Mê tín dị đoan ngày càng nhiều

Theo kết quả Tổng điều tra Dân số và Nhà ở năm 2019, số người theo Phật giáo ở Việt Nam là 4,6 triệu người, chiếm khoảng 4,8% dân số cả nước. Số theo tín ngưỡng dân gian hoặc không tôn giáo chiếm hơn 73%.

thap nhang
Một phụ nữ thắp hương trong chùa ngày Tết. Ảnh minh họa. RFA

Nghi thức văn hóa tâm linh của người Việt thường là giỗ chạp, cúng bái các ngày tết, mồng một, ngày rằm. Văn hóa tâm linh cho rằng ‘Ở hiền thì gặp lành, ở ác thì sẽ gặp quả báo”. Văn hóa tâm linh hướng con người sống khoan dung, hướng thiện.

Trái lại, mê tín dị đoan cho rằng người ta sống như thế nào không quan trọng, chỉ cần cầu khẩn với mâm cao, cỗ đầy, tiền cúng nhiều thì người ta có thể cầu gì được nấy. Làm điều ác có thể hóa giải bằng lễ “dâng sao giải hạn”, không sợ quả báo...

Thực tế này được ghi nhận tại những lễ hội với từng đoàn người sì sụp khấn vái cầu may ở những đền chùa, miếu mạo khắp nơi trên cả nước.

Nhà nghiên cứu xã hội học, Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương cho rằng một khi xã hội không an toàn thì người ta tìm chỗ bấu víu khác. Bà nói:

“Ở Việt Nam bây giờ người ta cầu khấn, cúng bái không hẳn chỉ do tín ngưỡng, mà họ muốn cầu cho một sự an toàn nào đó. Nếu một xã hội không bảo đảm an sinh, cuộc sống nhiều bấp bênh thì mức độ người dân phải cầu, cúng, bấu víu vào một cái gì đó để có chút niềm tin sẽ càng tăng. Còn nếu một xã hội an toàn hơn thì mức độ cầu cúng của người dân chắc sẽ giảm xuống.”

Cũng cùng suy nghĩ, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện cho rằng chưa bao giờ các vấn đề về băng hoại giá trị truyền thống rạn nứt như bây giờ, lòng tin của con người trong cuộc sống hiện tại không còn nữa cho nên người dân không tìm được sự an ủi, niềm tin nơi trần thế thì họ phải tìm kiếm trong tôn giáo.

Nhà báo Võ Văn Tạo từ Nha Trang từng nhận định:

“Đạo đức xã hội xuống cấp, người dân đã mất hết niềm tin vào ban lãnh đạo đất nước, trong khi nhu cầu cuộc sống luôn phải có chỗ để gửi gấm niềm tin thì họ phải đặt niềm tin chỗ khác. Đó cũng là nhu cầu tự nhiên thôi.”

RFA tiếp xúc với một số người tự nhận là Phật tử cũng thừa nhận họ tin rằng bệnh tật có thể được hóa giải bằng tâm linh miễn họ có niềm tin thật sự và không cần sự can thiệp của y khoa. Họ cho rằng đây là một môn khoa học huyền bí nên họ không giải thích được mà họ tin vào những gì sư thầy thuyết giảng.

Trong cuốn ‘Believing in Magic: The Psychology of Superstition’, tác giả Stuart Vyse viết rằng, “gốc rễ của mê tín dị đoan là sự thiếu kiểm soát. Con người luôn muốn được kiểm soát tốt hơn trong các hoàn cảnh bất an. Khi gặp điều gì đó quan trọng nhưng không chắc chắn, mê tín dị đoan sẽ được dùng để lấp vào khoảng trống sợ hãi và làm con người cảm thấy tốt hơn”.