Thằng Cối hỏi thằng Chầy:
- Dạo này mở TV ra thấy nói nhiều về “Cơ chế đặc thù” ngành nào, địa phương nào cũng xin cơ chế đặc thù, thế là thế nào?
Thằng Chầy trả lời:
- Đấy thực ra cũng là một kiểu “XIN, CHO” nhưng nó không đi ngầm như ngày trước, mà thể hiện bằng Nghị quyết của Quốc Hội, Chính phủ đàng hoàng.
Cơ chế đặc thù chẳng qua là một công cụ ngắn hạn cho việc khơi dòng chảy của nền kinh tế khi nó bị ách tắc do hệ thống các Văn bản quy phạm pháp luật chồng chéo, không thực tiễn, lỗi thời lạc hậu, lắm lỗ hổng bị các nhóm lợi ích nó lạm dụng.
Nhưng cơ chế đặc thù nó là con dao hai lưỡi, lạm dụng quá sẽ dẫn đến hiện tượng vô chính phủ, hệ thống pháp luật sẽ bị vô hiệu hoá thay vào đó bằng những quyết định rối rắm, dẫm vào chân nhau, dẫn đến tình trạng người thi hành chức trách sẽ bị rơi vào mê cung “không làm thì bị quy là thờ ơ, sợ trách nhiệm” làm thì dẫn đến xung đột vì cơ chế đặc thù này mâu thuẫn với cơ chế đặc thù khác.
Anh lấy ví dụ thế này cho chú mày dễ hiểu:
Khi giải ngân vốn đầu tư công chậm, để thúc đẩy họ ra cơ chế đặc thù cho chỉ định thầu, cho việc thanh toán, tạm ứng, cho thỏa thuận về đền bù giải phóng mặt bằng, cho khai thác các mỏ vật liệu…
Cơ chế này cho phép bỏ nhiều công đoạn theo các quy định của các văn bản quy phạm pháp luật đã đề ra, và có nhiều quyền tự quyết hơn.
Nhưng không có một văn bản quy phạm pháp luật nào lý giải việc bỏ các công đoạn này vì lý do gì, điều nguy hiểm là những công đoạn này vẫn nghiêm nhiên có tính pháp lý và nó như “Lưỡi chém” vẫn lơ lửng trên đầu.
Để giải phóng mặt bằng nhanh, cơ chế đặc thù cho phép người quyết định đầu tư có quyền nhiều hơn, quyết định về giá bồi thường, về địa điểm tái định cư, về quy hoạch… nhưng những quyết định này lấy căn cứ, và cơ sở nào, nó lại động chạm đến các quy định khác, thuộc thẩm quyền của các ngành, địa phương khác… thế là lại xung đột.
Giải ngân phải có biên bản nghiệm thu chất lượng, cái này có quy định về Quản lý chất lượng, làm ẩu, làm không đúng quy trình kỹ thuật, không đảm bảo an toàn chất lượng ai dám ký… nguyên nhân vì cơ chế đặc thù chỉ định thầu nên không lựa chọn được nhà thầu có năng lực một cách khách quan minh bạch, nên nó vào ỉa vãi ra.
Luật Khoáng sản năm 2010 xem tài nguyên đất, đất san lấp là khoáng sản thì hầu hết tất cả các dự án xây dựng công trình đều phải được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép khai thác khoáng sản theo quy định của Luật Khoáng sản. Như vậy, thì thực tế việc đầu tư xây dựng hầu hết các công trình hiện nay (bao gồm cả xây dựng nhà ở của dân, dự án đào đắp đê điều, cống rãnh…) đều đang vi phạm các quy định của Luật Khoáng sản
Thêm nữa, theo Luật Tài nguyên môi trường quy định khi khai thác phải có đánh giá tác động môi trường.
Vật liệu san nền thiếu, ách tắc cũng do luật, thế là lại đẻ ra cơ chế đặc thù cho khai thác mỏ đất. Có cơ chế vẫn rất khó cho người ký quyết định, hậu quả về sau ai chịu?
Cơ chế thị trường giá khai thác là bao nhiêu? Cao, thấp theo căn cứ nào, thế là mọi việc vẫn lùng nhùng…
Giá tại mỏ cao hơn giá trúng thầu của nhà thầu thi công, trong dự toán phê duyệt thế là lại nhao lên đòi cơ chế, mọi việc lại bế tắc…
Cái lùng nhùng này lại đẻ ra một cái cơ chế đặc thù khác, thế là loạn cơ chế đặc thù.
Cán bộ nào lợi dụng cơ chế đặc thù, nhắm mắt làm liều mong cơ hội đổi đời “hy sinh đời bố củng cố đời con” thế là tham nhũng lại tiếp diễn không bao giờ dứt.
Cơ chế đặc thù có rồi nhé, quyền tự quyết đã trao tận tay cán bộ. Nhưng cán bộ vẫn lắc đầu “Em sợ lắm” vì em quyết căn cứ vào cái gì, quyết rồi sau này lại bảo sai, ai bảo vệ em, có khi còn cho vào lò để khoe chống tham nhũng rất quyết liệt không có vùng cấm.
Thà rằng em cứ đánh trống múa rối, sớm cắp ô đi tối cắp ô về cho nó lành.
Cho nên anh nói với mày “Cơ chế đặc thù thành kẻ thù của cán bộ khi họ áp dụng” chú thấy có đúng không?