Vì sao lễ duyệt binh ngày 09/5 lại quan trọng đối tổng thống Nga ?
Dưới thời tổng thống Vladimir Putin, việc tổ chức diễu binh rầm rộ mừng Ngày Chiến Thắng Đức Quốc Xã mồng 09/5 đã trở thành một nghi thức hàng năm. Đây cũng là dịp để chủ nhân điện Kremlin phô trương đội quân đông đảo được cho là hùng mạnh và các loại vũ khí khí tài hiện đại. Nhưng năm nay, trong bối cảnh có nguy cơ bị « sa lầy » trong cuộc chiến tranh Ukraina, lễ hội quốc gia, điểm hẹn quân sự trọng đại lại bị giảm quy mô đến 35%.

Tạp chí The Economist nhắc lại, cuộc diễu binh đầu tiên mừng thắng lợi quân phát xít Đức là ngày 24/06/1945. Khoảng 35 ngàn quân diễu hành trước mộ Lê-nin dưới sự chứng kiến của Josef Stalin. Cảnh giác với những cảm xúc dân tộc đích thực, với sự nổi tiếng của thống chế Georgy Zhukov – người chứng kiến quân đội Đức Quốc Xã đặt bút ký văn bản đầu hàng quân đồng minh lúc 23 giờ 01 phút ngày 08/5 tại Berlin (tức vào lúc 01 giờ 01 phút ở Matxcơva), Stalin tìm cách kiểm soát các nghi lễ tưởng niệm, hạ cấp Ngày Chiến Thắng, và lễ duyệt binh chính chỉ diễn ra vào ngày 07/11, ngày Cách mạng Bôn-sê-vic.

Cuộc duyệt binh mừng Ngày Chiến Thắng chỉ sống lại dưới thời Leonid Brezhnev, nhân dịp 20 năm kết thúc Thế Chiến Thứ Hai năm 1965, rồi được lặp lại năm 1985, 1990 và đến khi Liên Xô sụp đổ (từ năm 1995) mới là hàng năm. Nhà nghiên cứu về Nga học, Xô Viết và hậu Xô Viết, Cécile Vaissé, trường đại học Rennes 2, trên đài France Inter lưu ý, cho đến tận năm 2010, ngày 9 tháng Năm vẫn chỉ là ngày quốc tang, thương khóc cho 20 triệu người đã ngã xuống cho điều mà Nga gọi là Cuộc Chiến Tranh Vệ Quốc Vĩ Đại, hậu quả của việc chính quyền Stalin đã không chuẩn bị tốt để đối phó với quân đội quốc xã của Hitler.

Thế nhưng, khi lên cầm quyền từ năm 2000, Vladimir Putin đã biến đổi những cuộc diễn binh Ngày Chiến Thắng thành một lễ mừng thắng lợi của sức mạnh vũ trang, khắc sâu ký ức về cuộc chiến nhằm mang lại tính hợp đáng cho chính phủ chuyên quyền của ông trong con mắt người dân.

Đặc biệt, bài diễn văn của chủ nhân điện Kremlin, luôn nhấn mạnh đến « sự vĩ đại của nước Nga trên trường quốc tế, sức mạnh quân sự của Nga, các "anh hùng" dân tộc Nga » và hình ảnh hàng ngàn binh sĩ hô to « Hurrah » ấn tượng. Đối với ông Putin, ngày 09/5 là một ngày lễ lớn về lòng yêu nước, với từ chủ đạo : « Chúng ta có thể lặp lại » . Nghĩa là, theo giải thích của Cécile Vaissé, « ý tưởng ở đây muốn nói rằng "chúng ta có thể một lần nữa thắng phe phát xít" » (Franceinfo)

Còn theo nhận định của Isabelle Facon, trợ lý giám đốc Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược (FRS) trên đài Franceinfo, đây cũng là dịp để Matxcơva « thể hiện sức sống của quân đội và tổ hợp công nghiệp quốc phòng ». Thế nên, ngay từ năm 2008, sau cuộc chiến Gruzia, thế giới được chứng kiến màn phô trương rầm rộ những binh chủng hùng hậu cùng các loại vũ khí đời mới nhất như xe tăng, những chiếc tên lửa đạn đạo liên lục địa có thể mang đầu đạn hạt nhân…

Khi quân sự hóa cuộc diễu hành và tìm cách kiểm soát các lễ tưởng niệm của quần chúng, tổng thống Nga trên thực tế đã biến Ngày Chiến Thắng mồng 9 tháng Năm thành một màn trình diễn do Nhà nước kiểm soát như ông Stalin đã tạo ra ngày 24/06/1945.

Chỉ có điều, như sự mỉa mai của The Economist, « đội quân diễu binh » của Vladimir Putin dường như chỉ có « hiệu quả trên Quảng Trường Đỏ », nhưng tại Ukraina thì lại thật « thê thảm ». Và trong bối cảnh Nga dồn quân đánh Ukraina nhưng vẫn chưa có được kết quả như mong đợi, quy mô cuộc diễu binh năm nay đã bị thu hẹp tới một phần ba do có rất ít các phương tiện và khí tài được trưng bày. Bởi vì, nước Nga cần đến xe tăng và số quân còn lại cho những việc khác khẩn cấp hơn !