Báo Anh nói WHO ra quyết định dựa vào dữ liệu khả nghi. Guardian cho biết WHO và một số chính phủ thay đổi chính sách đối phó Covid-19 dựa trên dữ liệu khả nghi từ Surgisphere, công ty Mỹ ít được biết đến.
Guardian cho biết trong bài báo đăng ngày 3/6 rằng Surgisphere có đội ngũ nhân viên thiếu nền tảng khoa học, "dường như bao gồm một nhà văn khoa học viễn tưởng và một người mẫu nội dung người lớn". Surgisphere đă cung cấp dữ liệu cho nhiều nghiên cứu về Covid-19 nhưng không giải thích thỏa đáng được dữ liệu hoặc phương pháp thu thập.
Sapan Desai, giám đốc điều hành của Surgisphere. Ảnh: Gore Medical.
Dữ liệu mà họ tuyên bố đă thu được một cách hợp pháp từ hơn 1.000 bệnh viện trên toàn thế giới đă được các nhà khoa học sử dụng để đưa ra các nghiên cứu, dẫn đến thay đổi về chính sách điều trị Covid-19 ở các nước Mỹ Latinh. Chúng cũng dẫn đến việc WHO và các viện nghiên cứu trên thế giới dừng thử nghiệm thuốc sốt rét hydroxychloroquine.
Hai trong số các tạp chí y khoa hàng đầu thế giới, Lancet và New England, đă công bố các nghiên cứu dựa trên dữ liệu của Surgisphere. Giám đốc điều hành của Surgisphere Sapan Desai là đồng tác giả những nghiên cứu này.
Guardian cho biết dù Surgisphere tự nhận họ điều hành một trong những cơ sở dữ liệu về bệnh viện lớn nhất và nhanh nhất thế giới, họ gần như không có sự hiện diện trực tuyến. Tài khoản Twitter của họ có chưa đến 170 người theo dơi, không có bài đăng trong khoảng tháng 10/2017 đến tháng 3/2020. Trang Wikipedia về Desai đă bị xóa sau khi nhiều nghi ngờ nổi lên về Surgisphere.
Cộng đồng y tế đă đặt nhiều câu hỏi về Surgisphere trong vài tuần qua. Ngày 22/5, Lancet công bố nghiên cứu nói rằng thuốc sốt rét hydroxychloroquine có liên quan đến tỷ lệ tử vong cao hơn ở bệnh nhân Covid-19 và làm tăng các vấn đề về tim. Nghiên cứu nói rằng họ đă phân tích dữ liệu Surgisphere thu thập từ gần 15.000 người nhiễm nCoV đă vào 1.200 bệnh viện trên thế giới, được cho dùng hydroxychloroquine hoặc kết hợp với kháng sinh.
Tuy nhiên, Guardian phát hiện có lỗi trong dữ liệu về Australia. Nghiên cứu cho biết họ đă lấy dữ liệu từ 5 bệnh viện, ghi nhận 600 người nhiễm nCoV và 73 trường hợp tử vong tính đến ngày 21/4. Nhưng dữ liệu từ Đại học Johns Hopkins cho thấy chỉ 67 trường hợp tử vong được ghi nhận tại Australia tính đến 21/4. Đến ngày 23/4, con số này mới tăng lên 73.
Guardian đă liên lạc với 5 bệnh viện ở Melbourne và hai bệnh viện ở Sydney. Tất cả đều bác bỏ cung cấp thông tin cho cơ sở dữ liệu và cho biết họ chưa từng nghe đến Surgisphere.
Desai nói rằng công ty của ông chỉ có 11 nhân viên và Surgisphere đă hoạt động từ năm 2018, "sử dụng rất nhiều trí tuệ nhân tạo và học máy để tự động hóa quá tŕnh phân tích dữ liệu y tế". Desai khẳng định cách Surgisphere thu thập dữ liệu "luôn phù hợp với luật pháp và quy định của địa phương".
Peter Ellis, nhà khoa học dữ liệu trưởng của Nous Group, công ty tư vấn quản lư quốc tế thực hiện các dự án tích hợp dữ liệu cho các cơ quan chính phủ, bày tỏ lo ngại rằng cơ sở dữ liệu của Surgisphere "gần như chắc chắn là một tṛ lừa đảo".
Ngày 2/6, sau khi được Guardian tiếp cận, Lancet đă bày tỏ quan ngại về nghiên cứu họ đă công bố. Tạp chí Y học New England cũng đưa ra thông báo tương tự. Lancet cho biết các tác giả không liên quan đến Surgisphere đang tiến hành một cuộc kiểm toán độc lập về nguồn gốc và tính hợp lệ của dữ liệu.