Trong một đề xuất ngân sách quốc pḥng năm 2022, Lầu Năm Góc đă phân bổ 5 tỷ USD để mua sắm tàu ngầm hạt nhân chiến lược lớp Columbia thế hệ tiếp theo nhằm thay thế SSBN lớp Ohio, khiến cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc không chỉ nóng trên bàn đàm phán, máy bay và tàu chiến mặt nước chạm trán nhau, mà c̣n khốc liệt ở dưới mặt nước với những tàu ngầm hạt nhân.
Trong khi các cường quốc trên thế giới đang ầm thầm xây dựng khả năng răn đe dưới biển. Ở Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương, Mỹ, Trung Quốc, Nga và Ấn Độ đă vận hành các tàu ngầm hạt nhân chiến lược (SSBN). Pakistan và Triều Tiên cũng khai thác hỏa lực hạt nhân phóng từ tàu ngầm điện - diesel.
15 tỷ USD cho một tàu ngầm lớp Columbia
Trong đề xuất ngân sách quốc pḥng năm 2022, Lầu Năm Góc đă phân bổ 5 tỷ USD để mua sắm tàu ngầm hạt nhân chiến lược lớp Columbia thế hệ tiếp theo nhằm thay thế SSBN lớp Ohio. Nhiều người trong cộng đồng quốc pḥng chỉ trích đề xuất ngân sách tổng thể là không đủ để đáp ứng cuộc cạnh tranh quyền lực với Trung Quốc.
Trong nhiều năm, các quan chức Mỹ tuyên bố chương tŕnh tàu ngầm lớp Columbia là một trong những ưu tiên hàng đầu. Hải quân Mỹ sẵn sàng rút bớt ngân sách ở những hạng mục khác để chi cho chương tŕnh tàu ngầm lớp Columbia.
14 chiếc SSBN lớp Ohio sẽ được thay thế bằng 12 tàu ngầm SSBN lớp Columbia. Không giống như tàu ngầm lớp Ohio phải đại tu thay thế lơi nhiên liệu hạt nhân ở giữa chu kỳ, SSBN lớp Columbia được thiết kế với lơi ḷ phản ứng không cần thay thế suốt ṿng đời sử dụng của nó.
Giải pháp thiết kế này cho phép vận hành 10 SSBN cùng lúc trên toàn cầu. Nhưng việc giữ 10 SSBN trên biển sẽ rất tốn kém và chi phí ước tính tiếp tục tăng lên đáng kể. Chi phí mua sắm 12 SSBN lớp Ohio lên đến 109 tỷ USD.
Hôm 7/6, tờ USNI News báo cáo rằng chi phí cho tàu ngầm Columbia đầu tiên tăng thêm 637 triệu USD so với ước tính năm ngoái, lên đến 15,03 tỷ USD, bao gồm chi phí nghiên cứu và phát triển, đưa nó trở thành SSBN đắt nhất thế giới.
Tom Shugart, cựu thủy thủ tàu ngầm, hiện là thành viên cao cấp tại Trung tâm An ninh Mới của Mỹ, nói:
"Răn đe hạt nhân là nền tảng cho phần c̣n lại của các biện pháp răn đe thông thường. Nếu bạn không có một phương tiện răn đe hạt nhân đáng tin cậy, có thể sống sót, th́ những biện pháp răn đe khác đều trở nên vô nghĩa. Điều đó khiến chương tŕnh SSBN lớp Columbia trở thành ưu tiên số 1".
Tàu ngầm lớp Columbia của Hải quân Mỹ.
Bộ ba răn đe hạt nhân của Mỹ gồm, tên lửa đạn đạo liên lục địa trên đất liền, máy bay ném bom chiến lược và tàu ngầm SSBN. Trong đó, SSBN được xem là vũ khí nguy hiểm nhất, có thể sống sót sau đợt tấn công đầu tiên của đối phương, v́ SSBN gần như không thể bị phát hiện khi ở dưới đại dương sâu thẳm.
Tham vọng của Trung Quốc và tử huyệt của họ
Mỹ rơ ràng không phải là quốc gia duy nhất tăng cường khả năng răn đe hạt nhân dưới biển. Trong một nghiên cứu vào năm ngoái do Trường Cao đẳng An ninh Quốc gia thuộc Đại học Quốc gia Australia thực hiện, các học giả trên khắp thế giới đă phân tích kế hoạch SSBN của Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Pháp và Anh, cũng như tham vọng của Triều Tiên và Pakistan.
Đặc biệt các chuyên gia rất quan tâm đến chương tŕnh SSBN của Trung Quốc. Rory Medcalf, người đứng đầu Trường Cao đẳng An ninh Quốc gia, đă viết rằng Trung Quốc muốn biến Biển Đông thành pháo đài cho các SSBN của họ.
Trung Quốc được cho là sở hữu khoảng 6 SSBN lớp Jin, Type-094. Chiếc mới nhất là Trường Chinh 18 được đưa vào sử dụng trong tháng 4. Mỗi tàu ngầm Type-094 mang theo 12 tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm JL-2, tầm bắn khoảng 7.200 km.
Cự ly cho phép tàu ngầm Type-094 tấn công các mục tiêu ở Alaska từ các căn cứ gần Trung Quốc. Nó có thể tấn công các mục tiêu ở Hawaii từ phía nam Nhật Bản, thậm chí là các mục tiêu ở lục địa Mỹ từ các vị trí giữa đại dương phía tây Hawaii.
Nhưng để tấn công Washington, các tàu ngầm Trung Quốc sẽ phải di chuyển về phía đông Hawaii, vùng biển vốn nguy hiểm với các tàu ngầm Trung Quốc.
Trở ngại lớn nhất đối với hoạt động của SSBN Trung Quốc là vị trí địa lư, bao quanh bởi vùng nước nông. Các SSBN của Trung Quốc phải vượt qua các vị trí án ngữ trước khi tiến vào vùng nước sâu ở Thái B́nh Dương.
SSBN lớp Jin, Type-094 của Hải quân Trung Quốc.
Các chuyên gia đồng ư rằng tuy Trung Quốc đă thu hẹp khoảng cách quân sự với Mỹ, nhưng Washington vẫn nắm lợi thế lớn trong cuộc chiến dưới biển. Tuy nhiên, nếu các tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm mới của Trung Quốc có tầm bắn xa hơn, họ có thể giữ các SSBN của ḿnh ở Biển Đông, nhưng vẫn có thể tấn công Washington.
Nhà phân tích Norman Friedman nhận định trong khoảng thời gian một đến hai thập kỷ tới, Trung Quốc có thể chế tạo thành công SLBM với tầm bắn đủ khả năng tấn công Mỹ khi phóng từ Biển Đông.
Trung Quốc đang gấp rút phát triển SSBN thế hệ tiếp theo tàu ngầm Type-096. Lớp tàu này sẽ được trang bị tên lửa SLBM JL-3 đang được phát triển.
Tên lửa này được cho là có tầm bắn khoảng 9.000 km. Giới phân tích dự đoán Trung Quốc cần 5-7 năm để tích hợp thành công tên lửa JL-3 vào tàu ngầm Type-096.
Ngay cả khi SSBN Type-096 với tên lửa JL-3 đi vào vận hành, nó vẫn chưa thể tấn công Washington từ Biển Đông. Trong khi đó, SSBN Ohio của Mỹ với tên lửa Trident II, tầm bắn 12.000 km có thể tấn công bất kỳ mục tiêu nào trên Trái Đất.
Trong nhiều năm, các SSBN đă tham gia vào tṛ chơi trốn t́m dưới đáy biển với khả năng tác chiến chống ngầm mới nhất. Những tiến bộ công nghệ đă làm cho các đại dương trở nên "trong suốt hơn", làm xói ṃn khả năng sống sót của các SSBN.
Sự xuất hiện ngày càng nhiều các tàu lặn không người lái có thể khiến các SSBN bị lộ diện. Mỹ đang vượt lên trong lĩnh vực này, nhưng Trung Quốc cũng đang cố thu hẹp khoảng cách.