Đây là lần đầu tiên bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ - Trung nói chuyện với nhau kể từ tháng 3, trong bối cảnh quan hệ giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới đã xấu đi nhanh chóng do nhiều vấn đề, từ dịch Covid-19, Hoa Vi, cho đến Biển Đông và Hồng Kông. Mà bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Mark Esper đã bày tỏ quan ngại về những hoạt động « gây bất ổn » gần Đài Loan và ở vùng Biển Đông, trong cuộc điện đàm với đồng nhiệm Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa hôm qua, 06/08/2020.
Quốc kỳ Trung Quốc và Mỹ trước cuộc đối thoại chiến lược hai nước tại Điếu Ngư Đài, Bắc Kinh, ngày 14/02/2019. Ảnh minh họa. AP - Mark Schiefelbein
Theo hãng tin Reuters, phát ngôn viên Lầu Năm Góc Jonathan Hoffman cho biết cuộc điện đàm kéo dài một tiếng rưỡi, trong đó bộ trưởng Esper « đã nêu lên tầm quan trọng của việc Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa tuân thủ luật pháp quốc tế và thực hiện đúng các cam kết quốc tế của nước này ».
Trong một thông cáo khác, Lầu Năm Góc cho biết hai bên đã đồng ý về việc phát triển « các cơ chế cần thiết cho việc thông tin liên lạc khi có khủng hoảng và cho việc giảm thiểu các nguy cơ ».
Reuters nhắc lại là bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ trước đó đã tỏ ý hy vọng sẽ đến thăm Trung Quốc trước cuối năm nay để cải thiện các kênh thông tin liên lạc khi có khủng hoảng, cũng như giải quyết các vấn đề “mà hai bên cùng quan tâm”.
Hoa Kỳ bác bỏ các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên phần lớn Biển Đông và thường xuyên đưa chiến hạm đến tuần tra bảo vệ tự do hàng hải tại vùng này.
Về phần mình, Tân Hoa Xã cho biết, trong cuộc điện đàm với bộ trưởng Mark Esper, ông Ngụy Phượng Hòa đã kêu gọi phía Mỹ nên « chấm dứt những phát biểu và những hành vi sai lạc, cải thiện việc quản lý và kiểm soát các nguy cơ trên biển, tránh những hành động nguy hiểm có thể khiến căng thẳng leo thang, bảo vệ hòa bình và ổn định khu vực ».
Hôm qua, Trung Quốc đã dọa sẽ có những biện pháp trả đũa Hoa Kỳ về chuyến đi sắp tới của bộ trưởng Y Tế Mỹ Alex Azar đến Đài Loan. Đây sẽ là quan chức Mỹ cao cấp nhất đến hòn đảo này kể từ năm 1979, tức là kể từ khi Washington cắt đứt bang giao với Đài Bắc và chỉ công nhận Bắc Kinh là chính phủ hợp pháp của Trung Quốc.
Cũng về Biển Đông, theo hãng tin Bernama, trên mạng Twitter chiều tối qua, ngoại trưởng Malaysia Datuk Seri Hishammuddin Hussein cho rằng các vấn đề liên quan đến vùng biển này đều phải được giải quyết dựa trên các nguyên tắc đã được cả thế giới thừa nhận của luật quốc tế, trong đó có Công Ước LHQ về Luật Biển ( UNCLOS ). Ngoại trưởng Malaysia cũng cho biết, vấn đề Biển Đông đã được thảo luận trong cuộc điện đàm giữa ông với ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm qua.
Trước Quốc Hội hôm thứ Tư vừa qua, ngoại trưởng Hishammuddin cho rằng Malaysia không nên để bị lôi kéo vào tranh chấp địa chính trị giữa các siêu cường, và phải nỗ lực tránh các sự cố ngoài ý muốn ở Biển Đông.
Trong khi đó, theo trang mạng Philstar.com, ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr. hôm nay đã ra lệnh thẩm tra thông tin về sự hiện diện của một tàu khảo sát Trung Quốc gần Bãi Cỏ Rong ( Reed Bank ) trong vùng Biển Đông ( mà Manila nay gọi là Biển Tây Philippines ). Theo trang Maritime Traffic, tàu khảo sát Trung Quốc đã rời Quảng Châu từ ngày 22/07 và vừa đến khu vực Bãi Cỏ Rong hôm qua.