Tổng thống Nga Putin đúng là cao thủ. Ông đă giữ bí mật đến phút chót khi đưa r quyết định giải tán chính phủ. Ông dọn đường cho tương lai?
Trên 1.300 khách mời có mặt tại trung tâm triển lăm “Manezh” ở thủ đô Moskva ngày 15/1 đă không chờ đợi một tin chấn động đến như vậy từ người lănh đạo cao nhất của Liên bang Nga, với những đề xuất cải cách mang tính "bước ngoặt".
Trong bản Thông điệp liên bang 2020 lần này, Tổng thống Nga Vladimir Putin đă sắp xếp rất rơ ràng thứ tự các ưu tiên trong đường lối lănh đạo đất nước tới đây, đó là người dân, tài chính và cải cách chính trị. Và chính ưu tiên thứ ba đó đă gây ra cơn chấn động trên toàn nước Nga.
Tuy Tổng thống Putin không đặt ra vấn đề thông qua Hiến pháp mới như một số dự đoán, song những sửa đổi ông đề xuất sẽ thay đổi diện mạo cả hệ thống chính trị của đất nước, tạo ra một nền tảng mới về chất cho quá tŕnh phát triển không chỉ trong vài năm tới, mà cho cả một giai đoạn dài tiếp sau.
Ngay sau khi Tổng thống Nga kết thúc bản Thông điệp liên bang, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev đă đệ đơn xin đưa cả chính phủ từ chức, mở đường “hiện thực hóa” các sáng kiến của Tổng thống Putin.
Những đề xuất sửa đổi được Tổng thống Putin tŕnh bày rất cụ thể, đó là chỉ có công dân Nga sống ít nhất 25 năm tại đất nước và không có bất kỳ cơ sở nào để thường trú tại nước khác mới được giữ các chức vụ lănh đạo nhà nước quan trọng, đó là khẳng định quy định nhiệm kỳ tổng thống không kéo dài quá 2 kỳ liên tiếp, đó là nâng cao vai tṛ và trách nhiệm của cơ quan lập pháp, đó là quy chế hiến định cho một cơ quan do chính ông Putin lập ra vào năm 2000 là Hội đồng quốc gia...
Nếu thời gian tới, những đề xuất sửa đổi được xă hội ủng hộ thông qua trưng cầu dân ư, nước Nga sẽ có cơ quan lập pháp mạnh, đảm đương cả vai tṛ bổ nhiệm lănh đạo cao nhất của nhánh hành pháp thay v́ chỉ phê chuẩn theo đệ tŕnh của tổng thống như hiện nay, đánh dấu một sự “kết đoàn” trở lại giữa hai nhánh lập pháp và hành pháp sau những “phân chia chiến tuyến” từ thời kỳ1993 và cũng là bối cảnh để bản Hiến pháp hiện thời ra đời.
Sau gần 20 năm “thử thách”, người đứng đầu nước Nga đề nghị đưa vào Hiến pháp quy chế của Hội đồng quốc gia, cơ quan không chỉ do tổng thống đứng đầu, tập trung lănh đạo cao nhất cấp địa phương, mà cả các cựu lănh đạo có kinh nghiệm quản lư nhà nước và xă hội, chủ tịch hai viện quốc hội, các đại diện toàn quyền của tổng thống ở địa phương cũng như đại diện các đảng trong cơ quan lập pháp.
Theo giới chuyên gia, giờ đây, sau khi đưa quy chế về cơ quan này vào Hiến pháp, vai tṛ của Hội đồng quốc gia vẫn sẽ không thay đổi, song chức năng và nhiệm vụ cụ thể sẽ là vấn đề được chú ư, quan tâm, đặc biệt là trong so sánh với chính phủ.
Nh́n vào t́nh h́nh bộ máy lănh đạo cấp vùng trong vài năm qua tại Nga, có thể thấy rơ độ tuổi lănh đạo được trẻ hóa rất mạnh. Tổng thống V.Putin cũng cho thấy ông sẵn sàng thực hiện các thay đổi nhân sự một cách nhanh chóng và quyết đoán. Mục đích hoàn toàn thấy rơ: hiệu quả quản lư là yêu cầu tối cao được tổng thống đặt ra với lớp lănh đạo địa phương.
Sau khi ông Dmitry Medvedev đệ đơn từ chức, Tổng thống Putin đă đề cử một quan chức c̣n ít người biết tiếng, ông Mikhail Mishustin, người đứng đầu Cơ quan Thuế LB Nga, làm Thủ tướng mới.
Trên thực tế, trong điều kiện nền kinh tế phải chống trả với các biện pháp trừng phạt cũng như các cục diện bất lợi trên thế giới, Cơ quan Thuế của ông Mikhail Mishustin đă đóng góp xuất sắc cho ngân sách, “tiêu diệt” đa phần các mô h́nh thuế “xám”, chống ngầm hóa doanh nghiệp.
Chỉ c̣n chờ Đuma quốc gia (Hạ viện) thông qua, Nga sẽ có tân thủ tướng là một nhà kỹ trị thực thụ, nổi tiếng với mục tiêu số hóa nền kinh tế và xă hội. Tập trung tài và lực vào một mối v́ lợi ích của đất nước hẳn là “chương tŕnh hành động” mà Tổng thống Putin muốn thực hiện kể cả sau năm 2024.
Đánh giá đầu tiên, song đa phần là nhất quán trong giới quan sát Nga, là các đề xuất của Tổng thống Putin thực chất đă thay đổi cơ cấu nền tảng của chính quyền hành pháp, biến Liên bang Nga từ một nước cộng ḥa “siêu tổng thống” từ năm 1993 thành nước cộng ḥa tổng thống - nghị viện, với cơ quan lập pháp mang tính đại diện và thực hiện đầy đủ vai tṛ đại diện, với đội ngũ lănh đạo địa phương đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên trên hết, có năng lực quản lư hiện đại, với hai nhánh chính quyền hành pháp và lập pháp có liên hệ chặt chẽ, đảm bảo cho chiến lược phát triển kinh tế - xă hội.
Theo Hiến pháp, năm 2024 sẽ kết thúc nhiệm kỳ thứ hai liên tiếp của Tổng thống Putin, khi ông sẽ không tiếp tục ứng cử lần ba. Và người lănh đạo cao nhất đang bắt đầu xây dựng di sản của ḿnh cho đất nước, quan trọng nhất trong đó là hệ thống chính trị cân bằng và vững chắc, có khả năng cải tổ các cơ cấu. Hệ thống đó sẽ hoạt động kể cả khi ông không c̣n nắm giữ vị trí “tổng tư lệnh”.
Mục đích và nhiệm vụ đă rơ, song diễn biến tiếp theo trên chính trường Nga sẽ c̣n phụ thuộc vào phản ứng từ phía hệ thống hiện hành, hay đúng hơn là vào niềm tin của hệ thống đối với tầm nh́n của ông Putin, với di sản chính trị mà ông để lại.
VietBF@ sưu tầm.