"Trên danh nghĩa chính trị, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đă thanh trừng lực lượng không quân tàn nhẫn đến mức họ gần như không thể triển khai các tiêm kích F-16 nữa" - Ông Peck viết.
Thổ Nhĩ Kỳ thanh trừng hơn 300 phi công F-16
Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đă thanh trừng hơn 300 phi công F-16 sau cuộc đảo chính thất bại.
Theo nhà phân tích Michael Peck trên tạp chí National Interest, giá trị của các phi công lái máy bay chiến đấu không hề rẻ mạt. Không quân Mỹ ước tính chi phí đào tạo một phi công mới lái F-35 lên tới 11 triệu USD. Đó là chưa tính đến những kinh nghiệm "vô giá" của một phi công kỳ cựu đă cầm lái nhiều năm trời.
Đây là lư do tại sao Không quân Mỹ sẵn sàng đưa ra những khoản tiền thưởng trị giá nửa triệu USD để giữ chân các phi công chiến đấu có kinh nghiệm.
V́ vậy, một quốc gia tống các phi công chiến đấu của ḿnh vào tù là việc không chỉ gây lăng phí tiền bạc, mà c̣n hủy hoại nguồn lực vô cùng quư giá.
Ấy thế mà, trên danh nghĩa chính trị, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đă thanh trừng lực lượng không quân của ḿnh tàn nhẫn đến mức họ gần như không thể triển khai các tiêm kích F-16 nữa.
Sự việc bắt đầu vào ngày 15/7/2016, khi các thành viên của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ "bị cáo buộc" đă tiến hành một cuộc đảo chính nhằm lật đổ chính quyền của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan.
Mặc dù có lợi trong việc lật đổ chính phủ dân sự (như 4 cuộc đảo chính thành công từ năm 1960-1997), nhưng theo nhà phân tích Michael Peck, những nỗ lực "bị coi là đảo chính" năm 2016 thật "nực cười".
Cụ thể, các binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ được cho là đă t́m cách cô lập Istanbul bằng cách dựng rào chắn trên cầu Bosporus, nhưng chỉ chặn các làn đường từ một hướng. Đoạn video đăng tải trên Youtube cho thấy những người lính Thổ với xe tăng Leopard đầu hàng cảnh sát và dân thường.
Khi Tổng thống Erdogan bay trở về Istanbul sau kỳ nghỉ, hai chiếc F-16 của Không quân Thổ đă đưa máy bay của ông Erdogan vào tầm ngắm nhưng không bắn hạ được.
Trong khi quân đội Thổ Nhĩ Kỳ mệnh danh là lực lượng bảo vệ sườn phía nam của NATO trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh nhằm chống lại Liên Xô th́ với sự thể hiện ở trên, thật ngạc nhiên khi Kremlin chưa bao giờ chiếm được Bosporus.
Theo ông Peck, tất cả điều đó khiến những người c̣n hoài nghi tự hỏi, phải chăng cuộc đảo chính là một chiến dịch "vu oan giá họa" của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ, nhằm đưa [hoặc kích động] một cái cớ để đàn áp một số tướng lĩnh kỳ cựu của Thổ Nhĩ Kỳ và những tín đồ bí mật của giáo sĩ lưu vong Fethullah Gulen.
Trả giá đắt
Dù thế nào đi nữa th́ cuộc đảo chính cũng đă kết thúc trong ṿng chưa đầy một giờ, và sau đó chính phủ của Tổng thống Erdogan đă lập tức trả đũa.
Nhiều sĩ quan cấp cao đă bị thanh trừng. Hơn 300 phi công F-16 bị sa thải. Vụ việc đă khiến quân đội Thổ Nhĩ Kỳ trở thành một mối đe dọa về chính trị và củng cố sự cai trị của chính quyền Tổng thống Erdogan. Tuy nhiên, nó để lại một câu hỏi nan giải: Ankara c̣n phi công nào để lái máy bay chiến đấu nữa?
Trong bối cảnh các lực lượng Thổ đang t́m cách chiếm quyền kiểm soát một số khu vực ở bắc Syria và quân đội Thổ Nhĩ Kỳ bị bủa vây bởi nhiều thứ chuyện [như vụ F-16 bắn hạ một máy bay Nga ở Syria, phi công Thổ thực hiện nhiệm vụ này là một trong những người bị thanh trừng] th́ đó dường như không phải là thời điểm thuận lợi để Ankara loại bỏ các phi công của ḿnh.
Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đă t́m kiếm phi công nước ngoài để bù đắp thiếu hụt. Tuy nhiên, Washington từ chối đề nghị cử giáo viên hướng dẫn tới hỗ trợ, mặc dù các phi công Thổ vốn được đào tạo bay cơ bản tại Mỹ.
Ankara cũng đă t́m kiếm sự hỗ trợ từ Pakistan [quốc gia cũng đang vận hành F-16], mặc dù việc này có thể vi phạm các quy tắc xuất khẩu vũ khí của Mỹ.
Cuối cùng, như một biểu hiện của sự tuyệt vọng, báo cáo của tổ chức tư vấn Hội đồng Đại Tây Dương cho hay, "chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đă ban hành sắc lệnh đe dọa thu hồi giấy phép phi công dân sự của 330 cựu phi công F-16, nếu họ không chịu quay trở lại thực hiện nghĩa vụ cho Không quân Thổ trong 4 năm".
"Không rơ quyết định bắt các phi công quay trở lại phục vụ ảnh hưởng tới tinh thần của các đơn vị như thế nào" – Bản báo cáo viết.
Tiếp đó, Thổ Nhĩ Kỳ đă kư thỏa thuận với nhà sản xuất Eurosam của Pháp-Ư để phát triển một loại tên lửa pḥng không tầm xa. Tại sao lại như vậy?
Theo nhà phân tích người Thổ Nhĩ Kỳ Verda Ozer, "Sau ngày 15/7, hoạt động của chính phủ nhằm chống lại lực lượng vũ trang thổ Nhĩ Kỳ đă khiến số lượng phi công F-16 sụt giảm mạnh, từ đó dẫn tới nhu cầu phải phát triển năng lực pḥng không [để bù đắp]".
Đó dường như cũng là lư do khiến Thổ Nhĩ Kỳ bất chấp gia tăng căng thẳng mới Mỹ để mua tên lửa pḥng không tầm xa S-400 từ Nga.
Tuy nhiên, ông Ozer lưu ư rằng: "Do hệ thống S-400 của Nga không được tích hợp vào cơ sở hạ tầng của NATO nên Ankara cần tới hai hệ thống: S-400 để bắn hạ máy bay thù địch và tổ hợp vũ khí của Eurosam để đánh chặn tên lửa đạn đạo".
"Có lẽ sẽ dễ dàng hơn cho Thổ nếu họ không loại bỏ các phi công F-16 của ḿnh" – Ông Peck kết luận.
VietBF @ Sưu tầm