Ngừa Tai Biến Bệnh Tim Mạch
04/03/2000
Bác Sĩ Trần Mạnh Ngô
Bệnh tim mạch vẫn là bệnh giết hại nhiều người nhất tại Hoa Kỳ. Cứ bốn người lại có một người bị chết v́ biến chứng bệnh tim mạch. Tuy nhiên, sự đề pḥng tai biến bệnh tim mạch không được theo dơi chu đáo. Mức đề pḥng quan trọng nhất vẫn là do sự cố gắng cuả chính bệnh nhân. Sau đây là những lời khuyên để giúp bệnh nhân chăm sóc sức khỏe được hữu hiệu hơn.
Trước hết, xin hăy kiểm soát bệnh cao huyết áp:
Thực sự th́ bệnh nhân tự kiểm soát cao huyết áp không được kỹ càng cho lắm. Tại Hoa Kỳ có 24 phần trăm bị cao máu, trong đó th́ chỉ có 53 phần trăm là chịu uống thuốc. Chỉ có 25 phần trăm bệnh nhân tự kiểm soát bênh cao máu đàng hoàng. Bệnh nhân có thể tự nhiên bỏ thuốc v́ một vài công phạt như: cảm thấy lừ đừ, t́nh trạng tâm thần thay đổi, sinh hoạt t́nh dục kém. Có bệnh nhân v́ t́nh trạng tài chánh kém, nhất là khi về hưu, không đủ tiền mua thuốc.
Chuyện nguy hiểm hơn là bệnh nhân tự ư ngưng uống thuốc, làm cho mạch máu bất chợt lên cao, c̣n cao hơn trước, dễ gây nên những biến chứng như tai biến mạch máu năo (stroke) hay cơn đau tim (heart attack), máu nhồi cơ tim (myocardial infarction). Trong trường hợp này, bệnh nhân phải đi chữa cấp cứu ngay.
Kiểm soát cholesterol, mỡ trong máu:
Ai cũng biết rằng uống thuốc giảm mỡ và cholesterol sẽ làm giảm tử vong cho bệnh nhân bị cholesterol cao trong máu. Vậy mà nhiều bệnh nhân lại không chịu uống thuốc. Có tới 6-31 phần trăm bệnh nhân tự động bỏ thuốc giảm cholesterol. Cũng có nhiều bệnh nhân đă từng uống thuốc, nhưng chẳng được bao lâu cũng lại bỏ thuốc, có khi lên tới 10-12 phần trăm (W. Insull, J. Internal Med. 241: 317, 1997). Có 2 cách giúp bệnh chịu khó uống thuốc: thứ nhất là làm sao cho bệnh nhân hiểu được tầm quan trọng của việc uống thuốc giảm mỡ, giảm cholesterol và thứ hai là t́m cách hạ giá cả thuốc men xuống thấp để cho bệnh nhân nghèo có thể đủ tiền mua thuốc (J. Christopher Lynch, Pharmacy Times, January 2000).
Xin chịu khó uống Aspirine đều đặn mỗi ngày:
Việc uống Aspirine để giảm tử vong v́ cơn đau tim (angina, heart attack) và bệnh nhồi máu cơ tim, nghẹt tim (myocardial infarction), đă được chứng minh rơ ràng. Vậy mà có rất nhiều bệnh nhân nam giới bị cơ nguy bệnh tim mạch, vẫn không lưu ư uống aspirin đều đặn. Chỉ có 33 phần trăm bệnh nhân da trắng, và 10 phần trăm bệnh da đen, bị cao cholesterol và cao huyết áp là c̣n tiếp tục uống aspirin. Xác suất đối với bệnh nhân Việt Nam ở hải ngoại uống aspirine mỗi ngày không rơ là bao nhiêu, có thể khá hơn, nhưng tốt hơn là quư bạn có bệnh cao huyết áp hay bệnh tim hăy chịu khó uống aspirin mỗi ngày.
Kích thích tố trị liệu giúp cho phụ nữ:
Phụ nữ đă tắt kinh, nếu dùng kích thích tố trị liệu có thể giảm nguy cơ bệnh tim mạch tới 35-50 phần trăm. Thử nghiệm cho thấy: nếu phụ nữ dùng kích thích tố và không bị nguy cơ v́ ba loại bệnh như bệnh tim mạch, ung thư, và loăng xương th́ có thể kéo dài tuổi thọ, thêm từ 1 tới 3 năm (JAMA, 277: 1140, 1997). Tất nhiên là dùng kích thích trị liệu chỉ có lợi cho phụ nữ chưa hề bao giờ có bệnh tim mạch, c̣n đă từng bị bệnh tim mạch rố th́ không giúp ích được ǵ. Ấy vậy mà cũng chỉ có 3-30 phần trăm phụ nữ dùng kích thích tố thường xuyên mà thôi. Lư do chính là v́ sợ bị ung thư vú, sợ bị có đường kinh trở lại, và bị đau ngực. Bác sĩ gia đ́nh sẽ cắt nghĩa cho bệnh nhân để hiểu rằng cơ nguyên sinh ra ung thư vú tương đối rất thấp nếu so sánh với rất nhiều điều lợi khi dùng kích thích tố. C̣n nếu bị căng đau ngực th́ có thể giảm lượng thuốc xuống.
Có thể dùng Raloxifene thay thế kích thích tố trị liệu:
Dùng Raloxifene rất tốt để chữa bệnh loăng xương, có thể giúp cho phụ nữ tránh phiền hà về chuyện đau ngực và đừơng kinh. Nhưng có vẻ gây thêm bệnh đỏ mặt (hot flashes) trong thời kỳ bị tắt kinh. C̣n vấn đề Raloxifene có pḥng ngừa cơ nguyên bệnh tim mạch hay không th́ c̣n chờ thêm kết quả thử nghiệm sau này (Y học thường thức,
www.VN1.net).
Có những lời khuyên:
Nói tóm lại, không uống thuốc men đều đặn sẩy ra rất thông thừơng cho tất cả mọi bệnh nhân. Tuy nhiên chúng ta phải nh́n thấy tầm quan trọng là nên uống thuốc thường xuyên, nhất là khi biết rằng có liên quan đến nguy cơ bệnh tim mạch. Xin có vài lời khuyên như sau:
. lưu ư đến triệu chứng bệnh tim mạch sẽ tái phát nếu bệnh nhân không uống thuốc đều đặn hoặc bỏ thuốc.
. bác sĩ và người nhà bệnh nhân nên giúp đỡ, khuyên nhủ bệnh nhân.
. cần theo rơi bệnh thường xuyên hơn.
. sắp xếp việc uống thuốc đều đặn mỗi ngày.
. nếu không muốn uống thuốc v́ mt lư do ǵ th́ cũng xin cho bác sĩ gia đ́nh biết, để có thể tùy cơ thay đổi. Xin đừng tự ư bỏ thuốc.
. Nếu thuốc có phản ứng phụ th́ sẽ điều chỉnh thuốc hoặc thay thế thuốc cho thích hợp.
. khuyến khích bệnh nhân có mt tinh thần tích cực: uống thuốc đều đặn để chống đỡ bệnh tật, khỏi bệnh.
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP, E-mail:
nmtran@hotmail.com; Fax: (714) 547-4968; Điện thoại: (714) 547-3915