Sự Trỗi Dậy Của Nền Văn Hóa Cực Kỳ Cô Đơn Tại Nhật
Huỳnh Kim Quang
Uống rượu một ḿnh trong quán Bar Hitori, Nhật Bản.(h́nh: Shiho Fukada and Keith Bedford từ
www.bbc.com )
Cô đơn có phải đáng sợ lắm không? Bạn đă có bao giờ cảm thấy cô đơn và những lúc như thế bạn làm ǵ? Theo các nhà tâm lư, cô đơn là trạng thái tâm lư có tính tiêu cực và dễ rơi vào trầm cảm, thậm chí c̣n có nguy cơ dẫn tới tự tử. Nhưng thực tế có thể điều đó không hoàn toàn đúng với tất cả mọi người và mọi hoàn cảnh xă hội, bởi v́ cũng có người thích thú cô đơn mà xă hội Nhật Bản hiện đang chứng kiến t́nh trạng này diễn ra.
Nhật Bản đang thay đổi: xă hội già nua nhanh chóng, số lượng du khách ngoại quốc đến nhiều kỷ lục, và ngày càng có nhiều máy robot hơn lúc nào hết. Đó là nơi giới trẻ của đất nước bước vào. Gen J, loạt truyền h́nh mới được thực hiện bởi BBC Worklife, giúp bạn theo kịp tốc độ với cách mà thế hệ kế tiếp của đất nước này đang định h́nh tương lai của Nhật Bản. Đây là câu chuyện đầu trong loạt truyền h́nh đó, theo Bryan Lufkin cho biết trong bài viết đăng trên trang mạng
www.bbc.com tiếng Anh hôm 14 tháng 1 năm 2020.
Một thập niên trước, nhiều người Nhật Bản v́ rất xấu hổ khi bị bắt gặp đang ăn một ḿnh tại trường hay tại nhà ăn nơi làm việc mà họ chọn ăn trong nhà vệ sinh. Từ sự xuất hiện không bạn bè được cho là điều không nên, dẫn tới điều được biết như là “benjo meshi” – “ăn trưa trong nhà vệ sinh.”
Nhưng nhiều người nghĩ Nhật Bản đang thay đổi rất lớn. Một trong những người đó là Miki Tateishi, người pha rượu tại Tokyo. Cô làm việc tại quán Bar Hitori, một nơi ấm cúng trong khu sinh hoạt về đêm Shinjuku được lập ra cho những người uống rượu một ḿnh.
Quán rượu, mở cửa vào giữa năm 2018, tượng trưng cho cơ hội bất thường thích ứng hướng đi Nhật Bản – để đi ra ngoài và uống một ḿnh. Và nó làm thật tốt: thay v́ núp kín trong nhà vệ sinh, người ta bước ra ngoài và chấp nhận bị bắt gặp một ḿnh.
“Một số người muốn hưởng thụ cô đơn, những người khác muốn xây dựng một cộng đồng mới,” theo Tateishi cho biết. Cô tin chính sách “chỉ một ḿnh” của quán rượu giúp các khách hàng trong tương lai là những người có thể bị cự tuyệt bởi những nhóm đông đảo hay các luật lệ. Các khách hàng có thể bắt chuyện với nhau trong một môi trường thoải mái, có sức chứa khoảng một chục người.
“Tôi nghĩ điều này là hiếm,” theo Kai Sugiyama, 29 tuổi, làm việc cho một công ty sản xuất, đang ngồi trên chiếc ghế cao trong quán rượu, phát biểu như thế. “Tôi cảm thấy người Nhât sống cuộc đời tập thể, v́ thế người ta muốn làm các công việc với người khác. Chúng tôi không có nền văn hóa làm việc một ḿnh.”
Tuy nhiên, Hitori – có nghĩa là “một ḿnh” – không có nghĩa là điển h́nh duy nhất về cách các cơ sở kinh doanh đang thay đổi để phù hợp với những người muốn tự ḿnh làm mọi việc. Từ ăn tối, sinh hoạt về đêm tới đi đây đi đó, các chọn lựa mới phục vụ đặc biệt cho những cá nhân đă xuất hiện trong các năm gần đây. Nó được biết là phong trào “ohitorisama”: con người mạnh dạn chọn làm việc một ḿnh, ư kiến của người khác bị bỏ qua.
Một ḿnh đọc sách.(nguồn:
https://pixabay.com/ )
Sức mạnh của cô đơn
Được dịch nôm na, “ohitorisama” có nghĩa là một điều ǵ đó giống như “bữa tiệc một ḿnh.” T́m kiếm trên mạng xă hội Instagram bằng tiếng Nhật và bạn sẽ thấy hàng trăm ngàn h́nh ảnh: nhà hàng phục vụ bữa ăn cho một người, hành lang rạp chiếu bóng, lều dựng tại các khu cắm trại hay những bức ảnh trên hệ thống chuyên chở nêu bật sự cô đơn khác thường và đầy thích thú. Đặc biệt trong 18 tháng qua, ngày càng có nhiều người tuyên bố trên báo chí và truyền thông xă hội rằng họ yêu thích thời gian cô đơn.
Một ‘xă hội Cực Kỳ cô đơn’ sẽ là tương lai của tất cả các quốc gia, không chỉ Nhật Bản
Một cuộc cách mạng gần đây là “hitori yakiniku.” Yakiniku có nghĩa là “thịt nướng” thường liên quan đến việc ngồi quanh một cái rá nướng thịt tại một chiếc bàn trong nhà hàng với một nhóm người và nấu chung thịt gà, ḅ hay heo. Nhưng với ohitorisama, th́ tất cả thịt đó chỉ có một ḿnh bạn nướng và ăn.
Ngay cả việc hát karaoke cũng cô đơn một ḿnh – là sự thay đổi rất lớn đối với tṛ tiêu khiển cổ điển của Nhật Bản. “Nhu cầu hát karaoke một người đă gia tăng tới mức từ 30% tới 40% của tất cả khách hàng hát karaoke,” theo Daiki Yamatani, nhà quản trị bán hàng là người chịu trách nhiệm quan hệ cộng đồng cho công ty karaoke một người 1Kara tại Tokyo, cho biết. Tại Nhật Bản, các tụ điểm hát karaoke ở mọi nơi, thường là những ṭa nhà lớn với nhiều tầng có nhiều pḥng hát karaoke riêng biệt cho các nhóm với nhiều kích thước khác nhau. Nhưng nhu cầu từ các ca sĩ đơn độc đă và đang gia tăng, và v́ vậy 1Kara đă biến đổi các pḥng cho nhóm nhiều người thành các pḥng thu âm riêng lẻ có kích cỡ bằng pḥng gọi điện thoại.
Tại Nhật Bản, các hoạt động nhậu nhẹt và sinh hoạt về đêm theo truyền thống chia xẻ với nhiều đồng nghiệp hay bạn bè, trong khi văn hóa ẩm thực th́ có nghĩa bữa ăn tối thường được chia xẻ nhiều người. V́ thế phong trào ohitorisama tượng trưng cho sự đổi thay lớn. Nhưng điều ǵ đưa đến sự thay đổi và tại sao nó lại được xem là rất quan trọng?