourova, phụ trách về các giá trị và tính minh bạch của EU tuyên bố, nếu không tôn trọng các nguyên tắc của Liên Hiệp, theo đó các quy định phải được tuân thủ như nhau trên toàn châu Âu, th́ Liên Hiệp Châu Âu sẽ bắt đầu sụp đổ. Do vậy, cần phản ứng trước một chương mới mà Ṭa Bảo Hiến Ba Lan bắt đầu vạch ra.
Từ khi đảng Luật Pháp và Công Lư (PiS) lên cầm quyền tại Ba Lan năm 2015, nhiều nước phương Tây cáo buộc chính quyền nước này hạn chế độc lập tư pháp và báo chí, vi phạm quyền của phụ nữ, di dân và người đồng tính. Thủ tướng Mateusz Morawiecki hôm qua bác bỏ khả năng Ba Lan ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu.
Theo tổ chức thẩm định khả năng tài chính Moody’s, từ khi gia nhập EU năm 2004, Ba Lan hàng năm nhận được số tiền tài trợ tương đương 2% GDP quốc gia, và tỉ lệ này lên đến 3,2% trong tài khóa 2021-2027. Trong kế hoạch tái thúc đẩy EU, Ba Lan có thể được tài trợ 23 tỉ euro và được vay 34 tỉ euro với lăi suất thấp.
Tài trợ của EU : Ba Lan, Hungary kiện lên Ṭa Công lư châu Âu
Do trùng hợp t́nh cờ, sau cuộc biểu t́nh trên 100.000 người ở Ba Lan ủng hộ việc ở lại trong Liên Hiệp Châu Âu, Ṭa án Công lư châu Âu tại Luxembourg từ hôm qua 11/10/2021 bắt đầu xem xét vấn đề gắn kết tài trợ với việc tôn trọng Nhà nước pháp quyền.
Từ Bruxelles, thông tín viên Pierre Bénazet giải thích :
« Kể từ năm nay, các quỹ của châu Âu trên lư thuyết sẽ ngưng tài trợ nếu quốc gia thụ hưởng không tôn trọng Nhà nước pháp quyền, ngôn ngữ chuyên môn gọi là « có điều kiện ». Tuy nhiên điều kiện này vẫn chưa được áp dụng.
Cơ chế trên đây được lập ra vào tháng 7/2020, nhân thỏa thuận giữa 27 nước thành viên về ngân sách Liên Hiệp Châu Âu và kế hoạch tái thúc đẩy. Ba Lan và Hungary phản đối cơ chế, nhưng rốt cuộc đă chấp nhận ngân sách cũng như kế hoạch tái thúc đẩy, sau bốn ngày họp thượng đỉnh kéo dài. Đổi lại, hai nước được thỏa măn đ̣i hỏi, là cơ chế chỉ có thể áp dụng nếu Ṭa án Công lư châu Âu bật đèn xanh.
Đây chính là lư lẽ mà Ba Lan và Hungary đưa ra trước các thẩm phán châu Âu. Theo hai nước này, không có ǵ bảo đảm rằng điều kiện đặt ra là khách quan và công bằng, và yêu cầu Ṭa án xem xét có phù hợp với hiệp ước châu Âu hay không.
Trong khi chờ đợi, từ ngày đầu tháng Giêng, Ủy Ban Châu Âu ghi nhận tất cả những vi phạm có thể xảy ra, chẳng hạn về tính độc lập của tư pháp hoặc truyền thông. Bởi v́ nếu các thẩm phán châu Âu chấp thuận, cơ chế sẽ được áp dụng đối với tất cả số tiền đă được chuyển vào ngân sách ».